یک مطالعه بزرگ در بریتانیا درباره اینکه افزایش کلسیم در رژیم غذایی‌ روزانه‌ــ معادل یک لیوان شیر در روز‌‌ــ می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک کند، به شواهد بیشتری دست یافته است.

پژوهشگران با تحلیل رژیم غذایی بیش از نیم میلیون زن در طول ۱۶ سال، دریافتند که سبزی‌های برگ‌دار به رنگ سبزتیره، نان و شیرهای غیرلبنی حاوی کلسیم نیز اثر محافظتی دارند. همچنین درباره اینکه مصرف بیش از حد الکل و گوشت‌های فراوری‌شده تاثیر معکوسی دارد و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، هم شواهد بیشتری یافتند.

سرویس جهانی بی‌‌بی‌سی به نقل از سازمان‌های خیریه کمک به درمان سرطان می‌نویسد: «پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل، حفظ وزن مناسب و ترک سیگار بهترین راه‌ها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان‌اند.» 

اثربخشی کلسیم چقدر است؟

یک بررسی جدید نشان داده که مصرف محصولات لبنی احتمالا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ (کولورکتال) را کاهش می‌دهند. طبق این مطالعه که به همت دانشگاه آکسفورد و مرکز تحقیقات سرطان بریتانیا انجام شد، دلیل این اثر کلسیم موجود در مواد غذایی لبنی و غیرلبنی است. طبق نتایج به‌دست‌آمده، مصرف ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم بیشتر در روز (معادل یک لیوان بزرگ شیر) خطر ابتلا به این سرطان را تا ۱۷ درصد کاهش می‌دهد. 

دکتر کرن پاپیر، سرپرست تیم تحقیقات آکسفورد، می‌گوید این مطالعه نقش مصونیت‌بخشی بالقوه لبنیات را، عمدتا به دلیل کلسیم، در پیشگیری از سرطان روده بزرگ تایید می‌کند. البته مصرف غلات صبحانه، میوه، غلات کامل، کربوهیدرات‌ها، فیبر و ویتامین ث نیز می‌تواند خطر این سرطان را کاهش می‌دهند، اما این کاهش اندک است.

قبلا مشخص شده بود که مصرف بیش از حد گوشت‌ قرمز و فراوری‌شده و الکل احتمالا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. این مطالعه در مورد این ارتباط شواهد بیشتری ارائه داده و دریافته است که نوشیدن شراب بیشتر از میزان توصیه شده برای یک روز، معادل ۲۰ گرم الکل، خطر ابتلا را تا ۱۵ درصد افزایش می‌دهد. مصرف ۳۰ گرم بیشتر گوشت قرمز و فراوری‌شده در روز، مانند یک برش بزرگ ژامبون، هم این خطر را تا ۸ درصد بیشتر می‌کند.

البته تفسیر دقیق این درصدها و معنای واقعی آن‌ها دشوار است، زیرا خطر ابتلا به سرطان روده در هر فرد بسته به سبک زندگی، رژیم غذایی، عادات و ژنتیک آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. 

کلسیم چه می‌کند و چه غذاهایی کلسیم دارند؟

کلسیم ماده معدنی مهم برای تقویت استخوان‌ها و حفظ سلامت دندان‌ها است، با این حال شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد که این ماده از بدن در برابر برخی سرطان‌ها هم محافظت می‌کند.

محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر از جمله مواد غذایی سرشار از کلسیم‌اند. این ماده معدنی در مواد غذایی دیگر مانند سویا و نوشیدنی‌های برنج، نان سفید، مغزها، دانه‌ها و میوه‌هایی مانند انجیر خشک، کلم پیچ و کنسرو ساردین و همچنین شیر بدون لاکتوز هم وجود دارد.

این مطالعه احتمال می‌دهد کلسیم به دلیل قابلیت آن در اتصال به اسیدهای صفراوی و اسیدهای چرب آزاد در روده بزرگ‌ــ که می‌تواند آثار بالقوه سرطان‌زای آن‌ها را کاهش می‌دهد‌ــ از ابتلا به سرطان روده بزرگ جلوگیری می‌کند.

چرا سرطان روده شایع شده است؟

سالانه حدود ۴۴ هزار مورد سرطان روده بزرگ در بریتانیا ثبت می‌شود که آن را به چهارمین سرطان شایع در این کشور تبدیل می‌کند. سرطان روده بزرگ اگرچه بیشتر در افراد مسن شایع است، موارد ابتلا به این سرطان در جوانان زیر ۵۰ سال به‌سرعت رو به افزایش است و دلیل مشخصی هم برای آن پیدا نشده است.  متخصصان حدس می‌زنند رژیم غذایی نامناسب و چاقی از جمله عوامل دخیل در این بیماری باشند. 

علائم سرطان روده  بزرگ عبارت‌اند از: 

• تغییر عادات دفع، مانند یبوست، مدفوع شل و بیشتر شدن دفعات مدفوع
• خونریزی مقعدی یا مشاهده خون در مدفوع 
• کاهش وزن در حالی که تلاشی برای آن نمی‌‌کنید
• خستگی یا تنگی نفس بدون دلیل

متخصصان توصیه می‌کنند در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها حتما با پزشک مشورت کنید. 

یادآوری می‌کنیم که این پژوهش یک مطالعه مشاهده‌ای بوده، نه کارآزمایی بالینی، بنابراین نمی‌توان به‌طور قطعی ثابت کرد که کلسیم یا هر محصول غذایی دیگر حاوی در برابر سرطان روده بزرگ مصونیت ایجاد می‌کنند یا برخی غذاهای دیگر خطر آن را افزایش می‌دهند. با این حال، پژوهشگران می‌گویند این مطالعه «بزرگ‌ترین مطالعه درباره ارتباط رژیم غذایی و سرطان روده بزرگ تا به امروز» است که به آن‌ها اطمینان می‌دهد در مسیر درستی حرکت می‌کنند. از طرفی این یافته‌ها با نتایج مطالعات قبلی نیز همخوانی دارد. 

طی مدت این مطالعه، بیش از ۱۲ هزار زن به سرطان روده بزرگ مبتلا شدند و محققان برای بررسی رابطه احتمالی بین سرطان و رژیم غذایی، نزدیک به ۱۰۰ محصول غذایی و مواد مغذی در رژیم غذایی آن‌ها را مطالعه کردند. 

پروفسور جانت کید، متخصص تغذیه از دانشگاه لیدز، می‌گوید: «طبق شواهد به‌دست آمده، رژیم غذایی کلی می‌تواند بر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ تاثیرگذار باشد.»

پروفسور تام سندرز، از دانشگاه کینگز کالج لندن، هم می‌گوید: «نوشیدن الکل بیش از حد مجاز یعنی بیش از ۱۴ واحد در هفته، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در زنان را افزایش می‌دهد، در حالی که نوشیدن یک لیوان شیر گاو در روز می‌تواند نقش محافظتی داشته باشد.»

دکتر لیزا وایلد از موسسه خیریه سرطان روده در بریتانیا هم می‌افزاید که هر ۱۲ دقیقه یک بار، یک نفر به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شود،‌ در حالی که می‌توان با سبک زندگی سالم جلو ابتلا به نیمی از این سرطان‌ها را گرفت. او توصیه می‌کند: «اگر لبنیات نمی‌خورید، می‌توانید کلسیم را از راه‌های دیگری مانند کلم بروکلی یا توفو دریافت کنید و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهید.»