یک روز پس از حمله هوایی جنگنده‌ها و پهپادهای اسرائیلی به نوار غزه که طی آن ۱۵ نفر، از جمله تیسیر الجعبری، فرمانده شاخه نظامی جهاد اسلامی فلسطینی، کشته شد، خشونت‌ها میان دو طرف در روز شنبه ششم اوت، نیز ادامه یافت. این خشن‌ترین درگیری میان اسرائیل و شبه‌نظامیان فلسطینی در نوار غزه پس از جنگ ۱۱ روزه میان اسرائیل و حماس در سال گذشته است.

در پاسخ به حمله‌های هوایی مرگبار اسرائیل، جهاد اسلامی حدود ۲۰۰ راکت به مرکز و جنوب اسرائیل شلیک کرد که بیشتر آن‌ها رهگیری شدند. این درگیری‌ها زندگی هزاران نفر در دو طرف مرز را مختل کرده است.

در سایه حماس

خبرگزاری آسوشیتدپرس جهاد اسلامی و روابط آن را بررسی کرده و نوشته است که جهاد اسلامی فلسطینی از حماس، گروه شبه‌نظامی حاکم بر نوار غزه، کوچک‌تر و به‌مراتب کم‌شمارتر است، اما با این حال مستقیما تحت حمایت مالی و نظامی جمهوری اسلامی ایران است و به بازوی محرک تهران در راکت‌پرانی و دیگر تقابل‌ها با اسرائیل تبدیل شده است.

حماس که در سال ۲۰۰۷ کنترل غزه را از تشکیلات خودگردان فلسطینی گرفت، اغلب توانایی چندانی برای اقدام ندارد، زیرا مسئولیت امور روزانه منطقه فقیر نوار غزه را بر عهده دارد. جهاد اسلامی چنین وظایفی ندارد و به‌عنوان یک جناح ستیزه‌جو ظاهر شده است که گاهی حتی اقتدار حماس را تضعیف می‌کند.

جهاد اسلامی فلسطینی در سال ۱۹۸۱ در راستای هدف تشکیل کشور اسلامی فلسطینی در کرانه باختری، غزه و سرزمین‌هایی که امروز جزو اسرائیل است، تاسیس شد. وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و شماری از دولت‌های جهان آن را در فهرست گروه‌های تروریستی طبقه‌بندی کرده‌اند. جهاد اسلامی مانند حماس برای نابودی اسرائیل سوگند یاد کرده است.

ارتباط با ایران

جمهوری اسلامی ایران، دشمن اصلی اسرائیل، به جهاد اسلامی آموزش و پول می‌دهد، اما بیشتر تسلیحات این گروه در داخل تولید می‌شود. در سال‌های اخیر، جهاد اسلامی زرادخانه‌ای برابر با زرادخانه حماس ایجاد کرده است، با راکت‌هایی دوربردتر که می‌توانند تا تل‌آویو در مرکز اسرائیل برسند. روز جمعه آژیرهای خطر حمله هوایی در حومه جنوب تل‌آویو به صدا درآمد، هرچند هیچ موشکی به این منطقه اصابت نکرد.

پایگاه جهاد اسلامی غزه است اما رهبری آن در بیروت و دمشق نیز مستقر است و روابط نزدیک با مقام‌های ایرانی از آنجاها حفظ می‌شود.

زمانی که اسرائیل در روز جمعه عملیات «سپیده‌دم» را در غزه انجام داد، زیاد النخاله، رهبر ارشد این گروه، در تهران با مقام‌های جمهوری اسلامی ملاقات می‌کرد.

حمله به فرماندهان

این اولین بار نیست که اسرائیل رهبران جهاد اسلامی را در غزه می‌کشد. تیسیر الجعبری، فرماندهی که روز جمعه کشته شد، جانشین بهاء ابوالعطا بود که پیشتر، در حمله اسرائیل در سال ۲۰۱۹ کشته شده بود.

