باغ شهرآرا، یک مکان تاریخی-تفریحی و یکی از میراث‌های سلطنت بابر، پادشاه امپراتوری مغول در کابل است که از سال‌ها پیش به نام «باغ زنانه» شهرت دارد. این باغ بعد از بازسازی در سال ۱۳۸۷، به گردش‌گاه ویژه زنان تبدیل شد و در کنار آن بازاری با حدود ۳۰ مغازه برای تجارت زنان ایجاد شد. این مکان قرار بود به مرکز توانمندسازی اقتصادی زنان در افغانستان تبدیل شود که با سلطه طالبان بر این کشور، این رویا به خاکستر بدل شد. اکنون وزارت امربه‌معروف ونهی از منکر طالبان که امکانات وزارت امور زنان دولت پیشین را اشغال کرده، باغ زنانه را نیز به یکی از واحدهای وزارت امربه‌معروف و مرکز وضع محدودیت‌ها علیه زنان تبدیل کرده است.
باغ شهرآرا که با شعله‌ور شدن آتش جنگ‌های داخلی در افغانستان، همانند هزاران بنای تاریخی و تفریحی دیگر آسیب دیده بود، حدود ۱۴ سال پیش در زمان حکومت جمهوری در افغانستان، به کمک سفارت آمریکا و با هماهنگی وزارت امور زنان دولت پیشین، بازسازی شد و مسئولیت اداره آن را نیز وزارت امور زنان به عهده گرفت. در طول این سال‌ها تا زمان فروپاشی دولت پیشین افغانستان، باغ شهرآرا یا همان باغ زنانه کابل، یک مرکز تفریحی، آموزشی و تجاری برای زنان بود. زنان در روزهای پنجشنبه و جمعه با خرید بلیت به این باغ می‌رفتند و از فضای سبز و امکاناتش برای جشن و شادی استفاده می‌کردند.
یکی از زنان ساکن کابل به ایندیپندنت فارسی گفت: «باغ زنانه تنها فضایی بود که بدون نگرانی از نگاه‌های جنسیت زده مردان، به میل خودمان لباس می‌پوشیدیم، روسری‌هایمان را برمی‌داشتیم، قدم می‌زدیم، می‌خندیدیم، آواز می‌خواندیم و گاهی هم مناسبتی را جشن می‌گرفتیم و می‌رقصیدیم.»
اما با تسلط طالبان بر افغانستان، این باغ از مکان تفریحی و جشن‌های زنانه، به واحد وزارت امربه‌معروف طالبان تبدیل شد و دیگر هیچ زنی اجازه ورود به باغ را ندارد. دفتر ریاست واحد امربه‌معروف و محل تصمیم‌گیری‌ها و صدور دستورها برای کنترل رفتار، گفتار و پوشش زنان در این باغ قرار دارد. ماموران این اداره اجازه دارند در صورت مشاهده تخلف، زن یا مرد متخلف را به نحوه دلخواهشان مورد مجازات و شکنجه قرار دهند.
فریده قریشی، رئیس امور زنان کابل در دولت پیشین که مدیر باغ زنانه نیز بود، به ایندیپندنت فارسی گفت در این باغ امکاناتی همچون مراکز آموزش زبان و کامپیوتر، آموزش خیاطی، باغداری، آرایشگری و نیز مراکز ورزشی و روان‌درمانی برای زنان وجود داشت. او افزود: «علاوه بر این خدمات، یک بازار در محوطه بیرونی باغ ایجاد شده بود که ۳۰ مغازه داشت و زنان در بخش‌های مختلف مشغول تجارت بودند.»
مالکان مغازه‌های محوطه بیرونی باغ زنانه زنانی بودند که خیاطی، چرم‌دوزی، گلدوزی، کفاشی می‌کردند و همچنین محصولات لبنی خانگی، لوازم بهداشتی و آرایشی می‌فروختند. به گفته فریده قریشی : «زنان شاغل در بازار باغ زنانه، در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی نیز شرکت می‌کردند و درآمد خوبی به‌ویژه در نمایشگاه‌های خارج از کشور داشتند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اکنون پس از سلطه طالبان، تنها شمار اندکی از زنان به کارشان ادامه می‌دهند. فریده قریشی گفت «فقط بخش‌هایی که مورد تایید وزارت امربه‌معروف طالبان است مانند خیاطی، تهیه ترشی و لبنیات و کارهایی از این دست که طالبان مخالفتی با آن ندارند، فعالیت می‌کنند.»
«حاصل زحمت‌های خودم و ۱۳ زن دیگر را به نصف قیمت فروختم و خانه‌نشین شدیم»
فروپاشی کشور تنها مکان‌های تفریحی همچون باغ زنانه را تعطیل نکرد، بلکه فضای آموزش، کار و فعالیت از هر نوعی را برای زنان محدود ساخت. در جریان فروپاشی هولناک کشور، زنانی که شاغل بودند و به‌ویژه آنانی که با مشکلات فراوان، تجارت‌های کوچک خصوصی راه‌اندازی کرده بودند دچار آسیب شدید شدند.
سکینه خالقی، یک زن کارآفرین در کابل، دو سال پیش با سرمایه حدود ۶۰۰ هزار افغانی یک کارگاه طراحی و تولید لباس زنانه به راه انداخت. او در ابتدا به فروش آنلاین تولیدهایش پرداخت و سپس موفق شد که از سود به‌دست آمده، یک مغازه هم داشته باشد. سکینه به ایندیپندنت فارسی گفت: «خودم لباس طراحی می‌کردم، ۱۱ زن دیگر در بخش تولید کار می‌کردند و دو زن هم مسئول فروش بودند. همه موفق شده بودیم چرخ زندگی‌مان را با این کار بچرخانیم.»
با تسلط طالبان بر افغانستان، تجارت نوپای سکینه با افت شدیدی روبرو شد. او گفت: «بعد از تسلط طالبان، دو هفته کارگاه تعطیل بود، اما سرانجام به کار بازگشتیم، ولی دیگر خبری از مشتری نبود؛ نه آنلاین و نه در مغازه.» سکینه دلیل کاهش شدید مشتریانش را ترس زنان از پوشیدن لباس‌های معمولی که نسبتا کوتاه و رنگی بودند عنوان کرد. او گفت: «هجوم طالبان یک ترس عمیق در دل زنان ایجاد کرد و همه فکر کردند که دیگر فقط باید لباس سیاه‌رنگ و بلند و گشاد بپوشند و کسی به دنبال لباس‌هایی که ما طراحی کرده بودیم نیامد.» او همچنین از تهدیدهای طالبان گفت و این که از او خواسته بودند صاحب اصلی مغازه را معرفی کند. سکینه گفت: «طالبان نپذیرفتند که یک زن صاحب این مغازه و کارگاه است. آنان به من هشدار دادند که مغازه اگر صاحب مرد ندارد باید زود آن را ببندیم، زیرا در مرکز شهر است و مردان نیز برای خرید می‌آیند.»
سکینه که یک روز پیش از سقوط کشور، مقدار زیادی از سرمایه‌اش را مواد خام خریده بود تا تولید بیشتری داشته باشند، با کمبود شدید مشتری و تهدید طالبان مجبور شد همه اجناس کارگاه و مغازه‌اش را با نصف قیمت بفروشد و در مغازه‌اش را ببندد. با این کار دست‌کم ۱۴ زن شاغل، بیکار شدند و از نظر اقتصادی آسیب دیدند.
مشاغل ویژه زنان هنوز فعال‌اند، اما مشتری ندارند
مشاغل زنان در افغانستان طی ۱۰ ماه گذشته به دلیل رکود اقتصادی کشور و از سوی دیگر قوانین محدودکننده طالبان آسیب شدیدی دید. طالبان شغل‌هایی را که به‌وسیله زنان ایجاد شده بود و مشتریان زن و مرد داشت منع کردند، اما مشاغلی که ویژه زنان است همچون آرایشگاه زنانه، ورزشگاه زنانه و مواردی نظیر این‌ها همچنان فعالیت می‌کنند، اما این مشاغل نیز با افت شدید اقتصادی روبرو شده‌اند.
یک آرایشگر زن در غرب کابل که از چهار سال پیش یک آرایشگاه زنانه راه انداخته بود، گفت: «مشتری اندک بود، از طالبان هم می‌ترسیدیم که مبادا به مغازه حمله کنند یا در راه خانه، بلایی بر سر ما بیاورند، پس مغازه را بستیم.»
اما یک آرایشگر سابقه‌دار دیگر که آرایشگاه مشهوری در کابل دارد، به ایندیپندنت فارسی گفت مغازه‌اش هنوز باز است و مشتری دارد، اما شمار مشتریانش به‌شدت کم شده‌اند. او گفت: «زنانی که در گذشته برایشان خدمات آرایشی و زیبایی انجام می‌دادیم، بیشتر زنان شاغل بودند که درآمد داشتند و می‌توانستند هزینه‌های آرایشگاه را پرداخت کنند، اما اکنون زنان از کار منع شده‌اند و توان اقتصادی خانواده‌ها نیز به‌شدت پایین آمده است و کسی توان پرداخت هزینه آرایشگاه را ندارد.»
طالبان در ۱۰ ماه گذشته، با وجود تمام فشارها از سوی جامعه جهانی و اعتراض‌های زنان در افغانستان، هنوز موفق نشده‌اند در مورد حق آموزش و کار زنان و دختران در این کشور به نتیجه برسند. این گروه با رویکرد افراط‌گرایانه، حضور زنان را در اجتماع، سیاست، اقتصاد و حتی فرهنگ و هنر منع کرده‌اند و با این کار به افغانستان صدمه زده‌اند.
