دولت ترکیه روز یکشنبه، ۲۴ آوریل، ۲۲۷ شهروند افغانستان را با یک پرواز چارتر شرکت آریانا از اردوگاه مالاتیا به کابل پس فرستاد. اخراج ده‌ها پناهجوی افغان از ترکیه با انتقادهای شدید شماری از پناهجویان اهل فرهنگ و هنر افغان و نظامیانی که به ترکیه پناه برده‌اند، روبه‌رو شده است.

یک خبرنگار افغانستانی ساکن ترکیه که نخواست نامش ذکر شود، به ایندیپندنت فارسی گفت که در چند روز گذشته، نیروهای دولتی ترکیه بیش از دوهزار پناهجوی افغان را بازداشت کرده‌اند و آن‌ها در اردوگاه‌های مالاتیا، غازی‌انتپ، ارزروم و اکریم نگهداری می‌کنند و قصد دارد آنان را علی‌رغم میلشان به افغانستان برگردانند. این پناهجویان که اوراق و مدارک قانونی ندارند، بیشتر جوانانی‌اند که از نظر اقتصادی و روحی در شرایط نامساعدی‌اند.

به گفته این خبرنگار، طالبان به حکومت ترکیه برای اخراج پناهجویان افغان فشار می‌آورد و حکومت ترکیه هم این پناهجویان را وادار می‌کند «برگه‌های بازگشت اختیاری» را امضا کنند و سپس آنان را به افغانستان پس می‌فرستد.

تنها در دو هفته نخست آوریل ۲۰۲۲، چهار هزار و ۶۶۱ شهروند افغانستانی که به شکل غیرقانونی به ترکیه وارد شده بودند، بازداشت و تاکنون تعدادی از آنان به افغانستان بازگردانده شده‌اند.

برخی از خبرنگاران و فرهنگیانی که در ترکیه به سر می‌برند، به ایندیپندنت فارسی گفتند که حکومت ترکیه ویزای توریستی شهروندان افغانستانی را تمدید نمی‌کند و از یک ماه پیش عملیات گسترده‌ای را برای بازداشت پناهجویانی که از ترس طالبان از راه‌های غیرقانونی به این کشور وارد شده‌اند، آغاز کرده است و آنان را با هواپیماهای چارتر شرکت‌های هوایپیمایی آریانا و کام‌ایر به کابل پس می‌فرستد.

کریمه شبرنگ، شاعر و نویسنده افغان که از سه سال پیش به دلیل تهدیدهای امنیتی افغانستان را ترک کرده و با خانواده‌اش به ترکیه پناه برده است، می‌گوید که نگران است حکومت ترکیه مجوز اقامتش را تمدید نکند و او را به افغانستان بفرستد؛ و او نمی‌داند که آیا درافغانستان زنده خواهد ماند یا خیر. به گفته شبرنگ، همسر او نیز هنرمند است اما هیچ سازمانی برای انتقال آنان از ترکیه به کشورهای دیگر کمکی نکرده است.

شبرنگ زنی ساختارشکن است که به «فروغ» افغانستان مشهوراست؛ انتشار نخستین مجموعه شعرش باعث شد تا آخوندهای بدخشان او را تکفیر کنند و وجود او در این منطقه را برای زنان آنجا خطرآفرین بدانند. پس از آن، این تهدیدها افزایش یافت و او سرانجام مجبور شد سرزمینش را ترک کند؛ اما هیچ نهادی به این زن شاعر کمک نکرد.

خبرنگاران و اهالی فرهنگ و هنر افغانستانی ساکن ترکیه می‌گویند با آنکه دولت فرانسه اعلام کرده بود که به خبرنگاران، هنرمندان و فرهنگیان افغانستان که درخطرند، پناهندگی می‌دهد، هنگامی که این گروه از پناهجویان افغان از سفارت آن کشور در ترکیه ویزا درخواست می‌کنند به آنان گفته می‌شود که باید ثابت کنند که درخطرند و برگه «مصونیت جرمی» (گواهی عدم سوءپیشینه) از افغانستان داشته باشند. این خبرنگاران و فرهنگیان که از ترس جانشان افغانستان را ترک کرده‌اند، می‌گویند که اگر درخطر نبودند در افغانستان می‌ماندند و این برگه را هم باید از وزارت داخله افغانستان تهیه کرد که سراج‌الدین حقانی در راس آن است و در حال حاضر رفتن به افغانستان و مراجعه به این وزارتخانه برای آنان ممکن نیست.

خبرنگاران، هنرمندان، فرهنگیان و نظامیانی که به ترکیه پناه برده‌اند از کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌خواهند به وضعیت آنان توجه کنند و به آنان پناهندگی بدهند.

طالبان در هشت ماه گذشته محدودیت‌های شدیدی را برای زنان، خبرنگاران و هنرمندان وضع کرده‌اند. بر اساس قوانین طالبان، موسیقی و حضور هم‌زمان زنان و مردان در رسانه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و سینمایی خلاف شرع است، موسیقی حرام است. زنان حق کار کردن ندارند؛ دختران بالاتر از کلاس ششم هم اجازه ندارند به مدرسه بروند.

بر اساس آمارهای نهادهای حامی رسانه‌ها، در هشت ماه گذشته، طالبان بیش از ۹۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌‌ها را  بازداشت و شکنجه کرده است. از این میان، خالد قادری، خبرنگار رادیو نوروز در هرات، یک ونیم ماه است که در زندان طالبان است. این گروه حتی تعدادی از زنانی را که به قصد عدالت‌خواهی به خیابان‌ها آمده بودند، زندانی و شکنجه کردند و گزارش‌هایی هم از قتل و تجاوز به برخی از این زنان منتشر شد.

پس از تسلط طالبان بر افغانستان در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، هزاران نظامی و غیرنظامی افغانستان را ترک کردند و به کشورهای همسایه و نیز ترکیه، کشورهای اروپایی و آمریکا پناهنده شدند. دولت ترکیه اعلام کرده است که حدود چهار میلیون پناهجو در این کشور زندگی می‌کنند که بیشتر آنان شهروندان افغانستان، سوریه و عراق‌اند.