بر اساس یک مطالعه جدید، سیارک دایناسور‌کُشی (dinosaur-killing asteroid) که ۶۶ میلیون سال پیش به یوکاتان پنینسولا در شمال مکزیک برخورد کرد، مقادیر فوق‌العاده زیادی هواپخش (آئروسل) گوگرد به لایه‌های بالایی زمین فرستاد که در عمل «جلو نور خورشید را گرفت» و سال‌ها سرمایش جهانی را در پی داشت.

مدت‌ها است که دانشمندان ذرات ریز سولفات در استراتوسفر را عامل اصلی رخداد عظیم تغییرات اقلیمی که منجر به انقراض جمعی و از بین رفتن ۷۵ درصد از حیوانات زمین شده است، دانسته‌اند، اما تاثیر دقیق گوگرد در این رخداد نامشخص باقی مانده بود.

کریستوفر جونیوم، از دانشگاه سیراکیوس، در اظهاراتی گفت: «در مورد این که چه میزان [گوگرد] به استراتوسفر رسیده است، و اثرات آن بر اوضاع زیست‌محیطی در کجا بسیار تشدید شده است، تردید وجود دارد.»

پژهشگران همچنین در پی آنند که دریابند چه چیزی واقعا موجب از بین رفتن دایناسورها شده است - چه [این انقراض] پیامد مستقیم برخورد سیارک [بوده باشد]، و چه [ناشی از] فوران آتشفشان‌هایی که در آن زمان در بیشتر شبه قاره هند قرار داشتند و «تله‌های دککان» (Deccan Traps) را تشکیل می‌دادند.

در مطالعه جدیدی که این هفته در مجله مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا (PNAS) منتشر شده است، دانشمندان ارتباطی بین میزان بالای گوگرد استراتوسفر و برخورد سیارک در محلی پیدا کردند که دهانه چیکشلوب در آن شکل گرفت و مشخص شد که [این محل] سرشار از گچ، ماده معدنی سولفات، است.

دانشمندان در این مطالعه توضیح می‌دهند: «[مقادیر] غیرعادی ایزوتوپ گوگرد که به بسترهای حاوی گدازه، درست در رسوبات فوقانی محدود می‌شوند، از نظر زمانی با دوره‌های شناخته‌شده آتشفشانی که این رخداد را نیز دربرمی‌گیرند، ارتباطی ندارند، و بیشتر بیان‌گر نقش بحث‌برانگیز تله‌های دککان در انقراض هستند.»

«بر اساس یک مطالعه، گوگرد فوران شده به استراتوسفر در اثر برخورد چیکشلوب در #انقراض #دایناسورها نقش داشته است.

به گفته دانشمندان، در جریان برخورد چیکشلوب، بیش از دو برابر ارتفاع کوه اورست ماده به بیرون پرتاب شد و در سراسر جهان پخش شد. 

هرچند برخوردهای شهاب‌سنگ‌های دنباله‌دار و سیارک [به زمین] در تاریخ زمین متداول بوده است، دانشمندان می‌گویند که برخورد چیکشلوب منحصر به‌فرد بوده است، زیرا تعادل و موازنه بیوسفر زمین را تغییر داده است.

دانشمندان هنوز هم با مطالعه سوابق زمین‌شناسی به‌جامانده از لایه نازکی از رسوب به نام مرز کرتاسه-پالئوژن (K-Pg) که در سراسر جهان در سنگ‌های دریایی و زمینی پیدا می‌شود، دانسته‌های ارزشمندی در مورد این رخداد به دست می‌آورند.

دانشمندان در این مطالعه می‌نویسند: «برخورد چیکشلوب، [سنگ‌های] تبخیری و کربنات‌های دریایی  دارای مواد آلی را تبخیر کرد و علاوه بر دی‌اکسید کربن (CO₂)، گازهای حاوی گوگرد، دوده و غبار را به اتمسفر وارد کرد که اثرات این [برخورد] را بالقوه تشدید کرد.»

جیمز ویت، از نویسندگان این مقاله از دانشگاه بریستول در بریتانیا، به «لایو ساینس» می‌گوید، این یافته‌ها نشان می‌دهند که «میزان گوگردی را که این برخورد سیارکی ایجاد کرده بود، دست‌کم گرفته بودیم.»

دانشمندان اشاره می‌کنند که ذرات معلق سولفات به استراتوسفر زمین منتقل شده و پرتوهای خورشیدی ورودی را پراکنده کرده است، و شاید تا سال‌ها پس از پخش شدن توده انبوه دودی که بر اثر آن برخورد ایجاد شده بود، در مقیاس سیاره‌ای، منجر به بروز سرمای طولانی شده باشد.

دکتر جونیوم می‌گوید: «انفجار ناشی از برخورد و فروریزه‌های حاصل از آتش‌سوزی‌های گسترده، همراه با گرد وغبارهای سنگ، دوده، و مواد فرّار پرتاب شده از دهانه [برخوردی]، خورشید را در سراسر زمین به یک دوره افول و زمستان [طولانی] ناشی از این برخورد فرو برد که شاید سال‌ها طول کشیده باشد، و منجر به انقراض شده باشد.»

محققان می‌گویند سرمای جهانی در نتیجه ذرات معلق سولفات، باران اسید سولفوریک و کاهش پوشش نوری برای فتوسنتز در پی برخورد کرتاسه-پالئوژن (K-Pg)، ممکن است بسیاری از گونه‌های روی زمین را از میان برده باشد.

بنا به گفته دانشمندان، این یافته‌ها شواهد مستقیمی از یک فرضیه همیشگی در خصوص  نقش ذرات معلق سولفات در ایجاد شرایط زمستانی پس از برخورد [سیارک] و انقراض بزرگ جهانی فراهم می‌کند.