کاهش نرخ ازدواج، افزایش سن ازدواج، افزایش نرخ تجرد و کاهش فرزند‌آوری در ایران، مقام‌های جمهوری اسلامی را دست به دامن بازنشستگان برای بهبود وضعیت ازدواج و افزایش نرخ فرزند‌آوری کرد.

تشویق به ازدواج و افزایش فرزند‌آوری در حال حاضر به یکی از اصلی‌ترین برنامه‌ها و سیاست‌های جمعیتی مورد حمایت روحانیون شیعه حاکم بر ایران تبدیل شده است.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر بارها خواستار افزایش نرخ باروری در ایران شده است، درخواستی که با وجود انواع مشوق‌های مالی تاکنون ناکام مانده است.

علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی «شهید بهشتی» می‌گوید در حال حاضر ۱۳ میلیون جوان مجرد در ایران وجود دارد که حدود پنج میلیون نفر آنها را زنان تشکیل می‌دهند.

هدف زالی از اعلام این آمار، هشدار نسبت به افزایش آمار «مجردان قطعی» و وقوع یک «سونامی جمعیتی» در ایران است.

او می‌گوید سن ازدواج در ایران ۲.۵ سال افزایش یافته و متوسط فاصله بین ازدواج تا تولد فرزند نخست به حدود پنج سال رسیده است.

به گفته این مقام دانشگاهی، اگر زنی تا سن ۴۵ سالگی ازدواج نکند، وارد «تجرد قطعی» شده‌ که این آمار در ایران رو به افزایش است.

هفته گذشته نیز مسعود عالمی، رئیس موسسه تحقیقات جمعیت، شمار مردان مجرد در ایران را شش میلیون نفر اعلام کرد و گفت این دسته از مردان در سن ۲۰ تا ۴۵ سال قرار دارند.

عالمی گفت پنج میلیون و ۶۰۰ هزار دختر ۱۵ تا ۴۰ ساله نیز «مجرد» هستند که اگر وارد «تجرد قطعی» شوند، از آنجا که فرزندی ندارند، از خود جانشینی باقی نخواهند گذاشت.

«تجرد قطعی» به موقعیت افرادی گفته می‌شود که امید به ازدواج ندارند و احتمال ازدواج آنها بسیار کم است.

یک گزارش روزنامه «خراسان» در سال ۱۳۹۹ هم نشان می‌دهد یک‌چهارم پسران و یک‌چهارم دختران دهه شصتی مجرد هستند که بخشی از آن‌ها جزو «مجردان قطعی» محسوب می‌شوند.

به گزارش این روزنامه از حدود ۸.۵ میلیون پسر و ۸.۵ میلیون دختر دهه شصتی، ۲.۱ میلیون پسر و ۲.۱  میلیون دختر هنوز مجردند؛ مجردهایی که در بازه‌های سنی ۳۰ تا ۳۹ سال قرار گرفته‌اند.

سن «تجرد قطعی» در ایران براساس اعلام نهاد‌های متولی جمعیت بالای ۴۵ سال است. افزایش «تجرد قطعی» منجر به کاهش آمار ازدواج و کاهش نرخ باروری در جامعه ایران شده است.

از نظر مقام‌های مسئول در جمهوری اسلامی، سن متعارف ازدواج برای مردان بین ۱۵ تا ۳۵ سالگی و زنان ۱۸ تا ۲۹ سالگی است.

براساس طبق اعلام مرکز ملی آمار، بیشترین نرخ ازدواج در خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و کمترین نرخ در استان‌های تهران، البرز و سمنان به ثبت رسیده است.

برآوردهای آماری نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۶۵ میانگین سن نخستین ازدواج مردان ایرانی از ۲۴.۹ سال به ۲۳.۲ سال کاهشی بوده است، اما پس از آن، در تمامی سرشماری‌های بعدی روند افزایشی را تجربه کرده و در سال ۱۳۹۵ با میانگین ۲۷.۴ سال به اوج خود رسیده است.

میانگین این شاخص در میان زنان در سرشماری سال ۱۳۴۵ حدود ۱۸ سال بوده و تا سرشماری سال ۱۳۹۰ به طور مستمر روندی افزایشی داشته و به ۲۳.۴ سال رسیده است.

 میانگین سن در اولین ازدواج در دوره ۵۰ ساله در ایران برای مردان حدود ۲.۵ سال و برای زنان حدود ۴.۵ سال افزایش را نشان می‌دهد.

تشویق به ازدواج و فرزندآوری یا حتی تهدید و فشار و اعمال محدودیت در حال حاضر به یکی از مهمترین برنامه‌های روحانیون شیعه حاکم بر ایران است. آنها با ابزار‌های متعددی تلاش می‌‌کنند جوانان را تشویق یا مجبور به ازدواج و فرزند‌آوری کنند.

در تازه‌ترین این تلاش‌ها، دولت ابراهیم رئیسی برای آن‌دسته از بازنشستگانی که ازدواج کنند و بچه‌دار شوند، مشوق‌های مالی در نظر گرفته است.

براساس این مصوبه در صورتی که تاریخ ازدواج یک بازنشسته و تاریخ تولد فرزند یا فرزندانش در سال ۱۴۰۱ ثبت شده باشد، مبلغ عائله‌مندی ۸۱۴ هزار و ۷۷۹ تومان و حق اولاد نیز ۳۱۶ هزار و ۸۵۸ تومان خواهد بود.

بازنشستگانی مشمول این مصوبه هستند که دستگاه و ذی‌حسابی محل اشتغال آن‌ها دارای ردیف بودجه بوده و تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری باشند.

دولت در شرایطی دست به دامن بازنشستگان شده که سال ۱۳۹۲ کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی را تصویب کرده بود که در صورت تصویب نهایی، استخدام افراد مجرد به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه‌ها و معلمان مدارس را ممنوع می‌کرد.