نشست خبری فیلم «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی صبح پنجشنبه، در دهمین روز جشنواره کن، با حضور روستایی به‌ همراه چهار بازیگر اصلی، ترانه علیدوستی، پیمان معادی، نوید محمدزاده و سعید پورصمیمی برگزار شد. در حالی که تنها دو روز دیگر از جشنواره و نمایش تنها پنج فیلم دیگر از بخش مسابقه باقی مانده است، واکنش منتقدان به «برادران لیلا»‌ عموما بسیار مثبت بوده است و این باعث می‌شود این فیلم از اقبال بلندی برای کسب جایزه برخوردار باشد. آدام سانچز، دبیر فرهنگ مجله «جی کیوی فرانسه»، در پی نمایش این فیلم در توییتی کوتاه نوشت: «جستجو برای نخل طلا پایان یافت.» بازیگران نیز شانس بالایی برای کسب جایزه دارند و می‌بینیم که تقریبا تمام نقدها بازی بازیگران به‌ویژه ترانه علیدوستی را ستوده‌اند.

روستایی در نشست خبری در پاسخ به سوال‌هایی در مورد امکان نمایش فیلمش در ایران گفت: «به نظرم فیلم اکران می‌شود. اما سانسورهای زیادی به «متری شش و نیم» شد و آن فیلم به نظر من آسیب دید. این بار دیگر نمی‌توانم اجازه دهم فیلمم با سانسور آسیب ببیند. این بار در دو راهی سانسور و توقیف، شاید توقیف را ترجیح بدهم.»

کارگردان در جای دیگری از نشست خبری نیز بار دیگر به این سوال بازگشت و گفت: «من سانسور نمی‌کنم» که باعث شد نوید محمدزاده وسط حرفش بپرد و بگوید: «تو سانسور نمی‌کنی، آن‌ها سانسور می‌کنند.» روستایی هم البته با لبخند گفت که شاید در نهایت بار دیگر مجبور شود به شرایط تن دهد و برای نمایش فیلمش با ممیزی کنار بیاید، گفته‌ای که خود نمایانگر تقلای دائمی سینماگران در ایران است.

روستایی گفت که برای «متری شش و نیم» هم حتی مجوز ساخت گرفتن بیش از یک سال طول کشید. او گفت هنوز برای پروانه نمایش فیلم جدیدش اقدام نکرده و قرار است بعد از کن و پس از بازگشت به ایران این اقدام انجام شود. با این حال، فهرستی از سانسورهای درخواستی ارائه شده است. روستایی در ضمن گفت دولت ابراهیم رئیسی کار را سخت کرده‌ است:‌ «ما در دولت قبلی پروانه ساخت گرفتیم. دولت جدید که آمده می‌خواهد فیلم با دیدگاه آن‌ها همخوانی داشته باشد… اصلاحاتی می‌خواهند انجام بشود که من علاقه‌ای به آن ندارم.»

از ماجراهایی که هنگام حضور ستارگان فیلم بر فرش قرمز پیش آمد، بوسه‌ای بود که بین نوید محمدزاده و همسرش، فرشته حسینی، ردوبدل شد. محمدزاده در پاسخ به سوالی در این مورد با لحن خودمانی خاص خودش گفت: «زنمه، دوست داشتم ماچش کنم!» او در ضمن گفت در این دوره و زمانه باید «به عشق احترام بگذاریم» و افزود: «می‌خواستم قدردانی کنم از کسی که زندگی‌ام را تغییر داد. همیشه ماچش می‌کنم!» حرف‌های او با تشویق خبرنگاران دنبال شد.

ترانه علیدوستی در پاسخ به سوال ایندیپندنت فارسی راجع به شیوه‌های تحقیقش برای نقشش در میان شرایط بد اقتصادی برای مردم در ایران گفت: «در ایران اینطور نیست که ما یک طبقه اجتماعی دیگر باشیم. ما با مردم خیلی در تماس هستیم، به‌دلیل ماهیت کاری که داریم. من خودم حالت‌های رفتاری آدم‌ها را خیلی جذب می‌کنم و انتخاب می‌کنم.»

