هرچند مذاکرات غیرمستقیم بین لبنان و اسرائیل که از سال ۲۰۲۰ آغاز شد، بارها شکست خورد، تحولات مربوط به این پرونده از آغاز ژوئن ۲۰۲۲ شتابی ویژه گرفت تا اینکه میشل عون، رئیس جمهوری لبنان، موافقت خود را با توافق تعیین مرزهای دریایی بین لبنان و اسرائیل اعلام کرد. عون این توافق‌نامه را یک «توافق تاریخی» توصیف کرد و گفت: «توافق اخیر برای حل هر مشکلی که ممکن است بین طرف‌های لبنانی و اسرائیلی رخ دهد، راه‌حلی ارائه و به هر دو طرف درباره آینده اطمینان می‌دهد تا در کلیه مسائل مرتبط به این پرونده احساس آرامش و ثبات کنند.»
در واقع، این بیانیه رسمی عمده‌ترین متحد حزب‌الله است که رضایت و تایید حزب‌الله را درباره تعیین مرزهای دریایی بین لبنان و اسرائیل به همراه دارد. البته تحولات بین‌المللی اخیر، نیاز اروپا به انرژی و ضمانت‌ها و تسهیلاتی که آمریکا در اختیار ایران قرار داد، باعث شد زمینه امضای این توافق‌نامه فراهم شود.
تردیدی نیست که بدون تایید حزب‌الله هیچ توافقی در لبنان نمی‌توانست حاصل شود؛ به‌خصوص که این موضوع به اسرائیل مرتبط است. حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، که دولت لبنان را در کنترل خود دارد، سعی می‌کند نشان دهد که توافق اخیر با تصمیم دولت انجام شد؛ در حالی که همه، به‌ویژه لبنانی‌ها، می‌دانند که واقعیت چیز دیگری است. حتی خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های لبنانی نوشت: «حزب‌الله درباره توافق با اسرائیل به دولت لبنان چراغ سبز نشان داد.» البته این چراغ سبز در مرزهای جنوبی لبنان آرامش ایجاد می‌کند و دیگر به آماده‌باش شبه‌نظامیان در جبهه جنوبی نیازی نیست؛ زیرا با توجه به توافقی که بین دوطرف صورت گرفت، دیگر از تنش و رویارویی با اسرائیل خبری نخواهد بود.
اکنون این پرسش مطرح می‌شود که دولت لبنان در سایه آرامش نسبی که منطقه با آن مواجه خواهد شد، چگونه می‌تواند برای استخراج و صدور گاز اقدام کند؟ زیرا تا زمانی که لبنان با اسرائیل روابط عادی نداشته باشد، نمی‌تواند خطوط لوله خود را به خط لوله اسرائیل وصل کند که از طریق مصر گاز را صادر می‌کند. گزینه دیگر این است که شرکت‌هایی که در استخراج گاز کار خواهند کرد، گاز لبنان را بخرند تا مسئولیت انتقال از دوش لبنان برداشته شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
قرار است تا چند روز دیگر، تاریخ امضای توافق‌نامه مرزبندی بین لبنان و اسرائيل در مقر نیروهای سازمان ملل متحد در منطقه ناقوره، در نزدیکی مرز اسرائیل، تعیین شود. البته هيئت هر کشور توافق‌نامه را جداگانه امضا خواهد کرد. هیچ صلح و آشتی هم بین دو طرف وجود ندارد و حتی یک عکس یادگاری که این رویداد را مستند کند، گرفته نخواهد شد. با این حال، توافق‌نامه‌ای که با حمایت ایالات متحده تصویب و اجرا خواهد شد، شامل نکاتی است که رسیدگی به هرگونه مشکلی را هم که ممکن است در آینده به دلیل کشف میدان‌های گازی مشترک یا بین مرزهای دو کشور رخ دهد، تضمین می‌کند.