الجعبری ۵۰ ساله، یکی از اعضای «شورای نظامی» جهاد اسلامی، نهاد تصمیم‌گیری این گروه در غزه، و مسئول فعالیت‌های شبه‌نظامی جهاد اسلامی در شهر غزه و شمال نوار غزه در طول جنگ ۲۰۲۱ بود. اسرائیل اعلام کرد که او مسئول حمله موشکی ضدتانک علیه اسرائیل بود.

اندکی قبل از کشته شدن جعبری، اسرائیل یک فرمانده ارشد جهاد اسلامی به نام بسام السعدی را در کرانه باختری بازداشت کرده بود. بسام السعدی ۶۲ ساله، به گفته رسانه‌های اسرائیلی، تلاش می‌کرد تا نفوذ و توانایی‌های جهاد اسلامی در کرانه باختری را افزایش دهد.

السعدی به‌دلیل عضویت در جهاد اسلامی در مجموع ۱۵ سال در زندان‌های اسرائیل بوده است. اسرائیل در سال ۲۰۰۲ دو تن از پسران او را که آن‌ها نیز اعضای جهاد اسلامی بودند، به‌طور جداگانه کشت و خانه‌اش را در نبردی شدید در شهر جنین در کرانه باختری ویران کرد.

زویکا هایموویچ، رئیس سابق نیروی دفاع هوایی ارتش اسرائیل، گفت: «هدف‌ قرار دادن فرماندهان تاثیر فوری بر تمام تشکیلات می‌گذارد و بی‌درنگ یک آشفتگی بزرگ در عملیات جهادی ایجاد می‌کند.»

توازن شکننده

حماس از سال ۲۰۰۷ که قدرت را در نوار غزه در دست گرفت، اغلب با حمایت نیروهای جنگی جهاد اسلامی در چهار جنگ با اسرائیل جنگیده است. غیر از موارد اوایل سال جاری میلادی، مرز میان نوار غزه و اسرائیل از زمان جنگ ۱۱ روزه سال گذشته به این سو، عمدتا آرام بوده است و به نظر می‌رسد که تلاش حماس برای باقی ماندن در حاشیه درگیری فعلی باعث شود که اوضاع به یک جنگ تمام‌عیار منتهی نشود.

در حالی که حماس آتش‌بس را حفظ می‌کند، ستیزه‌جویان جهاد اسلامی با شلیک راکت و بدون بر عهد گرفتن مسئولیت، حماس را به چالش کشیده‌اند تا جایگاه خود را در میان فلسطینی‌ها بهبود دهد. اسرائیل حماس را مسئول پرتاب موشک از غزه می‌داند.

حماس باید هم‌زمان هم آتش جهاد اسلامی را مهار کند و هم مراقب باشد تا با سرکوب جهاد اسلامی فلسطینی‌ها را خشمگین نکند. مانند درگیری‌های قبلی، حماس حرف آخر را درباره میزان خشونت‌ در درگیری و اینکه تا کی طول خواهد کشید، می‌زند.

نخست‌وزیر سرپرست

درگیری‌های کنونی در حالی رخ می‌دهد که اسرائیل در یک بحران سیاسی طولانی گرفتار شده است و رای‌دهندگان در کمتر از چهار سال قرار است در پاییز پیش رو برای پنجمین بار پای صندوق‌های رای بروند.

یائیر لاپید، نخست‌وزیر موقت، اوایل تابستان امسال پس از فروپاشی دولت متکثری که به تشکیلش کمک کرده بود، زمام امور را به دست گرفت.

لاپید، که مجری و نویسنده میانه‌رو سابق تلویزیونی، فاقد پیشینه امنیتی است که به نظر بسیاری از اسرائیلی‌ها برای رهبری کشور ضروری است. سرمایه سیاسی او ممکن است به جنگ فعلی متکی باشد. اگر بتواند در قامت رهبری مقتدر ظاهر شود جایگاهش تقویت می‌شود، در غیر این صورت، عملیات طولانی که مانع لذت بردن مردم از آخرین هفته‌های تابستان شود به او ضربه خواهد زد.

لاپید امیدوار است که در رأی‌گیری آتی، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق و سیاستمدار تندرو و باسابقه در حوزه امنیتی را که به اتهام فساد در حال محاکمه است، کنار بزند.