چالش‌های که لیز تراس، نخست‌وزیر بریتانیا، را به کناره‌گیری واداشت، دشواری‌های بزرگ‌تری به دنبال دارد که دولت بعدی را در تنگنایی شدید قرار می‌دهد. با روی کارآمدن ریشی سوناک، صحنه تحولات سیاسی بریتانیا نسبت به وضعیت گذشته آن، کاملا دگرگون می‌شود، زیرا او هندی‌تباری است که پدر و مادرش در دهه ۱۹۶۰ به بریتانیا مهاجرت کردند و اکنون او در کشوری که از لحاظ تاریخی هرگز یک سیاستمدار غیرانگلستانی آن را رهبری نکرده است، ریاست دولت را بر عهده می‌گیرد.

در طول ۱۰۰ سال گذشته، تنها دو نفر از اسکاتلند به سمت نخست‌وزیری بریتانیا رسیدند؛ در حالی‌ که از ولز یا ایرلند شمالی هیچ فردی به قدرت نرسید. بنابراین، موافقت حزب محافظه‌کار با انتصاب ریشی سوناک به عنوان نخست‌وزیر، تحول بزرگی در تاریخ سیاسی بریتانیا محسوب می‌شود؛ به‌ویژه اینکه بریتانیا برخلاف کشورهای مدرن مانند ایالات متحده، کانادا و استرالیا که جمعیت آن‌ها از نژادهای مختلف تشکیل می‌شود، کشوری همگن و سنت‌گرا است.

هرچند این ماجرا تحول مثبتی به شمار می‌رود، در جامعه بریتانیا آشفتگی و شکاف ایجاد خواهد کرد. البته وضعیت بریتانیا در همه عرصه‌ها در حال تغییر است و اقتصاد این کشور به اصلاحات بنیادی چالش‌برانگیزی نیاز دارد؛ درست همان‌گونه که در اواخر دهه ۱۹۷۰ اتفاق افتاد. تردیدی نیست که اگر مارگارت تاچر، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، در آن زمان دست به کار نمی‌شد و مبارزه با نیروهای سیاسی و اتحادیه‌های صنفی را آغاز نمی‌کرد، امروز بریتانیا نمی‌توانست به عنوان یکی از هفت قدرت بزرگ اقتصادی جهان روی پای خود بایستد.

با توجه به رقابت شدید کشورها در بازارهای انرژی، هزینه سوخت یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های برای اقتصاد بریتانیا به شمار می‌رود. این در حالی است که بریتانیا در گذشته نه چندان دور، یکی از کشورهای صادرکننده نفت بود و میزان صادرات آن با صادرات نفت کویت برابری می‌کرد؛ اما امروز که ذخایر آن در حال پایان است، همه انرژی موردنیاز خود را از خارج تامین می‌کند. از آنجا که ذخایر باقی‌مانده نفت بریتانیا می‌تواند انرژی موردنیاز این کشور را تنها برای مدت پنج سال تامین کند، بنابراین، تولید نفت در بریتانیا متوقف شد. در عین حال، بریتانیا نیمی از گاز موردنیاز خود را از دریای شمال تامین و بقیه را از کشورهای دیگر وارد می‌کند.

از لحاظ سیاسی، بریتانیا یکی از اولین کشورهایی بود که واردات از روسیه را به عنوان مجازاتی برای تهاجم مسکو به اوکراین، متوقف کرد و توانست قبل از آلمان و سایر کشورهای اروپایی، وضعیت و جایگزین‌های خود را در کنار گذاشتن واردات روسیه ترتیب دهد.

یکی از چالش‌های سخت این است که بریتانیا پس از خروج از اتحادیه اروپا در ژانویه ۲۰۲۲، در اداره امور خود مستقل‌تر شد و دیگر به قوانین پیچیده اروپا پایبند نیست. اما این کشور در عین حال، بازار اتحادیه اروپا را از دست داد و دیگر در بزرگ‌ترین بازار اقتصادی جهان عضو نیست.

خروج از اتحادیه اروپا به درخواست مردم صورت گرفت، اما به‌زودی به یک تصمیم سیاسی تبدیل شد و این تصمیم از لحاظ درآمد، اشتغال، خدمات مالی و سرمایه‌گذاری برای بریتانیا هزینه بسیاری دارد. این در حالی است که پیامدهای ناشی از این تصمیم هنوز روشن نیست و بریتانیا تا به حال نیمی از صادرات خود را با پرداخت تعرفه‌های گمرکی بالا در بازارهای اروپا می‌فروشد. اگر بریتانیا می‌توانست برای تولیدات خود بازارهای جایگزینی پیدا کند، خروج آن از اتحادیه اروپا بهترین تصمیم برای این کشور بود، اما تاکنون هیچ یک از وعده‌هایی که برای باز شدن بازارهای بین‌المللی داده شدند، محقق نشده‌اند.

هرچند بریتانیا پس از هند و کره‌جنوبی، از نظر صادرات صنعتی در رتبه هشتم قرار دارد، اما صادرات آن در این زمینه همچنان بالاتر از صادرات فرانسه و ایتالیا است.

البته بریتانیا در غیاب سودی که در گذشته از کشورهای مستعمره به دست می‌آورد و پس از دست دادن بازار مشترک اروپا و در حالی‌ که ذخایر نفت آن در حال پایان یافتن است، برای مواجهه با کشورهای رقیب مانند هند و کره‌جنوبی، خروج از بحران اقتصادی و رقابت با قدرت‌هایی که منابع طبیعی و نیروی کار ارزان‌تری دارند، به معجزه نیاز دارد.

از لحاظ سیاسی، بریتانیا همچنان نقشی برازنده در تحولات جهانی دارد و در ائتلافی که جنگ علیه روسیه را رهبری می‌کند، نقش محوری ایفا می‌کند. اما مبارزه‌ای که ریشی سوناک، نخست‌وزیر جدید بریتانیا، باید رهبری کند، اقتصادی است. لیز تراس نیز به دلیل چالش‌های اقتصادی از قدرت کناره‌گیری کرد و باعث شد اکثریت اعضای حزب محافظه‌کار در یک تحول مهم اجتماعی و سیاسی و در آزمونی دشوار، به ریشی سوناک رای دهند.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط