دنیا در چند سال اخیر روزگاری سخت را گذرانده است، اما روزنه امید شاید این باشد که علی‌رغم دو سال دنیاگیری ویروس کرونا و مصیبت‌های دیگر، میزان خیرخواهی در جهان افزایش یافته است.

این از جمله یافته‌های کلیدی «گزارش جهانی خوشحالی» یا «خوشبختی» است که شبکه راه‌حل‌های توسعه پایدار سازمان ملل متحد با استفاده از داده‌هایی که از حدود ۱۵۰ کشور جمع‌آوری شده است، روز جمعه برای دهمین سال منتشر کرد.

این گزارش بر اساس شاخص‌هایی سنتی همچون سرانه تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی سالم تهیه می‌شود، اما عوامل دیگری نیز در آن دخیل است، از جمله: تصور درباره میزان فساد، سخاوتمندی، پشتیبانی اجتماعی، و آزادی برای انتخاب در زندگی. برای تنظیم این گزارش از داده‌های شرکت نظرسنجی «گالوپ» استفاده می‌شود. نکته کلیدی اینجاست که علاوه بر شاخص‌های عینی، به تصویر ذهنی مردم از زندگی خودشان نیز توجه می‌شود.

تعجبی نیست که صدرنشین‌های فهرست امسال نیز از کشورهای اسکاندیناوی هستند. فنلاند عنوان خوشحال‌ترین کشور جهان را گرفت و دانمارک، ایسلند، سوئد، و نروژ (چهار کشور دیگر منطقه اسکاندیناوی) نیز به ترتیب در جایگاه‌های دوم، سوم، هفتم، و هشتم قرار گرفتند. سوئیس در جایگاه چهارم، خوشحال‌ترین کشور بیرون از اسکاندیناوی شد. هلند و لوکزامبورگ در جایگاه‌های پنجم و ششم قرار دارند.

متاسفانه ایران در جایگاه ۱۱۰، یعنی پایین‌تر از کشورهایی همچون عراق، ونزوئلا، نیجر، لیبریا، و گامبیا قرار گرفته است. اما جالب این است ‌که وضعیت ترکیه امسال حتی از ایران بدتر است و در جایگاه ۱۱۲ قرار دارد.

اسرائیل به بالاترین رده‌بندی تاکنونی خود رسیده است و در جایگاه نهم قرار دارد، تا خوشحال‌ترین کشور غیراروپایی جهان باشد. نیوزیلند در جایگاه دهم قرار دارد. اگر اسرائیل را نیز با کمی اغماض بخشی از جهان غرب محسوب کنیم، بحرین در جایگاه ۲۱ام را باید خوشحال‌ترین کشور غیرغربی و دومین کشور خوشحال خاورمیانه پس از اسرائیل دانست. امارات متحده عربی و عربستان سعودی در جایگاه‌های ۲۴ و ۲۵ قرار دارند و سنگاپور ۲۷ام است. بدین سان، این کشورها بالاتر از برخی کشورهای اروپای غربی همچون اسپانیا و ایتالیا هستند که به ترتیب در جایگاه‌های ۲۹ و ۳۱ قرار دارند.

کانادا، آمریکا، و بریتانیا به ترتیب در جایگاه‌های ۱۵ تا ۱۷ قرار دارند. فرانسه برای اولین بار موفق شد به ۲۰ کشور بالایی راه پیدا کند و حالا در جایگاه ۲۰ام است.

کاستاریکا در جایگاه ۲۳ام خوشحال‌ترین کشور آمریکای لاتین است. تایوان در جایگاه ۲۶ام نیز یادآور موفقیت نظام دموکراتیک در این کشور است. این در حالی است که چین در جایگاه ۷۲ام قرار دارد.

افغانستان در جایگاه ۱۴۶ در قعر جدول قرار دارد، در حالی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه نیز در رده‌های پایینی هستند: لبنان در جایگاه ۱۴۵، اردن در ۱۳۴، و مصر در ۱۲۹.

یان امانوئل ده نِو، یکی از سه نویسنده اصلی گزارش، با اشاره به قعرنشینی افغانستان آن ‌را «نمونه‌ای آشکار از زیان‌های مادی و غیرمادی جنگ برای قربانیان بسیارش» دانست. افغانستان سال گذشته نیز در قعر فهرست بود. تداوم جنگ در اوکراين نیز می‌تواند باعث افزایش زیان‌های این‌چنینی در کشورهای درگیر شود. روشن است که گزارش امسال پیش از جنگ حاضر تنظیم شده بود.

جان هلیول، استاد دانشکده اقتصاد ونکوور در دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا و یکی دیگر از نویسندگان گزارش، در گفت‌وگو با شبکه «سی‌ان‌ان» به یافته مثبت اصلی اشاره کرد و آن این ‌که کمک به خیریه‌ها، کمک به غریبه‌ها، و فعالیت داوطلبانه در سطح جهان افزایش یافته است.

دیگر نکته مثبت این است که نسبت به سال گذشته، میزان نگرانی و استرس کاهش یافته است.

بیشترین میزان صعود در فهرست خوشحالی را سه کشور اروپای شرقی بلغارستان، رومانی، و صربستان داشتند، که دو تای اول عضو اتحادیه اروپا هستند.‌

کشور پنج و نیم میلیونی فنلاند در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار در جایگاه اول قرار گرفته بود. البته مردم کشور سردسیر فنلاند، جایی که «سونا» در آن اختراع شده و به داشتن زمستان‌های سخت معروف است، خیلی به شادمانی عمومی معروف نیستند، و همین باعث شده بود که با طنز به سراغ لقب «خوشحال‌ترین» بروند.

کارآمدی دولت، اعتماد عمومی مردم به نهادها، میزان کم جرم و جنایت، و پایین بودن سطح نابرابری از دلایل اصلی صدرنشینی فنلاند دانسته می‌شود.