چند مقام آگاه به سی‌ان‌ان گفتند که کاخ سفید درباره امکان راه‌اندازی خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران با ایلان ماسک مذاکره کرده است.

این گفتگوها که قبلا خبری درباره آن اعلام نشده بود در حالی صورت می‌گیرد که ‌دولت بایدن به دنبال راه‌هایی برای حمایت از جنبش اعتراضی ایران است.

اعتراض‌های ضدحاکمیت جمهوری اسلامی در ایران بیش از یک ماه پیش و به دنبال کشته شدن مهسا امینی در هنگام بازداشت گشت ارشاد، آغاز شد.

کاخ سفید فناوری استارلینک را راه حلی بالقوه برای خنثی کردن تلاش‌های نظام حاکم بر ایران در محدود کردن دسترسی مردم به اینترنت می‌داند.

یک مقام ارشد دولت آمریکا به سی‌ان‌ان گفت: «ما پایمان را روی گاز گذاشته‌ایم تا هر کاری که ممکن است را برای حمایت از آرمان‌های مردم ایران انجام دهیم. این تمام سیاست ما است.»

اگر طرح ارائه اینترنت ماهواره‌ای برای ایران اجرا شود، این دومین بار در سال جاری میلادی خواهد بود که دولت آمریکا در کمک به ارائه خدمات ارتباط الکترونیک به استارلینک روی کرده است. آمریکا پیشتر در مورد اوکراین این اقدام را انجام داده است. هرچند درباره قابل اتکا بودن ماسک در معامله با دولت آمریکا ابهاماتی وجود دارد.

یک مقام ارشد دفاعی آگاه به مذاکرات دولت آمریکا با ماسک و شرکت اسپیس‌اکس او آشنا است، به سی‌ان‌ان گفت که ایلان ماسک غیرقابل پیش‌بینی است.

پیشتر در هفته گذشته گزارش شد که اسپیس‌اکس، شرکت متعلق به ماسک، بی‌سروصدا از پنتاگون خواسته است تا در ماه ده‌ها میلیون دلار برای تامین مالی استارلینک در اوکراین بپردازد تا بار از روی دوش اسپیس‌اکس برداشته شود. او سپس در توییتی نوشت که درخواست فوق را پس گرفته است.

اسپیس‌اکس می‌گوید ارائه خدمات استارلینک به اوکراین برایش ۸۰ میلیون هزینه داشته و این هزینه تا پایان سال میلادی به بیش از ۱۰۰ میلیون دلار بالغ خواهد شد.

نیازهای معترضان ایرانی و سربازان اوکراینی و نحوه استفاده آنها از استارلینک متفاوت است و کارشناسان هشدار می‌دهند که در حالی که استارلینک در اوکراین برای موفقیت در میدان نبرد اهمیت حیاتی داشته است، اما ورودش به ایران چالشی بزرگتر و بالقوه خطرناک‌تر خواهد بود.

جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا وعده داده است که دسترسی ایرانیان به اینترنت را تسهیل کند.

یک مقام ارشد دولتی به سی‌ان‌ان گفت: «ما علاقمندیم که راه‌هایی را برای اطمینان از دسترسی مردم ایران به اینترنت بیابیم … و استارلینک یکی از گزینه‌هاست اما تنها گزینه نیست.»

مشخص نیست که آیا دولت آمریکا پیشنهاد پرداخت هزینه پایانه‌ها در ایران را داده است یا خیر. اسپیس‌ایکس در ماه سپتامبر در نامه‌ای به پنتاگون اعلام کرد که دیگر نمی‌تواند ترمینال‌های استارلینک را رایگان به اوکراین بدهد و هزینه خدمات جاری‌‌ آن‌ها را پرداخت کند و از پنتاگون خواست تا هزینه کاربرد نظامی از این خدمات را از طرف دولت اوکرای بر عهده بگیرد.

