سفر حج برای بسیاری مسلمانان از به‌یادماندنی‌ترین و عزیز‌ترین روزهای زندگی‌شان است، سفری که سال‌ها برایش زحمت می‌کشند و گاه نقطه عطفی در زندگی‌شان است. اما جزئیات بسیار تدارک این سفر باعث می‌شود همیشه نتوان از امن و ایمن بودنش کسب اطمینان کرد، سفری در کنار صدها هزار مسلمان از سراسر جهان که پر از ازدحام و خستگی است‌ــ آن هم الان که فصل حج مصادف با تابستان داغ و سوزانِ جزیره‌العرب است.

در حج امسال، مسئله سلامتی بیش از همیشه مطرح است، چرا که پس از دو سال که حج به مسلمانان ساکن عربستان سعودی محدود بود، امسال دوباره درها گشوده شد؛ گرچه سقف شرکت‌کنندگان یک میلیون نفر تعیین شده که کمتر از نیمی از میزان سال ۲۰۱۹ است.

اما مقام‌های بهداشتی بیش از پیش کوشیده‌اند تا دست به اقدام‌هایی بزنند تا حج امن و ایمن باشد. حجاج امسال باید واکسن‌ زده باشند و جواب منفی تست پی‌سی‌آر کرونا همراه داشته باشند. در ضمن، در راستای پروژه «حج هوشمند»، شماره تلفن ویژه ۹۳۷ برای کمک‌های پزشکی و بهداشتی راه‌اندازی شده که ۲۴ ساعته است و به مشکلات افراد به زبان‌های گوناگون پاسخ می‌دهد.

در برخی کشورها، خود مقام‌ها در هماهنگی با مقام‌های کشور میزبان سعی کردند حجاج را برای سفر حجی امن آماده کنند؛ مثلا امارات متحده عربی کارزارهای آگاهی‌رسانی دیجیتال در مورد حج با شعارهایی مثل «حج امن» و «ایمنی شما اولویت ما است» به راه انداخته است. ویدیویی که وزارت بهداشت و پیشگیری این کشور آماده کرده است توضیح‌های بهداشتی لازم را ارائه می‌دهد، از جمله زدن واکسن‌های ضروری (نه فقط کرونا بلکه برای سایر بیماری‌ها)، ضرورت زدن ماسک و رعایت نظافت دست‌ و دهان. در فرودگاه‌های امارات متحده عربی نیز توصیه‌های بهداشتی ویژه‌ای برای حجاج در نظر گرفته شده است. همچنین، امکان آزمایش رایگان فشار خون و دیابت برای حجاج فراهم است که می‌تواند جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرد.

دکتر حسین عبدالرحمان الرند، دستیار معاون بهداشت عمومیِ وزیر بهداشت امارات متحده عربی، در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها گفت این وزارتخانه به‌خصوص به حجاج اماراتی مبتلا به بیماری‌های مزمن، مسن یا باردار توجه دارد.

در بسیاری از کشورهای غیرمسلمان نیز تعابیر بهداشتی ویژه حجاج به کار گرفته شده است؛ مثلا آفریقای جنوبی که جمعیت مسلمانانش فقط حدود ۳ درصد و سهمیه‌اش از حج امسال حدود ۱۰۰۰ نفر است. در رسانه‌های این کشور، توصیه‌های بهداشت و سلامت ویژه حجاج ارائه می‌شود و نهادهای جامعه مسلمانان این کشور از محتوای بهداشتی مفصل‌تر کشورهایی مثل عربستان سعودی و امارات متحده عربی استفاده می‌کنند تا حجاج امن و ایمن سفر کنند.

بهداشت در محل حج

روز پنجشنبه ۱۶ تیر خبر آمد که بیش از ۴۰۰۰ مورد تخلف بهداشتی در حج گزارش شده است که احتمالا به مواردی مثل زدن ماسک مربوط می‌شود. به گفته منابع سعودی، با بیش از ۷۰ درصد این موارد برخورد لازم شده است؛ این رقم البته در میان یک میلیون زائر چندان بالا نیست.

