وعده ساخت و تحویل یک میلیون واحد مسکونی در سال کجا و رکود کامل فروش مصالح و لوازم ساختمانی که این روزها مانند طوفانی این بازار را درنوردیده است، کجا!
سخنان مکرر رئیس‌جمهوری منتخب علی خامنه‌ای، معاون اول او و بعضی وزرا مبنی بر عملی شدن وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در مدت چهار سال نه‌تنها هیچ دورنمایی از رونق و امید در بازار مصالح و لوازم ساختمانی ایران ایجاد نکرده، که با گذشت بیش از پنج ماه از عمر دولت سیزدهم، با توجه به شرایط موجود، به ناامیدی بیشتر فعالان کسب‌وکار در این بخش نیز منجر شده است.
مصالح ساختمانی با وجود بازار راکد و بی‌رونق خود، هر ماه با رشد چشمگیر قیمت مواجه‌اند؛ موضوعی که با وجود سیاست‌های دستوری دولت در بازار املاک، نه تنها رغبت برای ساخت‌وساز مسکن را هر روز پایین‌تر آورده که حتی برنامه‌های بازسازی و نوسازی املاک را نیز به وقفه انداخته است.
به‌این‌ترتیب بسیاری معتقدند که در سال ۱۴۰۱ و سال‌های بعد از آن، بازار مسکن به دلیل کاهش عرضه به نسبت تقاضا، همواره با افزایش قیمت در فروش، رهن و اجاره روبه‌رو خواهد بود.
وضع قیمت‌ها در کف بازار
خیابان بنی‌هاشم تهران یکی از مهم‌ترین مراکز خریدوفروش لوازم و مصالح ساختمانی در تهران است که این روزها حال‌وروز خوشی ندارد. مغازه‌های خلوت و بدون مشتری از وخامت حال بازار خبر می‌دهند و به نظر می‌رسد که چشم امید فروشندگان تنها به بازسازی‌های کوچک منازل و نوسازی سرویس‌های بهداشتی و تعویض کف خانه‌ها دوخته شده است؛ اتفاقی که هرسال با نزدیک شدن عید نوروز، به این بازار رونق می‌بخشد؛ با این حال به گفته مغازه‌داران، در سال ۱۴۰۰ همین روند نیز به نسبت سال‌های گذشته با کاهش چشمگیر تقاضا مواجه شده است.
وقتی به بهانه نوسازی خانه به سراغ سنگ و سرامیک فروشان بازار می‌رویم، متوجه می‌شویم که کسادی بازار مانع نشده است قیمت‌ها به نسبت همین تابستان افزایش نیافته باشد.
این روزها ذائقه بخشی از جامعه در بحث نوسازی و چیدمان خانه و مغازه‌ها به سمت دیوارهایی با طرح آجر سنتی رفته که سبب شده است تنوع محصولات این بخش در بازار چشمگیر باشد. آجرهای موسوم به طرح قزاقی از جمله نمونه‌هایی‌اند که برای استفاده در کافه‌ها و فروشگاه‌ها از آن‌ها زیاد استقبال می‌شود. بهای این مدل آجرهای مخصوص نما در بازار از نمونه‌های متری ۱۴۵ هزارتومانی آغاز و تا متری ۴۱۰ هزارتومان هم می‌رسد. به گفته یکی از فروشندگان بازار، «این طرح‌ها نه‌تنها برای داخل که حتی در نمای ساختمان نیز به کار می‌روند و با وجود گرانی، بیشتر برای جلوه دادن به نما استفاده می‌شوند.»
سرامیک نیز همین وضع را دارد؛ چرا که از معمول‌ترین تغییرها در بازسازی‌های خانگی تعویض کف است؛ به‌ویژه آنکه بسیاری از افراد هنگام فروش ملک ترجیح می‌دهند با بازسازی، به قیمت آن بیفزایند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سرامیک کلکته از جمله سرامیک‌های محبوب بازار است که قیمتش حدود متری ۷۵ تا ۹۰ هزار تومان است. به گفته مغازه‌داران، گلدیس، توسکا، فخار و سرامیک‌های طرح تراورتن نیز جزو نمونه‌هایی‌اند که به دلیل قیمت مناسب و تنوع، فروش بیشتری دارند؛ هرچند هنوز هم وقتی بحث کیفیت به میان بیاید، نمونه‌های تولید ایتالیا در بازار نماد بالا بودن کیفیت‌اند و به همین دلیل قیمت بسیار زیادی هم دارند؛ تفاوت قیمتی که گاه به میلیون تومان می‌رسد. به طور مثال سرامیک اسلب بوک مچ بیانکو از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان است.
از دیگر بخش‌های این بازار شیرآلات است که با نگاهی مقایسه‌ای به تعداد مشتری‌های داخل مغازه‌ها، به نظر می‌رسد از رکود در بازار کمتر آسیب دیده‌اند. در این حوزه نیز قیمت نمونه‌های ساخت آلمان و ایتالیا با نمونه‌های ایرانی تفاوتی چشمگیر دارند. مثلا در برخی نمونه‌های مشابه از نظر طراحی، شیرآلات سرویس بهداشتی آلمانی چهار میلیون تومانی در نمونه مشابه ایرانی، یک میلیون و ۴۰۰ هزارتومان به فروش می‌رسند.
به گفته فروشنده یکی از مغازه‌ها، «مدل‌های جدید همیشه بازار بهتری دارند. در ایران، به دلیل اینکه شیرآلات مشکی و سفید سریع لک می‌شوند، هنوز هم طرح‌های نقره‌ای بازار بهتری دارند. ولی طرح‌های طلایی که جلوه لوکس‌تری دارند، هم برای خانه‌ها و به‌ویژه برای رستوران‌ها و شرکت‌ها استفاده می‌شوند تا به فضا شکلی خاص ببخشند.»