او در مورد تجربه بازی در نقش یک زن قدرتمند گفت: «بازی در نقش فردی قدرتمند برای من سخت نیست. پیچیدگی‌های قدرت در کنار ضعف است که سختش می‌کرد. همین‌ها است که کار را قوی می‌کند. همین چند رنگ بودنشان و همین‌که در عین قدرت می‌توانید مانند یک تمثال فروبپاشید.»

ترانه در ضمن با سوال‌هایی در مورد جایگاه نمادین شخصیت «لیلا» در فیلم و زنان ایران مواجه شد. او لیلا را «تمثیلی از وضعیت فعلی زنان ایران» خواند و گفت زنان «در خط مقدم مطالبه‌گری برای تغییرند.» او «جاه‌طلبی و بلندپروازی زنان» ایران را ستود. او در پاسخ به سوالی راجع به موضع‌گیری‌هایش در حمایت از مردم ایران و نوید افکاری تاکید کرد که هنرمندان می‌توانند در مسائل اجتماعی موضع بگیرند.

علیدوستی در پاسخ به خبرنگاری که به «ظاهری» بودن دستاوردهای زنان در ایران اشاره کرد گفت: «شما از صبح که بلند می‌شوید دارید می‌جنگید. لباسی که سر کار باید بپوشید، موسیقی‌ای که گوش می‌دهید، روابط با همکاران، روابط شخصی، مسائلی که سر کار باید رعایت کنید، تا شب که می‌آیید خانه، کارتان مبارزه است… اگر زن‌ها حتی در ظاهر این حوزه‌ها را برای خودشان عوض کردند این اصلا کار ساده‌ای نبوده و این مبارزه هر روزه پشتش هست. به‌خصوص که راجع به ظاهری داریم حرف می‌زنیم که معنای زیادی می‌دهد. وقتی پوشش اختیاری نداریم، زنان با این کار عاملیت خودشان را نشان می‌دهند و به روایتی که در دهه ۶۰ از پوشش بوده تن نداده‌اند… زنان ایران مدیون هیچ کس نیستند به جز زندگی روزمره خودشان.»

پیمان معادی هم در این‌جا به همکارش پیوست و گفت: «زنان با دستاوردهایی که در این سال‌ها کسب کرده‌اند حقیقتا باعث افتخارند.»

ترانه علیدوستی در پاسخ به سوالی راجع به بازی در فیلم‌هایی که در آن برخی‌ها متهم به آزار جنسی بوده‌اند گفت عدم حضور فرهاد اصلانی، یکی از بازیگران فیلم، در جشنواره کن خود نشان می‌دهد که «ما در کنار کسی که اتهام علیه او است نمی‌ایستیم.»

مشکلات متعدد جامعه ایران که در فیلم تصویر می‌شوند موضوع برخی جواب‌های عوامل فیلم بودند. سعید روستایی از نابودن شدن طبقه متوسط در ایران گفت و افزود که اگر در داستانِ «ابد و یک روز» شاید ممکن بود بخشی از ماجرا را تقصیر خود خانواده دانست در «برادران لیلا» دیگر چنین نیست؛ چنان‌که می‌بینیم تورم گاه در طول یک روز سه بار افزایش می‌یابد. او گفت: «[در چنین شرایطی] از دست آدم‌ها کاری بر نمی‌آيد، چه اشتباهی بکنند، چه اشتباهی نکنند…. یک بخش کوچکی هست که اوضاعشان هر روز بهتر می‌شود… اما مردم انگار باید تنبیه شوند. انگار ۱۰ درصد گران شدن کافی نیست، قیمت‌ها باید ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد گران شوند.»

