محققان با استفاده از فناوری جدیدی که مایع محافظ سلول‌ها را به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رساند، توانستند یک ساعت پس از مرگ خوک، گردش خون و سایر عملکرد سلول‌ها را بازگردانند.

این یافته‌ها که روز چهارشنبه در نشریه نیچر (Nature) منتشر شد، می‌تواند به افزایش سلامت اعضای بدن انسان در طول عمل جراحی کمک کند و امکان پیوند عضو بیشتری را فراهم کند.

با اینکه محققان شامل پژوهشگران دانشکده پزشکی ییل ایالات متحده، در پی این عمل جراحی، هیچ‌گونه فعالیت الکتریکی مغزی مرتبط با عملکرد معمول مغز را مشاهده نکردند، این پژوهش درک معمول از زندگی و مرگ را زیر سوال می‌برد.

سام پرنیا، مدیر بخش تحقیقات مراقبت‌های ویژه و احیای دانشکده پزشکی گراسمن دانشگاه نیویورک، گفت: «این مطالعه نشان می‌دهد قراردادهای اجتماعی در مورد مرگ که پایانی کاملا سیاه و سفید تصور می‌شود، به لحاظ علمی اعتبار ندارد.»

دکتر پرنیا که که در این مطالعه شرکت نداشت، می‌گوید «برعکس، علم می‌گوید مرگ فرایندی زیستی است که ساعت‌ها پس از رخ دادن، همچنان قابل درمان‌ و بازگشت‌پذیر است.»

چند دقیقه پس از آخرین ضربان قلب، جریان خون کم‌کم متوقف می‌شود، سلول‌های بدن کم‌کم به دلیل نرسیدن اکسیژن می‌میرند و تغییرات شیمیایی آسیب‌زننده به بافت‌ها و اندام‌های بدن آغاز می‌شود.

با این حال، این مطالعه جدید نشان داد که نابودی دومینووار سلول‌ها در این حد وسیع و دائمی، به این سرعت رخ نمی‌دهد.

دیوید آندریه‌ویک، از نویسندگان اول این مطالعه از دانشکده پزشکی ییل، گفت: «همه سلول‌ها بلافاصله نمی‌میرند؛ بلکه یک رشته‌ رویدادها در بازه‌ زمانی طولانی‌تری رخ می‌دهد. این فرایند طوری است که می‌توان در آن دخالت، آن را متوقف و عملکرد برخی یاخته‌ها را احیا کرد.»

پژوهشگران در این تحقیق، از فناوری جدیدی استفاده کردند؛ یک دستگاه پرفیوژن [وارد کردن یا رساندن خون یا مایعی دیگر به داخل بافت] شبیه دستگاه‌های قلب و ریه- که در طول جراحی، کار قلب و ریه را انجام می‌دهد- و همچنین مایعی آزمایشی حاوی ترکیباتی که می‌تواند سلامت سلول‌ها را افزایش دهد و التهاب در کل بدن خوک را مهار کند.

آنان به خوک‌های بیهوش‌شده ایست قلبی دادند و با این فناوری جدید موسوم به «ارگان‌اکس» (OrganEx)، یک ساعت پس از مرگ آن‌ها را درمان کردند.

پژوهشگران دریافتند برخی عملکردهای اصلی سلول‌ها در بسیاری از نقاط بدن خوک‌ها از جمله قلب، کبد و کلیه‌ها فعال‌ بودند و عملکرد بعضی اندام‌ها شش ساعت پس از درمان با ارگان‌اکس، احیا شدند.

گروهی از محققان ییل فناوری‌ کشف کردند که می‌توان افت کیفیت سلول‌های اندام‌های قابل پیوند از قبیل قلب، کبد و کلیه‌ها را تا ساعت‌ها پس از مرگ به تاخیر  انداخت

این مطالعه همچنین شواهدی دال بر فعالیت الکتریکی قلب به دست داد که به حفظ قدرت انقباض قلب پس از درمان با این دستگاه منجر شد.

نناند سستان، استاد پزشکی تطبیقی، ژنتیک و روانپزشکی در دانشگاه ییل و یکی از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: «همچنین توانستیم گردش خون در کل بدن را احیا کنیم که باعث شگفتی ما شد.»

زوونیمیر ورسلیا، نویسنده دیگر این مقاله، افزود: «با مشاهده زیر میکروسوپ به‌ دشواری می‌شد گفت اندام سالم و اندامی که بعد از مرگ با فناوری ارگان‌اکس درمان شدند، چه تفاوتی دارند.»

محققان می‌گویند با ارزیابی وضعیت حیوانات تحت درمان از مشاهده حرکات غیرارادی و خودبه خودی ماهیچه‌ها در نواحی سر و گردن که نشان‌دهنده حفظ برخی از عملکردهای حرکتی بود، «خیلی تعجب کردند».

البته محققان می‌گویند برای شناخت کارکردهای حرکتی احیاشده مطالعات بیشتری لازم است.

آن‌ها افزودند ارزیابی اخلاقی و جامع سایر محققان و متخصصان اخلاق زیستی لازم است.

دکتر پرنیا می‌گوید: «این مطالعه به‌راستی چشمگیر و بسیار مهم است و نشان می‌دهد که سلول‌های اندام‌های پستانداران (از جمله انسان) بعد از مرگ، مثل مغز، ساعات زیادی زنده‌اند. یعنی مدت زیادی پس از وقوع مرگ این‌گونه است.»

این پژوهش می‌تواند سالانه نجات جان افراد بیشتری از طریق پیوند اعضا را در پی داشته باشد و این پروفسور پزشکی مراقبت‌های ویژه می‌گوید که این روش جدید را می‌توان برای حفظ اعضای بدن فوت‌شدگانی که علت اصلی مرگ در آن‌ها همچنان قابل درمان است، به کار برد.

او در توضیح گفت: «هم اکنون ورزشکارانی که بر اثر نارسایی قلبی دچار مرگ ناگهانی می‌شوند و افرادی که بر اثر غرق شدن، سکته قلبی یا خونریزی شدید بعد از سوانح (مثل تصادف رانندگی) می‌میرند، از جمله این افرادند.»

دکتر پرنیا افزود: «پزشکان وقت خواهند داشت مانع اصلی را برطرف کنند (مثل انسداد رگ‌های خونی در قلب که باعث سکته قلبی شدید و مرگ شده است یا ترمیم پارگی رگ‌های خونی که به مرگ در اثر خونریزی شدید در سوانح منجر می‌شود)، کارکرد اندام‌ها را احیا کنند و چنین افرادی را ساعت‌ها بعد از مرگ به زندگی بازگردانند.»

محققان می‌گویند این یافته‌ها پرسش‌هایی اخلاقی را هم مطرح می‌کنند که چه هنگام به طور قطع می‌توان گفت فردی مرده است.

آندرس سندبرگ، پژوهش‌یار ارشد موسسه آینده بشریت در دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «تعیین اینکه چه هنگامی دیگر دادن خدمات پشتیبانی حیاتی فایده‌ای ندارد، موضوع اخلاقی چالش‌‌برانگیزی است. با پیشرفت‌های فناوری ممکن است راه‌های بیشتری برای زنده نگه داشتن بدن پیدا کنیم، در حالی که احیا کردن زندگی فرد موردنظر میسر نباشد. »

دکتر سندبرگ که او نیز در این مطالعه شرکت نداشت، می‌گوید: «برای رسیدن به معیاری که مشخص کند چه هنگام درمان بیشتر دیگر فایده‌ای ندارد و نیز چگونگی برگرداندن افراد از لبه پرتگاه نیستی، همچنان کار زیادی لازم است.»