طرح "ائتلاف امید" و "ابتکار صلح" هرمز برای تأمین امنیت در تنگه هرمز و دریای عرب که قرار است سازوکارهای آن در سخنرانی حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام شود، هیچ محتوای تازه ای ندارد. زیرا رئیس جمهور ایران، هنگام حضور در چنان رزمایش نظامی پرده از این طرح برداشت که آخرین جنگ افزار ها و موشک های پیشرفته ای که برد برخی از آن ها به 2 هزار کیلومتر می رسد، به نمایش گذاشته شده بود. روحانی در این رزمایش نظامی گفت، ایران با همه ای همسایگان دست دوستی دراز می کند و از خطاهای گذشته آن ها می گذرد و در تلاش است تا با همکاری همسایگان برای حفظ امنیت و ایجاد یک سیستم مشترک امنیتی در منطقه وارد اقدام شود.
ابتکار عمل روحانی، که وی قصد ارائه آن را در جامعه جهانی دارد، عمدتا براساس ایده ای است که وی از زمان تصدی مقام ریاست جمهوری در سال 2013، در تلاش برای اجرای آن است. هدف ایران از این ابتکار عمل، ایجاد یک منطقه قوی است که سازگار با پروژه استراتژیک ایران باشد و دولت ایران به عنوان محور اصلی در این طرح، نقش بازی کند و همه کشور های منطقه به ویژه کشور های شورای همکاری خلیج فارس شامل این طرح باشند.
در واقع، هدف از طرح امنیتی که روحانی خواستار اجرای آن است، پرده پوشی بر تمام اقدامات منفی است که رژیم ایران در جریان چند دهه گذشته در سراسر منطقه انجام داده است. لفاظی های جدید و شعار صلح جویی و همکاری مشترک، تلاشی برای نادیده گیری مداخلات چندین ساله ای ایران در امور داخلی کشور های منطقه است. ایران قصد دارد با ارئه ای این طرح، نقش محوری را در خاور میانه برای خود اختصاص دهد و در مقابل، نقش مؤثر و پذیرفته شده ای عربستان سعودی در دنیای عرب و جهان اسلام را در حاشیه قرار دهد، صرف نظر از این که ملت های منطقه متحمل چه قربانی می شوند.
در پی تشدید تنش میان ایران و ایالات متحده در منطقه و افزایش اختلافات داخلی در مورد چگونگی مقابله با چالش های پیش رو میان جناح های مختلف اصلاح طلب و محافظه کار در ایران، روحانی در تلاش برای مطرح کردن صلح و همکاری در منطقه شد. بدیهی است که اصرار روحانی به آشتی و همسویی میان کشور های منطقه، تلاش برای بیرون رفت از چالش های نظامی است که ایران را در پرتگاه سقوط در میدان جنگ قرار داده است. محمد جواد ظریف، زمانی اقدام به سفر در برخی از کشور های منطقه کرده و بحث صلح و آشتی را مطرح کردکه کشتی های نفت کش در نزدیکی سواحل امارت فجیره امارات متحده عربی هدف حمله قرار گرفت. همزمان با این حمله، ایران، پروژه "پیمان عدم تجاوز" میان ایران و کشور های عربی حاشیه خلیج فارس را از پایتخت عراق اعلام کرد تا کشور های عربی حوزه خلیج فارس را در نخستین چشم انداز طرح منطقه ای روحانی قرار دهد.
اما مرحله دوم پروژه روحانی با تلاش های دیپلماتیک ظریف به سمت کشورهای خاور دور، به ویژه ژاپن آغاز شد. پس از این که واشنگتن آماده ای پذیرش میانجی گری توکیو به هدف کاهش تنش و آغاز گفت و گو ها شد، ایران، کشور های منطقه را به پیوستن به طرح مجمع امنیت منطقه ای فرا خواند. این فراخوان ایران زمانی مطرح شد که خاور میانه در آشوب بحران کشتی های نفت کش میان ایران و بریتانیا و سرنگونی یک پهپاد آمریکایی در دریای عمان بود.
همزمانی جنگ و صلح از سوی ایران، نشان می دهد که میزان اختلاف دیدگاه ها میان جناح های اصلاح طلب و محافظه کار ایران به شدت رو به افزایش است. در حالی که جناح تندرو اقدام به تهدید و پرخاشگری می کند، جناح اصلاح طلب با آگاهی از پیامد های ناگوار اقدامات تهدید آمیز ایران، سعی می ورزد با مطرح کردن صلح و آشتی، ایران را از لبه پرتگاه سقوط نجات دهد.
با آن که پروژه روحانی در بعد نخست، تلاش برای تأمین امنیت منطقه داشته و تأکید بر این دارد که کشورهای منطقه قادر اند در پرتو همکاری های مشترک، ثبات و امنیت را در آب های خلیج فارس و دریای عمان تأمین کنند. اما می توان گفت که ابتکارات صلح ایران، ناشی از نگرانی ایران از حضور نیرو های آمریکایی و تلاش برای ایجاد ائتلاف نظامی بین المللی برای تأمین امنیت در خلیج فارس است. ایران سعی دارد پیش از این که ایالات متحده موفق به تشکیل ائتلاف شود، طرح امنیتی خود را عملی کند و بدین شیوه مانع حضور نیرو های آمریکایی در خلیج فارس شود.
همچنان بعید نیست که روحانی خواستار تجدید ساختار شورای همکاری خلیج فارس شود، طوری که در جریان نشست سران کشور های شورای همکاری خلیج فارس که در سال 2013 در کویت برگزار شد، حمد بن جاسم، نخست وزیر پیشین قطر، خواهان بازنگری ساختار شورای همکاری خلیج فارس شد تا در قدم نخست، عراق و در مراحل بعدی، ایران و یمن نیز شامل شورای همکاری های کشور های خلیج فارس شوند.
البته تردیدی نیست که هدف از تمامی این اقدامات و پروژه ها، تلاش برای مشروعیت بخشیدن به نفوذ ایران در منطقه است و در این میان برای تهران تفاوتی نمی کند که سایر کشور های منطقه و جهان به چه میزانی متحمل خسارت های ناشی از تحرکات تهدید آمیز ایران می شوند.
© IndependentArabia