پیمان معادی نیز با اشاره به اوضاع تورم و گرانی گفت وضع امروز ایران «شاید از جنگ بدتر» باشد.

روستایی در پاسخ به این سوال که آیا مدت فیلم دو ساعت‌ونیمه‌اش را کاهش خواهد داد یا نه گفت نه تنها چنین نخواهد کرد که چند سکانس است که حسرت می‌خورد آن‌ها را در فیلم نگذاشته است. او گفت: «به هیچ وجه کوتاه‌تر نخواهد شد، به نظرم مخاطب می‌بیند.» او یادآوری کرد که «متری شش و نیم» نیز ۱۴۷ دقیقه بود، بازیگر زن نداشت و خشن دانسته می‌شد اما نهایتا سه میلیون نفر آن‌ را در سینما دیدند که رکورد بود.

روی خوش منتقدان

در میان منتقدان انگلیسی‌زبان، واکنش‌ها به «برادران لیلا» تقریبا به‌طور کامل مثبت بوده است و هنوز هیچ نقد منفی‌ای ندیده‌ایم.

پیتر بردشا، منتقد روزنامه گاردین لندن، به فیلم چهار ستاره از پنج ستاره داد و آن‌ را با سبک «ایتالیایی-آمریکایی» مقایسه کرد. بردشا به عواملی همچون بازی‌های قوی و صحنه بزرگ عروسی به‌عنوان نشانه‌های این سبک سینمایی اشاره کرد که در «برادران لیلا» دیده می‌شوند و در ضمن فیلم را یادآور «روکو و برادرانش» ساخته لوکینو ویسکونتی و «پدرخوانده» فرانسیس فورد کوپولا دانست. بردشا نوشت: «در میان اتهام‌های متقابل شخصیت‌ها که دردناک و خشمگین‌اند حتی رد پای آرتور میلر را هم می‌بینیم.» بردشا در ضمن ترانه علیدوستی را «اول در میان برابرها» خواند و بازیگران فیلم را ستود.

لیزا نیسلسون، منتقد مجله مهم اسکرین، گفت فیلم طولانی جلوه نمی‌کند و آن‌ را «شیرجه عمیقِ مدام غافلگیرکننده‌ای در دل پویایی‌های خانواده‌ای تهرانی» خواند. نیسلسون نیز بازی‌ها را ستود و افزود:‌ «این فیلم یادآور این واقعیت است که این مردم عادی‌اند که وقتی کشورشان در صحنه جهانی طرد می‌شود آسیب می‌بینند.»

در مجله ورایتی، پیتر دیبروژ، روستایی را «نماینده نسل جدیدی از کارگردانان مولف ایرانی دانست» و گفت: «او آن‌قدر زیرک است که نقدهای پیچیده اجتماعی خود را در عمق شیرازه‌های داستان‌های پرپیچ‌وخم معاصر طوری تعبیه کرده است تا حکومت را ناراحت نکند. البته شاید هم هنوز چنین نکرده است و بعدها بکند.» (ادعایی که البته با توجه به سانسورهای متعددی که فیلم قبلی روستایی شده است درست به نظر نمی‌رسد.)

این منتقد، سینمای روستایی را بسیار متفاوت از «فیلم‌های ایرانی سرراست و متمرکز» که در سطح جهانی مطرح شده‌اند مثل سینمای مجید مجیدی و اصغر فرهادی دانست و گفت فیلم‌های روستایی آن سادگی را ندارند و بیننده را به میان شرایط ایران می‌برند و درک آن‌ را به عهده خودش می‌گذارند.

در هالیوود ریپورتر، جوردن مینتزر فیلم را با رمان‌های امیل زولا و چارلز دیکنز مقایسه کرد. او با مقایسه روستایی و فرهادی گفت: «فرهادی بیشتر گرایش به جستجو و تلویح دارد اما روستایی همه چیز را به شیوه‌هایی شدیدا جسورانه به میان می‌آورد، از جمله در صحنه‌هایی با صدها سیاهی‌لشکر که از نظر ابعاد در سطح فیلم‌های سیسیل بی دومیل‌اند.»

