موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن در نتیجه تحقیقی ۱۶ ماهه پیرامون توان نظامی ایران، اعلام کرده که گروه‌های نیابتی شامل شبه‌نظامیان از برنامه‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک برای جمهوری اسلامی اهمیت بیشتری دارند.

این اتاق فکر در بریتانیا در گزارشی مفصل از برآورد استراتژی و دکترین جمهوری‌اسلامی در لبنان، سوریه، عراق و یمن نتیجه گرفته است که تهران می‌تواند در درگیری‌ها در خاورمیانه با استفاده از شبه‌نظامیان و اغتشاشگران شیعه نسبت به متحدان آمریکا، مزیت نظامی موثرتری داشته باشد.

این گزارش از نفوذ شبکه‌های جمهوری اسلامی حاکی از آن است که نیروهای نظامی سنتی یا برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران به اندازه این شبه‌نظامیان و گروه‌های نیابتی برای جمهوری اسلامی اهمیت ندارد. این در حالی است که همچنان توازن قدرت نیروهای نظامی سنتی در منطقه به نفع آمریکا و متحدان‌اش است، اما کفه ترازو در استفاده از گروه‌های نیابتی به نفع ایران سنگین‌تر است.

از سوی دیگر باوجود تحریم‌ها و ادعاهایی که مقامات تهران در مورد کمبود منابع مالی برای مقابله با بحران‌های اقتصادی مطرح می‌کنند، جمهوری اسلامی به تامین مالی گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت‌اش ادامه می‌دهد.

البته در هفته‌های اخیر در جریان اعتراض‌های مردمی در عراق و لبنان صداهای مخالف زیادی علیه نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه به گوش می‌رسد.

این گزارش مهر تاییدی است بر این ادعای مقامات واشینگتن که می‌گویند در توافق هسته‌ای، ماجراجویی‌های منطقه‌ای ایران و نیاز به تامین امنیت کشورهای منطقه نادیده گرفته شد.

این گزارش می‌افزاید که ایران از طریق شبکه خود در اغلب کشورهای منطقه،‌ هزینه و ریسک‌های وارد شدن در یک درگیری مستقیم را کاهش داده است. به بیان دیگر به جای جنگ مستقیم با یک کشور، نیروهای بدون کشور خود را وارد درگیری می‌کند.

از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد، هیچ کشوری به اندازه ایران در درگیری‌های منطقه‌ای فعال یا تاثیرگذار بوده باشد. هزینه فعالیت‌های جمهوری اسلامی در سوریه، ‌یمن و عراق برای اقتصاد ایران ۱۶ میلیارد دلار بوده و افزون بر این حزب‌الله نیز سالیانه ۷۰۰ میلیون دلار از ایران پول می‌گیرد.

در بخش دیگری از این گزارش به نقش نیروی قدس سپاه پاسداران در ساماندهی نیروهای شبه‌نظامی جمهوری اسلامی اشاره شده که شمار آنها به ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد و در منطقه خاکستری درگیری‌ها در حال نبرد هستند؛ جایی خارج از زمین متداول جنگ مستقیم دو کشور با یکدیگر.

در ادامه این گزارش به این نکته اشاره شده که تاکتیک‌های نفوذ ایران در هر کشوری متفاوت است. برای مثال در عراق از اغتشاش‌گران برای حمله به نیروهای آمریکایی استفاده می‌کند؛ در سوریه، قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس ارتش سوریه را علیه نیروهای تحت حمایت آمریکا تحریک می‌کند و در لبنان نیز حزب‌الله وارد عمل می‌شود.

این گزارش در ادامه خاطرنشان می‌کند که نباید به آسانی به طرف‌های سوم تحت حمایت جمهوری اسلامی برچسب «نیابتی» زد، زیرا تهران از آنها انتظار منافع اقتصادی ندارد و به طور یکطرفه تامین مالی آنها را بر عهده دارد.

نویسندگان گزارش در پایان با اشاره به موج اعتراض‌های ضد جمهوری اسلامی در منطقه، هشدار می‌دهند که این استراتژی ایران با چالش‌های زیادی مواجه خواهد شد.