رکودی که همچنان پابرجا است
رونق حداقلی این بخش از بازار نیز به بازسازی خانه‌ها مربوط است و به گفته این فروشنده، «رکود در بازار ساخت هنوز پابرجا است». رکودی که سایه سنگینش بر بازار مصالح ساختمانی احساس می‌شود و با وعده‌های دولت ابراهیم رئیسی آشکارا تناقض دارد.
در روزهای گذشته، اسماعیل کاظمی، رئیس اتحادیه مصالح ساختمانی، گفته بود: «از ابتدای سال تاکنون، بازار ساخت‌وساز مسکن رونقی نداشته است و با توجه به شرایط موجود، ساخت‌وسازها تا پایان سال ۱۴۰۰ در همین وضعیت رکود باقی خواهد ماند.» او درباره تاثیر وعده‌های دولت بر بازار نیز گفته است: «اگر دولت قصد دارد رونق را به کسب‌وکار و ساخت‌وساز مسکن بازگرداند، باید در این خصوص تصمیم‌های ۵۰ ساله اتخاذ کند؛ نه اینکه برای پنج ماه برنامه‌ریزی کند.»
اینکه چرا با وجود رکود در حوزه ساخت‌وساز، بازهم افزایش قیمتی در حدود ۵۰ درصدی در بخش مصالح را شاهدیم، نیز از جمله مواردی است که رئیس اتحادیه مصالح ساختمانی آن را نتیجه رقابت ناسالم و افزایش قیمت تمام‌شده کالاها می‌داند و می‌گوید: «قیمت مصالح ساختمانی نسبت به ۹ ماه نخست سال، بالای ۴۰ درصد افزایش داشته است. در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، بین کارخانه‌های تولید مصالح ساختمانی به‌ویژه سیمان و گچ، رقابت ناسالمی بود که همین موضوع عامل اصلی گرانی مصالح در بازار شد.»
اواخر تابستان، زمزمه نیمه‌کاره ماندن ساخت‌وساز به دلیل کمبود مصالح شنیده می‌شد اما یکی از فروشندگان سیمان در بازار با رد کمبود مصالح می‌گوید: «افزایش قیمت داشته‌ایم اما اینکه بگوییم مثلا سیمان در بازار نایاب شد را قبول ندارم. مشکل در شیوه توزیع سهمیه‌ها بود که به افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت‌ها در بازارمنجر شد.»
رشد نقطه‌به‌نقطه قیمت مصالح و لوازم ساختمانی
بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، به لحاظ تورم نقطه‌به‌نقطه، رشد شاخص قیمت مصالح در پاییز ۱۴۰۰ در مقایسه با پاییز قبل، معادل ۵.۶۸ درصد بوده است. این تورم مداوم از جمله دلایلی است که ساخت بسیاری از پروژه‌های ساختمانی در تهران را متوقف کرده؛ چرا که برآورد اولیه برای پیش‌فروش‌های انجام شده را برهم زده و به‌صرفه بودن اتمام پروژه‌ها را از بین برده است.
ایرج رهبر، نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان، درباره برآورد هزینه‌های ساخت مسکن می‌گوید: «طبق گفته‌های سازندگان، در سال ۱۴۰۰ به دلیل رشد نهاده‌های تولید، هزینه‌ها بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته است و این بالا رفتن هزینه‌ها طبیعتا بر قیمت تمام‌شده و در نهایت بر قیمت نهایی مصرف‌کننده تاثیرگذار خواهد بود.»
رهبر همچنین با اشاره به اینکه مهم‌ترین بخش هزینه‌های ساخت را ابتدا زمین، سپس هزینه‌های جواز، مصالح ساختمانی، آهن‌آلات و در نهایت پیمانکاران و نیروی کار حرفه‌ای و ساده تشکیل می‌دهند، عدد ۴.۷ میلیونی مطرح شده برای ساخت نهضت ملی مسکن را غیرواقعی می‌داند و می‌گوید: «قیمت هر مترمربع زمین در شهر تهران به ۴۵ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان رسیده که این میزان در مقایسه با فصل قبل یعنی زمستان ۱۳۹۹، با رشد ۳.۱ درصدی همراه شده است. متوسط قیمت ساخت مسکن ملی به شرایط تورمی و افزایش قیمت مصالح ساختمانی بستگی دارد. همین سال گذشته (۱۳۹۹)، معاونت مسکن قیمت ساخت را ۳.۷ میلیون تومان اعلام کرده بود و امروز می‌بینیم که قیمت را ۴.۷ میلیون تومان اعلام می‌کند.»
تورمی را که ایرج رهبر به آن اشاره می‌کند، می‌توان در همین بازار خیابان بنی‌هاشم مشاهده کرد؛ تورمی که در بازه زمانی مشابه در سال ۱۳۹۹، در کمترین حالت رشدی ۵۰ درصدی داشته است؛ اتفاقی که در حوزه سیمان نیز رخ داده است.
امروز در بازار تهران سیمان سفید از ۴۵ تا ۷۰ هزار تومان بسته به نوع و شرکت تولیدکننده تفاوت قیمت دارد که همین محصول به نسبت مهر ۱۴۰۰، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته است.
گشت‌وگذار در بازار مصالح ساختمانی ما را به این نتیجه می‌رساند که هیچ‌کدام از فعالان این حوزه به تحقق وعده دولت مبنی بر ساخت سالی یک میلیون مسکن باور ندارند.
