هم‌زمان با حضور رئیس دولت ایران در سازمان ملل، معترضان جمهوری اسلامی از ایران تا نیویورک در خیابان‌ها تظاهرات می‌کنند. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، که دوشنبه ۲۸ شهریور وارد نیویورک شد، حالا چهارشنبه، ۳۰ شهریور،‌ در سومین روز حضورش قرار است در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کند.

این نخستین حضور رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل است. او سال ۱۴۰۰، در نخستین سال ریاست‌جمهوری خود از طریق ویدیو کنفرانس، در هفتادوششمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. او آن زمان در حالی کرونا را بهانه کرد که در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای در تاجیکستان به سر می‌برد.

حضور امسال رئیس‌جمهوری تندرو ایران در نیویورک از همان ابتدا با مخالفت‌های گسترده همراه شد. برخی از مخالفت‌ها و اعتراض‌ها به حضور او در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نقش او در کشتار زندانیان در سال ۱۳۶۷ بازمی‌گردد.

۵۲ نماینده دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا روز پنجشنبه، ۱۷ شهریور، در نامه‌ای، از جو بایدن خواستند به دلیل «نقض فاحش» حقوق بشر، از ورود ابراهیم رئیسی به خاک این کشور جلوگیری کند و برای او و هیئت همراهش ویزا صادر نشود. پیش از آن، نیز هفت سناتور جمهور‌ی‌خواه آمریکا در نامه‌ای خطاب به بایدن، از او خواستند اجازه ندهد ابراهیم رئیسی به آمریکا وارد شود. با این‌ حال، در نهایت ویزای او برای سفر به نیویورک صادر شد؛ زیرا بر اساس قرارداد ایالات‌متحده آمریکا با سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۷، دولت آمریکا موظف است امکان حضور مقام‌های رسمی کشورهای عضو در مقر اصلی سازمان ملل متحد در نیویورک را فراهم کند.

اعلام خبر صدور ویزای ابراهیم رئیسی برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل هم خشم مخالفان او را برانگیخت و هم به فرصتی تبدیل شد تا هم معترضان به شخص ابراهیم رئیسی و هم مخالفان با کل جمهوری اسلامی اعتراض‌هایی را تدارک ببینند.

پس از مرگ مهسا امینی ۲۲ساله در بازداشتگاه گشت ارشاد، سفر ابراهیم رئیسی علاوه بر چالش‌های پیشین، با اعتراض‌های گسترده در ایران و سایر کشورها به این مسئله نیز مواجه شد. در چهارمین روز این اعتراض‌ها در ایران، معترضان خشمگین علیه مقام‌های جمهوری اسلامی شعار‌‌های تندی سر دادند. با وجود تلاش حکومت برای سرکوب اعتراض‌ها از طریق بازداشت‌های گسترده و رفتار خشونت‌آمیز ماموران، پنجمین روز این اعتراض‌ها قرار است روز چهارشنبه، ۳۰ شهریور، ادامه یابد.

نشریه بریتانیایی گاردین روز دوشنبه، ۲۸ شهریور، در گزارشی نوشت مرگ مهسا امینی در پی بازداشت او به دست پلیس امنیت اخلاقی در تهران شرایط را برای سفر ابراهیم رئیسی به نیویورک بسیار سخت کرده است.

فراخوان فعالان مدنی

درست در شرایطی که ابراهیم رئیسی و همراهانش برای حضور در سازمان ملل آماده می‌شوند، مخالفان او بنا بر فراخوان‌های اعلام شده، خود را از دور و نزدیک به مقابل این سازمان می‌رسانند تا برای برگزاری تجمع‌های اعتراضی آماده شوند.

روز سه‌شنبه، بسیاری از کنشگران در میدان داگ هامرشولد نیویورک که مکان گردهمایی معترضان است، حاضر بودند تا برای تجمع اعتراضی روز چهارشنبه هماهنگ شوند. برخی از آن‌ها که به فراخوان‌های اعتراضی پاسخ مثبت داده‌اند، از شهرها و حتی کشورهای دیگر خود را به نیویورک رسانده‌اند.

حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی، یکی از فعالان مدنی است که از مردم خواسته بود به حضور رئیسی در سازمان ملل اعتراض کنند. او روز سه‌شنبه در حساب اینستاگرام خود، ابراهیم رئیسی را «آدمکشی» توصیف کرد که به جای زندانی شدن به نیویورک رفته است. اسماعیلیون که پیش‌تر تاکید کرده بود در تجمع روز چهارشنبه مقابل سازمان ملل شرکت خواهد کرد، خطاب به ابراهیم رئیسی نوشت: «نه تو رئیس‌جمهور ایرانی و نه آن مردک سیاسی و حیله‌گر که سی‌‌وچند سال است خون ما را می‌ریزد، رهبر ایران.»

او که همسر و فرزندش را در پی شلیک جمهوری اسلامی به هواپیمای اوکراینی از دست داد، تاکید کرد که وظیفه خود می‌داند از هر امکانی برای اطلاع‌رسانی درباره آنچه امروز در «سقز، دیواندره، تهران، سنندج، بیجار و شهرهای دیگر» می‌گذرد، استفاده و روشنگری کند.