عربستان سعودی امسال کوشیده است در سطح میدانی کاملا آماده باشد. به گزارش تلویزیون العربیه، ۹۳ مرکز بهداشتی در مکه ۲۴ ساعته فعالیت می‌کنند و نه تنها به موارد اورژانسی و بهداشت عمومی که به مسائل مختص بیماری‌‌های مزمن مشخص می‌پردازند. بنا بر آمار وزارت بهداشت، در یک هفته منتهی به پنجشنبه، بیش از ۵۳ هزار نفر از این خدمات استفاده کرده‌اند. این ۹۳ مرکز بهداشتی ۱۰ بیمارستان را نیز شامل می‌شوند؛ دو تا از این بیمارستان‌ها در نزدیکی مسجد‌الحرام قرار دارند و این غیر از سه مرکز اورژانس دیگر در این منطقه است. در روزهای اخیر، هشت جراحی قلب باز، ۱۰۸ کاتترازیسیون قلبی، ۹ جراحی لاپاروسکوپی و ۱۷۷ مورد جراحی دیگر انجام شده است. در ضمن، اداره هلال احمر سعودی در خلال مناسک روز مهم «ترویه» در منا ۳۴۷ نفر را به ۳۷ مرکز اعزام کرد.

در خود منا، شهر معروف به «چادرها» که چند سال پیش شاهد حادثه‌ای دلخراش برای ایرانیان بود، امسال چهار بیمارستان و ۲۶ درمانگاه فعالیت می‌کنند؛ از جمله بیمارستان ۱۹۰ تختخوابی اورژانس که ۱۲ تخت اورژانس و ۳۴ تخت مراقبت‌های ویژه دارد. بیمارستان‌های منا الجسر، منا الوادی و منا استریت نیز به ترتیب ۱۵۰، ۱۶۰ و ۵۰ تخت دارند که به ترتیب ۳۶، ۲۴ و ۱۳ تخت مخصوص اورژانس است و ۲۸، ۲۵ و ۱۶ تخت مخصوص مراقبت‌های ویژه. در ضمن، ۱۰۰ آمبولانس کوچک و ۷۵ آمبولانس بزرگ نیز در این منطقه فعالیت می‌کنند.

اما آنچه از آمار و ارقام معلوم نمی‌شود داستان‌های انسانی بسیاری است که با این پشتیبانی پزشکی، می‌توانند به آرزوی بزرگ زندگی‌شان برسند. روزنامه «شرق الاوسط» عربستان سعودی روز پنجشنبه گزارشی در مورد یکی از این افراد منتشر کرد: احمد نیازی، ۶۰ ساله از ایران. او به این روزنامه گفت: «من با اشتیاق کامل برای عمل به اصل پنجم اسلام و اجرای حج، از کشور خود به این‌جا آمدم اما هنگام ورود به مکه مکرمه، بیمار شدم و به بیمارستان ویژه نور منتقل شدم.»

به گزارش شرق الاوسط، این بیمارستان ویژه که یکی از ده بیمارستان مکه است چهار بیمار ایرانی داشته است که دو نفرشان مرخص شده‌‌اند. احمد نیازی و یک نفر دیگر نیز تحت درمان‌اند. پیش از این نیز وزارت بهداشت عربستان سعودی از نجات زائری ایرانی خبر داده بود که به‌دلیل درد شدید قفسه سینه در راه حرکت به سوی مسجد الحرام از پا افتاده بود و با کمک تیم اورژانس «شهر پزشکی ملک عبدالله» نجات یافت و معلوم شد به عمل قلب نیاز دارد که انجام شد. چنین خبرهایی در روزهای پرتنش خاورمیانه می‌تواند نشانی از روابط انسانی بین مردم کشورهایی مثل ایران و عربستان سعودی باشد؛ حج به‌خودی خود یادآور این است که قریب به دو میلیارد مسلمان جهان قبله‌ای مشترک دارند و می‌توانند روابطی انسانی فرای اختلاف‌های سیاسی کشورها داشته باشند.