مهم‌ترین پرسشی که در این میان مطرح می‌شود، این است که آیا لبنان به یک کشور صادرکننده انرژی تبدیل خواهد شد؟ در انعقاد توافق‌نامه تعیین مرزهای دریایی بین لبنان و اسرائيل کدام طرف پیروز شد و کدام طرف شکست خورد؟ برای پاسخ به این پرسش، باید دو جنبه فنی و سیاسی را در نظر گرفت:
در عرصه سیاسی، لبنان و اسرائیل توافق‌نامه مرزبندی را به عنوان یک راه‌حل دائم و عادلانه برای پایان‌دادن به مناقشه دریایی بین دو کشور توصیف کرده‌اند و هر دو کشور در اینکه این توافق یک «دستاورد تاریخی» است، همسویی دارند. بنابراین، به نظر می‌رسد که همه از این سازش پیروز بیرون آمده‌اند. این سازش کمتر از یک توافق صلح، اما بزرگ‌تر از تفاهم استثنایی در تاریخ درگیری طولانی‌مدتی است که دو کشور را از سال ۱۹۴۸ تاکنون در حالت تنش قرار داده است.
آموس هاکستین، میانجی آمریکایی در مذاکرات لبنان و اسرائیل که تا چندی پیش شبه‌نظامیان حزب‌الله او را به «وابستگی به اسرائیل» متهم می‌کردند، به توافقی دست یافت که توانست رضایت هر دو طرف را جلب کند.
این توافق با ارسال «اعلامیه ایالات متحده شامل موافقت هر دو طرف با مفاد مندرج در توافق‌نامه» به اجرا درخواهد آمد. هر یک از طرف‌ها باید نامه‌ای حاوی فهرست مختصات جغرافیایی مربوط به تعیین خط دریایی را به سازمان ملل متحد ارسال کند تا نامه‌های جدید جایگزین نامه‌های ارسالی دو کشور در سال ۲۰۱۱ شوند. همچنین، هیچ‌یک از آن‌ها در آینده حق ندارد هیچ یادداشتی که مورد توافق دو طرف نباشد یا شامل نقشه‌ها یا مختصاتی مغایر با توافق‌نامه اخیر باشد، ارسال کند.
براساس توافق‌نامه جدید، میدان گازی کاریش به‌طور کامل در سمت اسرائیل خواهد بود و میدان قانا که فراتر از خط مرزی جداکننده دو کشور است، به‌طور کل به لبنان تعلق خواهد گرفت. بلوک شماره ۹ که میدان قانا در آن قرار دارد، منطقه اکتشافی بزرگی را تشکیل می‌دهد. شرکت توتال فرانسه و شرکت انی ایتالیا که در سال ۲۰۱۸ قراردادهای گاز و نفت این منطقه را به‌دست آورده‌اند، کار خود را به‌زودی آغاز خواهند کرد.
از آنجا که بخشی از میدان قانا در خارج از آب‌های سرزمینی لبنان واقع است، اسرائیل در ازای حقوق خود از هرگونه ذخایر احتمالی در بلوک شماره ۹، از شرکت‌های توتال و انی که ماموریت اکتشاف نفت و گاز را برعهده دارند، سهم معینی دریافت خواهد کرد.
در سال ۲۰۱۲، شرکت بریتانیایی اسپکتروم با اجرای یک تحلیل لرزه‌ای در این منطقه، ذخایر گاز قابل بازیافت در لبنان را ۲۵.۴ تریلیون فوت مکعب برآورد کرد. هرچند مقام‌های لبنانی برآوردهای بالاتری را اعلام کرده‌اند، هنوز هیچ مدرک قابل اعتمادی از حجم ذخایر گازی در میدان قانا وجود ندارد. البته توافق جدید به‌عنوان چراغ سبزی برای شرکت‌های توتال و انی به شمار می‌رود تا برای شروع اکتشاف نفت و گاز آماده شوند.
بر اساس مدل‌سازی مالی یک سازمان غیردولتی مستقل به نام طرح ابتکاری نفت و گاز لبنان، «مثبت‌ترین سناریو» اکتشاف ذخایر گاز با حجم ۱۶ تریلیون فوت‌مکعب است كه با توجه به قيمت كنونی گاز، سود لبنان از این میدان گازی طی ۱۵ سال حدود شش میلیارد دلار خواهد بود. با این حال، مبلغ یادشده حتی کسری از بدهی‌های انباشته چند میلیارد دلاری لبنان را هم پوشش نخواهد داد.
