تغییرات اقلیمی فاجعه‌آمیز در کره زمین بقای نسل بشر را با تهدید جدی مواجه کرده است. برخی از پیامدهای این پدیده شوم عبارت‌اند از مهاجرت در جست‌وجوی آب و زندگی، وقوع منازعات و جنگ‌ها بر سر منابع محدود آب، و افزایش رنج و درد بشریت. از این رو، کارشناسان محیط زیست تغییرات اقلیمی را یکی از بحرانهای بزرگ و فراگیر جهانی می‌دانند که همه از آن آسیب می‌بینند، اگرچه عامل اصلی آن کشورهای ثروتمند نیمکره شمالی و قربانی آن کشورهای فقیر نیمکره جنوبی‌اند.
به گفته کارشناسان محیط زیست، ممکن است به‌دلیل بحران اقلیمی، صدها میلیون نفر از جمعیت کشورهای فقیر مجبور شوند وطن خود را ترک کنند و به کشورهای ثروتمند پناه ببرند، اما اکثریت مطلق آنان به‌دلیل قوانین سختگیرانه مهاجرت، دروازه‌ها را به روی خود بسته خواهند دید.
بر اساس پیش‌بینی‌ها، خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله مناطقی‌اند که بیشترین آسیب را از ناحیه تغییرات اقلیمی خواهند دید، زیرا در حالی که دمای کره زمین در کل رو به افزایش است، شدت آن در خاورمیانه و شمال آفریقا دو برابر خواهد بود که در نتیجه، طوفان‌ها، سیلاب‌ها و سایر بلاهای طبیعی ویرانگر را به دنبال خواهد داشت. گذشته از آن، مناطق یادشده دستخوش منازعات سیاسی، جنگ‌ها و نا‌امنی‌هایی است که زندگی را برای ساکنانش دشوار و بسیاری از آن‌ها را ناچار می‌کند زادگاه خود را ترک کنند و به کشورهای ثروتمند یا به نقاط دیگری در داخل کشور پناه ببرند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یمن از جمله کشورهای فقیر و ناامنی است که ساکنانش در اثر گرسنگی و فقر ناشی از تغییرات اقلیمی و جنگ طولانی، مجبور به مهاجرت‌های داخلی شده‌اند. تاکنون ۴.۷ میلیون نفر از مردم یمن به‌دلیل جنگ داخلی که از سال ۲۰۱۴ آغاز شده است، خانه و کاشانه‌شان را ترک کرده و در داخل یمن آواره شده‌اند. این آوارگان داخلی که توان مهاجرت به خارج از یمن را ندارند در بدترین وضعیت معیشتی و بهداشتی قرار دارند و با گرسنگی، قحطی و بیماریهای واگیر مانند وبا و مالاریا دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
از سوی دیگر، طوفان‌ها و سیل‌های ویرانگر در مناطق ساحلی یمن رساندن دارو و آذوقه به این مناطق را دشوار و محدود کرده است. افزون بر آن، ضعف نهادهای دولتی و ناتوانی دولت در مقابله با پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی، احداث راه‌ها، کانال‌ها، سدها و تصفیه آب آشامیدنی و سایر خدمات زیرساختی زندگی را برای مردم یمن به‌ویژه آوارگان داخلی، طاقت‌فرسا و تحمل‌ناپذیر کرده است.
این در حالی است که کشورهای ثروتمند به‌عمد و روشمند از مسئولیت‌هایشان در قبال مردم یمن شانه خالی می‌کنند و از کمک به یمن برای غلبه بر بحرانهای ناشی از جنگ و تغییرات اقلیمی اجتناب می‌کنند. به‌طور مثال، کنفرانسی در سال ۲۰۲۱ با هدف جمع‌آوری ۳ تا ۴ میلیارد دلار برای حل بحران انسانی در یمن، برگزار شد اما کشورهای ثروتمند کمک‌کننده کمتر از یک‌سوم این مبلغ را پرداختند.
علاوه بر یمن، چند کشور دیگر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز وجود دارند که مردم این کشورها به‌دلیل مشکلات درهم‌تنیده ناشی از جنگ و خشونت و تغییرات اقلیمی مجبور به ترک خانه و زادگاه خود شده‌اند و به مهاجرت و آوارگی تن داده‌اند و جامعه جهانی هم توجهی به وضعیت آن‌ها ندارد. آوارگان فلسطینی از این گروه‌اند و اسرائیل افزون بر اینکه آوارگی را بر آن‌ها تحمیل کرده، با بدترین روش‌ها زمین‌ها و منابع آبی آن‌ها را نیز غصب کرده است. بارز‌ترین نمونه آن نوار غزه است که ۲.۱ میلیون نفر در این باریکه ساحلی زندگی می‌کنند و اجازه رفت‌و‌آمد به بیرون را هم ندارند. این باریکه که شبیه زندان است در ۱۵ سال اخیر در محاصره اسرائیل قرار دارد و ساکنانش با کمبود برق و آب آشامیدنی مواجه‌اند، چنان‌که ۲۶ درصد از بیماریهای شایع در غزه ناشی از کمبود آب آشامیدنی است.
در سوریه نیز جنگ و نا‌آرامی سبب آوارگی ۱۱ میلیون نفر شده است که ۸۸ درصد آنان در داخل سوریه یا در کشورهای همسایه مانند اردن، ترکیه و لبنان آواره شده‌اند. در کنار جنگ و خشونت، تغییرات اقلیمی و خشکسالی نیز در آوارگی سوری‌ها نقش اساسی داشته است.
یادآوری این نکته ضروری است که برخلاف آوارگان و مهاجران جنگ‌ها، آوارگانی که به علت تغییرات اقلیمی مجبور به ترک زادگاه و مهاجرت به کشورهای دیگر می‌شوند، از حق پناهندگی برخوردار نمی‌شوند، زیرا قوانین مهاجرات و پناهندگی میان این دو گروه تفاوت قائل است. از این رو، رهبران جهان مسئولیت دارند تلاش‌های بیشتری در راستای جلوگیری از وخامت وضعیت محیط زیست صورت دهند و برای کاهش پیامدهای منفی ناشی از تغییرات اقلیمی، کمک‌های بیشتری در اختیار کشورهای فقیر قرار دهند. در حال حاضر، کمک مالی به کشورهای فقیر برای مقابله با پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی و آمادگی اقتصادی برای مبارزه با گرسنگی و بحران غذا، نیازی فوری و مبرم به شمار می‌رود.