استفانی بانبری در وب‌سایت ددلاین این فیلم را «تجربه‌ای به‌طرز غافلگیرکننده‌ای غنی» خواند. دیوید جنکینز در وب‌سایت لیتل وایت لایز نوشت: «تک تک فریم‌ها و دیالوگ‌های فیلم در حد کمال محاسبه شده‌اند و پی‌رنگ فیلم چنان ماهرانه و ظریف ریخته شده است که آدم‌ را از اولین فریم تا آخرین فریم حفظ می‌کند.»

موسمِ رقابت

پس از «برادران لیلا» شاهد نمایش «ستاره‌ها در ظهر» ساخته کلر دنیِ فرانسوی در بخش مسابقه بودیم، فیلمی که ماجرای عاشقانه زنی بریتانیایی و مردی آمریکایی در نیکاراگوئه سال ۱۹۸۴ را روایت می‌کند؛ دو خارجی که در دوران انقلابی ساندنیستاها در این کشور آمریکای مرکزی گرد آمده‌اند و آغوش همدیگر را پناهی برای مقابله با شرایط می‌دانند. اولین واکنش‌ها به این فیلم ترکیبی از مثبت و منفی بوده است.

حالا (بدون احتساب روز نهایی که در آن جوایز اهدا می‌شوند) دو روز دیگر از جشنواره کن باقی مانده است و پنج فیلم دیگر باید در بخش مسابقه نمایش داده شوند، از جمله «دلال» ساخته هیروکازو کوره‌ادای ژاپنی که برای اولین بار در کره جنوبی فیلم ساخته است. لوکاس دونتِ بلژیکی نیز با «نزدیک»، فیلمی راجع به دوستی بین دو پسر ۱۳ ساله، به کن بازگشته است. .

جدول منتقدان مجله اسکرین (منتخبی از منتقدان که شامل بردشا هم می‌شود و روی‌هم‌رفته نشانه‌ای از میل منتقدان به فیلم است) هنوز امتیازهایی را که این منتقدان به «برادران لیلا» داده‌اند منتشر نکرده است. در آخرین نسخه این جدول تنها یک فیلم بیش از ۳ ستاره داشت و آن «تصمیم به رفتن» ساخته پارک چان ووکِ کره‌‌ای بود که همکارم در ایندیپندنت فارسی در مورد آن نوشت. حالا باید دید آیا فیلمِ سعید روستایی همان‌طور که دل خیلی از منتقدان را به دست آورده است در جذب نظر هیئت داوران جشنواره کن هم موفق خواهد بود؟ و آیا او سینمای ایران را به دومین نخل طلای تاریخ خود می‌رساند؟

بازیگران فیلم نیز شانس بالایی برای دریافت جایزه دارند، به‌خصوص ترانه علیدوستی که جشنواره کن به‌خاطر «فروشنده» نیز از او خاطره خوبی دارد. طبق قوانین جشنواره کن البته هیچ فیلمی نمی‌تواند در بیش از یک رشته جایزه بگیرد مگر اینکه یکی از آن‌ها جوایز «گرند پری» یا «جایزه بزرگ» باشد که به دومین فیلم برتر جشنواره اهدا می‌شود و سال گذشته به‌طور مشترک به «قهرمانِ» اصغر فرهادی و یک فیلم فنلاندی رسید. با این حساب، اگر «برادران لیلا» نخل طلا یا جایزه سوم جشنواره (موسوم به جایزه «ویژه هیئت داوران») را بگیرد قادر به دریافت جایزه در رشته‌هایی همچون کارگردانی، فیلمنامه یا بازیگری نخواهد بود، اما امکان این را دارد که هم برنده جایزه «گرند پری» و هم برنده یکی از جوایز دیگر بشود.