برخی از مقامات آمریکایی امیدوارند که روزی پایانه‌های زمینی استارلینک به اندازه دیش‌های ماهواره‌ای رایج شوند. ‌‌جمهوری اسلامی در حال حاضر این فناوری را ممنوع اعلام کرده اما با این حال ماسک هفته گذشته در توییتی گفت که هم‌اکنون شمار معدودی از ترمینال‌های استارلینک در ایران وجود دارد.

ماهواره‌های استارلینک باید به پایانه‌های روی زمین متصل شوند و تشعشعات آنها به راحتی قابل شناسایی است. قاچاق این پایانه‌ها به داخل ایران نیز اولین چالش بر سر راه است.

یکی از مقام‌های دولتی آمریکا که با سی‌ان‌ان صحبت کرد، درباره رویکرد آمریکا به جمهوری اسلامی ایران و برنامه اتمی آن گفت: «ما تلاش زیادی را روی مذاکرات احیای برجام متمرکز کردیم. خلاصی از رژیم [حاکم بر ایران] یک منفعت مربوط به امنیت ملی است. به این ترتیب: حمایت از دمکراسی‌خواهان معترض در ایران. او گفت که اولین اقدام در این مسیر یافتن روش‌های حمایت فنی است.

این مقام دولتی آمریکا گفت در حال حاضر برجام در دستور کار دولت آمریکا نیست. جان کربی، مشاور راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا، نیز ضمن تایید این نظر در روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت: «از نظر بازگشت به توافق میان ما و ایرانی‌ها شکاف بزرگی قرار دارد.»

او گفت: «آنچه که ما بر آن تمرکز کرده‌ایم این است که رژیم را بابت رفتارش با معترضان پاسخگو کنیم.»

این مقام ارشد دولت آمریکا گفت که واشنگتن این نکته را در نظر دارد که فناوری پیشنهادی‌شان کاربران را در معرض خطر قرار ندهد.

این مقام همچنین از مزایای تغییر سیاستی که دولت بایدن در ماه گذشته در تلاش برای گسترش خدمات اینترنتی به ایرانیان انجام داد، اشاره کرد. مجوز صادر شده توسط وزارت خزانه داری به شرکت های فناوری ایالات متحده آزادی بیشتری برای فعالیت در ایران تحت تحریم می دهد.

ماسک گفته است که اگر ترمینال‌ها بتوانند وارد ایران شوند، اسپیس ایکس از قبل سیگنال را فعال کرده است. اما عملکرد او درباره اوکراین بر نگرانی‌ها در مورد تأثیر او در مورد ایران افزوده است.

چند روز پیش ژنرال پت رایدر، سخنگوی پنتاگون، به خبرنگاران گفت که این نهاد به مذاکره درباره موضوعات مختلف از جمله استارلینک با اسپیس‌اکس ادامه می‌دهد. او افزود که تاکنون پنتاگون هیچ هزینه‌ای بابت استارلینک پرداخت نکرده است.

همزمان، گزارش‌های از قطع شدن استارلینک در امتداد خط مقدم جنگ اوکراین منتشر شده است. یک فرد آشنا با مذاکرات با اسپیس‌اکس به سی‌ان‌ان گفت که اوکراین باید فعالانه درخواستی برای فعال شدن سرویس در صورت بازپس گیری یک منطقه ارائه دهد.

جان اسکات-ریلتون، پژوهشگر و کارشناس ارتباطات در شرایط جنگی، موفقیت استارلینک در اوکراین را «بازاریابی عالی» توصیف کرد و گفت‌: «اما چگونگی حمایت از ابزار ارتباطی معترضان ایرانی کماکان چالشی بزرگ است و معلوم نیست که خدمات استارلینک چگونه به آن پاسخ خواهد داد.»

او گفت تلاش برای کمک باید در درک نحوه ارتباط ایرانیان، خطراتی که با آن‌ها روبرو هستند و فناوری‌های دور زدن سانسور که تجربه استفاده از آنها را دارند، متمرکز باشد.