محققان با انجام مطالعه‌ جدیدی هشدار دادند خوردن مدام غذاهای بسیار فرآوری‌شده که برابر با یا بیش از یک‌پنجم کالری دریافتی روزانه را تامین کند، می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

محققان می‌گویند حفظ عملکرد ادراکی (شناختی) ممکن است نیازمند کنار گذاشتن هات‌داگ، همبرگر و پیتزای منجمد باشد و هشدار دادند بخشی از مغز که اطلاعات را پردازش می‌کند و تصمیم می‌گیرد، به‌شدت تحت تاثیر مصرف مداوم چنین غذاهایی است.

بر اساس این مطالعه که روز دوشنبه در مجله عصب‌شناسی جاما (JAMA Neurology) منتشر شده است، افرادی که بیشترین مقدار غذاهای فوق فرآوری‌شده را مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که غذاهای فوق فرآوری‌شده بسیار کمی می‌خورند، سرعت زوال قدرت شناختی عمومی‌ آن‌ها ۲۸ درصد و سرعت زوال عملکرد اجرایی‌شان ۲۵ درصد بیشتر است.

دکتر دیوید کتز، متخصص طب و تغذیه پیشگیرانه و سبک زندگی، در این مطالعه شرکت نداشت، اما در مصاحبه با سی‌ان‌ان (CNN) گفت این تحقیقات «به‌قدری منسجم است که باید نتیجه بگیریم غذاهای بسیار فرآوری‌شده احتمالا برای مغز ما مضرند».

با این حال، او اضافه کرد در مواردی که کیفیت کلی خورد و خوراک شرکت‌کنندگان بالا بوده، یعنی سرشار از غذاهای کامل و فرآوری‌نشده، میوه‌، سبزیجات، غلات و پروتئین‌های سالم بوده، ارتباط بین غذاهای بسیار فرآوری‌شده و عمل‌کرد مغز از بین رفته است.

این مطالعه روز دوشنبه (۱۴ آذر) در کنفرانس بین المللی انجمن آلزایمر ۲۰۲۲ (Alzheimer’s Association International Conference) در سن دیگو ارائه شد.

محققان بیش از ۱۰ هزار برزیلی را به‌مدت ۱۰ سال زیر نظر گرفتند. کمی بیش از نصف شرکت‌کنندگان در این مطالعه زن، سفیدپوست یا تحصیل‌کرده دانشگاه بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۵۱ سال بود.

از شرکت‌کنندگان خواسته شد در انواع آزمون‌های شناختی مانند یادآوری فوری و با تاخیر کلمات، تشخیص کلمات و قدرت بیان شرکت کنند. آزمایش‌ها در ابتدا و انتهای مطالعه انجام شد و از شرکت‌کنندگان در مورد برنامه غذایی‌شان سوال شده بود.

دکتر کلودیا سو‌موتو، استادیار بخش طب سالمندان دانشکده پزشکی دانشگاه سائوپائولو و از نویسندگان این مقاله، گفت: «در برزیل، غذاهای فوق فرآوری‌شده ۲۵ تا ۳۰ درصد کل کالری دریافتی را تشکیل می‌دهد.»

دکتر سو‌موتو گفت: «منبع ۵۸ درصد از کالری مصرفی شهروندان ایالات متحده، ۵۶.۸ درصد از کالری مصرفی شهروندان بریتانیایی، و ۴۸ درصد از کالری مصرفی کانادایی‌ها، غذاهای بسیار فرآوری‌شده است.»

تعریف غذاهای بسیار فرآوری‌شده در این مطالعه عبارت است از «ترکیبات صنعتی مواد غذایی (روغن، چربی، قند، نشاسته و ایزوله‌های پروتئینی) که مواد غذایی کامل کمی دارند یا اصلا ندارند و معمولا شامل طعم‌دهنده‌ها، رنگ‌دهنده‌ها، امولسیون‌کننده‌ها و سایر افزودنی‌های تزیینی‌اند».

ناتالیا گونسالوز، از نویسندگان این مطالعه و محقق بخش آسیب‌شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه سائوپائولو، گفت: «افرادی که بیش از ۲۰ درصد کالری روزانه را از غذاهای فرآوری‌شده تامین می‌کردند، در مقایسه با افرادی که مصرفشان کمتر از ۲۰ درصد بود، سرعت کاهش قدرت شناختی عمومیشان ۲۸ درصد و نرخ کاهش عملکرد اجرایی‌شان ۲۵ درصد بیشتر بود.»

دکتر رودی تنزی، پروفسور عصب‌شناسی مدرسه عالی پزشکی هاروارد، گفت مشخص شده است غذاهای فوق فرآوری‌شده خطر چاقی، مشکلات قلب و گردش خون، دیابت، سرطان و کاهش طول عمر را نیز بیشتر می‌کند، اما «شاید این غذاها بیشترین خطر را برای روند سالم پیر شدن بدن و مغز داشته باشد».

دکتر تنزی در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌ان گفت: «در ضمن، چون غذای حاضری مناسبی‌اند، جانشین غذاهای سرشار از الیاف گیاهی هم می‌شوند، غذاهایی که برای حفظ سلامت و توازن تریلیون‌ها باکتری در ریزاندامگان‌های هم‌زیست دستگاه گوارش ما مهم‌اند و به‌ویژه برای سلامت مغز و کاهش خطر بیماری‌های مغزی کهن‌سالی مثل بیماری آلزایمر اهمیت دارند.»

محققان می‌گویند برای مقابله با غذاهای بسیار فرآوری‌شده باید غذاهای کامل و پرکیفیت مثل میوه، سبزیجات و غلات کامل هم خورد. دکتر سو‌موتو می‌گوید یک راه آسان برای این کار انجام دادن صفر تا صد آشپزی است.

او می‌‌گوید: «پیام نهایی این تحقیق این است که چیزهای خیلی فرآوری‌شده نخرید.»