حکومت ایران با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته تاسیسات هسته‌ای فردو، اقدام به گسترش غنی‌سازی اورانیوم کرده است. این موضوع گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز شنبه است، که نسخه‌ای از آن به رویت خبرگزاری رویترز رسیده است.

این سانتریفیوژها قابلیت حرکت آسان‌تر بین سطوح متفاوت غنی‌سازی را دارند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه در گزارشی محرمانه به کشورهای عضو، تایید کرد که ایران تزریق گاز هکسافلورید اورانیوم با ۵ درصد غنی‌سازی را به آبشاری متشکل از ۱۶۶ سانتریفیوژ «آی‌آر‌۶» در فردو آغاز کرده است و به آن سرعت بخشیده است.

طبق توافق برجام، هرگونه غنی‌سازی در فردو ممنوع است. ایران به آژانس اطلاع داده است که در نظر دارد با این سانتریفیوژها، غنی‌سازی را به سطح ۲۰ درصد برساند که پایین‌تر از میزان ۶۰ درصدی است که در برخی دیگر از تاسیسات هسته‌ای این کشور انجام می‌شود.

غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی باید حدود ۹۰ درصد باشد. اما آنچه باعث افزایش نگرانی‌ها شده استفاده از به‌اصطلاح «سرک‌های تغییریافته» در فردو است. دیپلمات‌های غربی بارها در این مورد ابراز نگرانی کردند، زیرا این سرک‌ها این امکان را فراهم می‌کنند که سطح غنی‌سازی به‌سهولت و به‌سرعت افزایش پیدا کند. سقف غنی‌سازی در برجام ۳.۶۷ درصد تعیین شده بود. اما در پی خروج آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸، ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌سرعت گسترش داد. ایران مدت‌ها بود تهدید می‌کرد اقدام‌های هسته‌ای خود را گسترش می‌دهد.

ماه پیش بود که شورای حکام آژانس در وین قطعنامه‌ای تصویب کرد و از‌ ایران به‌دلیل توضیح ندادن راجع به رد اورانیوم در سایت‌های اعلام‌نشده انتقاد کرد. از ۳۵ کشور عضو آژانس، ۳۰ کشور به این قطعنامه رای مثبت دادند. از آن پس، اقدام‌های هسته‌ای ایران و نقض تعهدهای برجامی‌اش گسترش پیدا کرد.

مذاکرات احیای برجام نیز به نظر می‌رسد فعلا با بن‌بست مواجه شده است و دور اخیر مذاکرات در دوحه پس از یک روز، بی‌نتیجه به پایان رسید.

در گزارش آژانس آمده است بازرسان این نهاد سازمان ملل روز شنبه تایید کردند که ایران آماده است گاز هکسافلورید اورانیوم (یو.اف‌۶) را به دومین آبشار سانتریفیوژهای آی‌آر‌۶ در فردو نیز تزریق کند. فردو مجتمعی است که در دل کوه ساخته شده و زیرزمینی است. ایران پیش از این به آژانس اعلام کرده بود که مراحل مقدماتی آماده‌سازی آبشار با تزریق اولیه یو.اف۶ ا آغاز شده است. این آبشار ۱۶۶ سانتریفیوژی در فردو تنها نمونه‌ دارای «سرک‌های تغییریافته» است. هنوز معلوم نیست غنی‌سازی در دو آبشار آی‌آر۶ فردو در چه سطحی انجام شود.

ایران پیش از این به آژانس اعلام کرده بود که بین ۵ تا ۲۰ درصد خواهد بود. به گزارش رویترز، در بخشی از گزارش آژانس آمده است: «ایران هنوز شفاف و واضح نگفته که در پی مرحله مقدماتی، چه نوع تولیدی در این آبشار انجام خواهد داد.»

از جمله اقدام‌های ایران در پاسخ به قطعنامه شورای حکام، حذف دوربین‌های آژانس بود که در پی توافق برجام، نصب شده بودند. قدم بعدی راه‌اندازی سانتریفیوژهای آی‌آر۶ در بخش زیرزمینیِ نطنز بود که مطابق برجام، غنی‌سازی در آن فقط با استفاده از دستگاه‌های «آی‌آر‌۱» ممکن بود که سطح کارآیی بسیار پایین‌تری دارند.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، هفته آینده به خاورمیانه سفر می‌کند و انتظار می‌رود احیای برجام، مذاکرات هسته‌ای و آینده برنامه هسته‌ای ایران از موضوع‌های اصلی این سفر باشد. بایدن در این سفر به اسرائیل، سرزمین‌های فلسطینی و عربستان سعودی می‌رود و قرار است در جده در نشستی با حضور رهبران کشورهای منطقه شرکت کند. برخلاف مذاکرات در دوره اوباما، این بار به نظر می‌رسد کشورهای منطقه جایگاهی محوری در دیدگاه و رویکرد واشنگتن دارند.

کشورهای منطقه نیز به‌نوبه خود ابتکارهای دیپلماتیک متعددی انجام داده‌اند. محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر، در پی شکست مذاکرات دوحه، به تهران رفت تا با همتای ایرانی‌اش، حسین امیرعبداللهیان، دیدار کند. در چند روز گذشته نیز علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه ایران، به مسقط رفت و با سید بدر بن حمد آل بوسعیدی، وزیر خارجه عمان، دیدار کرد