فراخوان هنرمندان و چهره‌های سرشناس

برخی از هنرمندان و خوانندگان سرشناس ایرانی از جمله داریوش و ابی نیز برای برپایی تجمع در برابر سازمان ملل، فراخوان دادند.

ابی در گفت‌وگویی اینستاگرامی، با تاکید بر اینکه خود نیز در این مراسم حضور خواهد داشت، از مردم دعوت کرد به اعتراض‌ها مقابل سازمان ملل بپیوندند؛ زیرا «این اعتراض نه فقط به شخص رئیسی، بلکه به کل جمهوری اسلامی برمی‌گردد».

 ابی خطاب به هوادارانش گفت: «من می‌توانم صدای کوچکی باشم و با پیوستن صداهای کوچک، نعره‌ای بلند می‌شود برای آزادی. برای آزادی باید هزینه داد و نمی‌توان بدون هزینه آزادی را به دست آورد.»

داریوش نیز که در هفته‌های اخیر، اعتراض خود به حضور ابراهیم رئیسی در نیویورک را در کنسرت‌هایش نیز مطرح کرده بود، در اینستاگرام نوشت: «اگر آن روز که ندا را در خیابان‌های تهران کشتند، اصفهان برخاسته بود، اگر آن روز که ساچمه‌ها به صورت کشاورزان اصفهانی نشست، اهواز برخاسته بود، اگر آن روز که متروپل فرو ریخت، مازندران برخاسته بود، اگر آن روز که به دختران مشهدی گاز فلفل زدند، کرمان برخاسته بود، امروز شاهد مرگ مظلومانه مهسا نبودیم. همبستگی یعنی این: باید ایران برخیزد تا بساط ظلم، ستم و تاریکی جمع شود. تا زمانی که هر گوشه برای خود اعتراض کند، دژخیم در سرکوب موفق می‌شود.»

آرش سبحانی، شاهین نجفی و فرامرز اصلانی نیز برخی از هنرمندان دیگر عرصه موسیقی‌اند که از مخاطبانشان خواستند صدای اعتراضشان را به گوش جهانیان برسانند.

اعتراض خانواده‌های اعدامیان دهه ۶۰

یکی دیگر از گروه‌هایی که اعلام کرده‌اند در مخالفت با سخنرانی رئيسی در سازمان ملل، مقابل این نهاد حاضر می‌شوند، خانواده افرادی‌اند که در جریان اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷، جانشان را از دست دادند. آن‌ها تعقیب قضایی ابراهیم رئیسی به دلیل نقش داشتن در این اعدام‌ها را خواهان‌اند.

ابراهیم رئیسی با حکم روح‌الله خمینی، رهبر وقت ایران، عضو هیئتی قضایی موسوم به «هیئت مرگ» بود که برای رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی و عقیدتی در تابستان ۱۳۶۷ تشکیل شد. بنا به گزارش‌ها، چندین هزار نفر از این زندانیان پس از محاکمه‌هایی کوتاه، اعدام شدند.

برخی از این خانواده‌ها در کنار سایر فعالان مدنی، تبلیغات محیطی علیه رئیسی را آغاز کرده‌اند. بنرها و آگهی‌هایی که روی خودروها نصب شده‌اند، پوسترهایی حاوی تصاویر و اطلاعاتی درباره کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، سرکوب معترضان در ایران و مهسا امینی‌اند.

تجمع خانواده‌های زندانیان دهه ۶۰ در حالی برگزار می‌شود که ابراهیم رئيسی در یکی از آخرین مصاحبه‌های خود، از آنچه در سال‌های اولیه انقلاب اتفاق افتاد، دفاع کرد. او در پاسخ به خبرنگار سی‌بی‌اس نیوز که پرسید آیا از نقش داشتن در آن اعدام‌ها پشیمانید؟ پاسخ داد: «آن‌ها مردم را ترور می‌کردند و اتفاقی که برای آن‌ها افتاد دقیقا متناسب با کاری بود که انجام دادند.»

قربانیان شکنجه شکایت می‌کنند

صبح سه‌شنبه، هم‌زمان با حضور رئيس دولت ایران به نیویورک، جلسه «اتحادیه ملی برای دموکراسی در ایران» (نوفدی)، با موضوع شکایت از ابراهیم رئیسی برگزار شد. این سازمان به نمایندگی از قربانیان شکنجه‌ جمهوری اسلامی در دوره ریاست رئیسی بر قوه قضاییه، یک پرونده‌ مدنی را پیگیری می‌کند. در جلسه‌ای که در باشگاه دانشگاه هاروارد در نیویورک برگزار شد، مسئولان سازمان، شاهین میلانی، وکیل این پرونده، و برخی قربانیان همچون نزار زکا، شهروند لبنانی که چهار سال در زندان اوین محبوس بود، سخنرانی کردند.

 پیام‌هایی تصویری هم از مهدی حاجتی، عضو سابق شورای شهر شیراز، حمید بابایی، زندانی سیاسی سابق، و کایلی مور گیلبرت، پژوهشگر استرالیایی-بریتانیایی که چند سال در اوین گروگان بود، پخش شده است.