علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی، می‌گوید که با سیاست‌های دولت سیزدهم، موجی از بازگشت نخبگان به ایران شکل گرفته است. 

بهادری جهرمی مدعی شد: «در پنج سال گذشته، فقط بیش از دو هزار و ۷۰۰ نخبه به ایران بازگشتند و موجی از بازگشت را داشتیم و در سال اول فعالیت دولت جدید، این موج بیشتر هم شد؛ یک مورد آقای سید فرید معصومی بودند که در حادثه تروریستی حرم حضرت شاهچراغ به شهادت رسیدند.»

سخنگوی دولت در ادامه گفت: «این دو هزار و ۷۰۰ نخبه‌ای که به کشور بازگشتند، الگوی جوانان ما هستند و دولت برای به کارگیری نخبگان مصوبات بسیاری داشته است. بیش از ۱۰ هزار نخبه با شرکت‌های دانش‌بنیان کار می‌کنند و تصمیم‌های متعددی با همکاری مراجع مختلف اتخاذ شد و تفاهم‌نامه‌ای با وزارت علوم داشتیم که نخبگان المپیکی ما بورسیه شوند و همین امسال ۴۳ نفر بورسیه دانشگاه‌های کشور شدند و در رشته علوم پایه تحصیل می‌کنند.»

بهادری جهرمی در حالی از مهاجرت معکوس ایرانیان خبر می‌دهد که آمارها کاملا خلاف آن را ثابت می‌کند و با هر بحرانی که جمهوری اسلامی برای مردم ایجاد می‌کند، آمار مهاجرت و میل به مهاجرت بیشتر روند افزایشی می‌گیرد.

این ادعای بهادری جهرمی در حالی‌ است که رصدخانه مهاجرت ایران که تحلیل داده‌های مهاجرتی و بررسی آخرین وضعیت و آمار مربوط به میزان مهاجرت، ماندگاری و خروج نخبگان را به عهده دارد، هفته گذشته اعلام کرد که علاوه بر مهاجرت نخبگان، مهاجرت توده‌وار از ایران را شاهدیم. بر اساس اعلام این نهاد، ورزشکاران، هنرمندان، نویسندگان، استادان، معلمان و کارگران گروه‌هایی‌اند که در حال حاضر نرخ مهاجرت آن‌ها در حال افزایش است.

آذرماه ۱۴۰۰ نیز اعلام شد که جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از ایران طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ با افزایشی ۳.۴ برابری همراه بوده و از ۱۷ هزار و ۴۴۷ نفر در سال ۲۰۰۰ به ۵۹ هزار و ۵۸۵ نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است. در سال ۲۰۲۰، جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا ۱.۸ میلیون نفر بود که ۲.۳ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌داد. در واقع، جمعیت مهاجران ایرانی در مقایسه با ۳۰ سال گذشته، ۲.۲ برابر شده و از ۸۲۰ هزار نفر به ۱.۸ میلیون نفر رسیده است.

از سوی دیگر، یافته‌های نظرسنجی مرکز افکارسنجی کیو در ایران که آذر ۱۴۰۰ انجام شد، نشان داد یک‌سوم از پاسخگویان در صورت فراهم بودن شرایط، مایل‌اند به صورت موقت یا دائم مهاجرت کنند. بر اساس این نظرسنجی، مسائل اقتصادی انگیزه ۸۰ درصد پاسخگویان برای مهاجرت بود. در عین حال، طبق آخرین آمار جهانی موجود در سال ۲۰۲۰، رتبه مهاجرفرستی ایران از میان ۲۳۲ کشور جهان، ۵۴ است و این یعنی میزان مهاجرت از ایران از نظر آماری زیاد نیست.

بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران در گفت‌وگو با شرق، در تحلیل فرازهای مهاجرتی در ایران با توجه به اعتراض‌های سراسری اخیر می‌گوید: «حوادث سال ۱۳۸۸ موجب شد یک فراز مهاجرتی جدید را تجربه کنیم که از جنس مهاجرت تحصیل‌کرده‌ها و متخصصان بود. بعد از سال ۱۳۸۸، دوباره یک فرود مهاجرتی داشتیم. مطالبات مردم در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ که از جنس اجتماعی و اقتصادی بود، بار دیگر زمینه‌ساز یک فراز مهاجرتی جدید شد، اما این موج مهاجرتی با همه‌گیری کرونا و توقف جابه‌جایی‌های بین‌المللی در دنیا هم‌زمان شد.»

او پیش‌بینی می‌کند به‌زودی با یکی از بیشترین موج‌های مهاجرت در عمر جمهوری اسلامی را مواجه شویم: «فنر مهاجرت دائما در حال فشرده‌شدن بود. هم‌اکنون با توجه به شرایطی فعلی کشور، این فنر باز شده است. شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی کاملا متحول شده و پیش‌بینی ما این است که به یکی دیگر از قله‌های مهاجرتی نزدیک می‌شویم. برآوردی نداریم که چقدر روی این قله خواهیم ماند، اما می‌دانیم این فراز مهاجرتی بی‌سابقه است و در چند دهه گذشته، حتی بعد از انقلاب، بی‌سابقه بوده است.»

رئیس رصدخانه مهاجرت ایران با اشاره به حوادث آبان ۱۳۹۸ و شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی گفت: «تحولات انتخابات ۱۳۸۸ باعث شد موج جدید مهاجرت سیاسی و اجتماعی شکل بگیرد. در اواخر دهه ۹۰ و اوایل قرن جدید، ما اضافه شدن عوامل اجتماعی و اقتصادی را شاهدیم. وقتی حوادث آبان ۹۸ اتفاق افتاد یا موشک به هواپیمای اوکراینی اصابت کرد، ما نتوانستیم به این بحران‌ها پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای بدهیم؛ این مطالبات و فشار‌ها به هم پیوند خورد و موجب شد قوی‌ترین حلقه رانشی شکل بگیرد. وقتی این حلقه شکل گرفت، در ادامه بقیه حلقه‌ها هم شکل می‌گیرند.»

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان نیز پیش از این اعلام کرده بود: «۵۷ درصد نخبگان برگزیدگان المپیاد‌های علمی‌اند که ۳۹ درصد آن‌ها مهاجرت کردند. ۶۹ درصد نخبگان نفرات هم رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰ کنکورند که ۲۷ درصد آن‌ها مهاجرت کردند.»

جمهوری اسلامی در حالی بارها اعلام کرده از بازگشت نخبگان به ایران استقبال می‌کند که علی یونسی و امیرحسین مرادی، دو دانشجوی نخبه ایرانی، مدت‌ها است که در زندان به سر می‌برند. علی یونسی برنده مدال نقره المپیاد نجوم کشوری در سال ۱۳۹۵ و همچنین برنده مدال طلای المپیاد جهانی نجوم در سال ۱۳۹۶ است. امیرحسین مرادی نیز دانشجوی فیزیک و از نخبگان دانشگاه صنعتی شریف و برنده مدال نقره المپیاد نجوم کشوری در سال ۱۳۹۶ است. ماموران اطلاعات سپاه پاسداران این دو دانشجوی نخبه را ۲۲ فروردین ۱۳۹۹ بازداشت کردند. آن‌ها پس از دو سال بازداشت، بازجویی و شکنجه به اتهام تخریب، اجتماع و تبانی و فعالیت تبلیغی علیه نظام به ۱۶ سال حبس محکوم شدند.