از آخرین رویدادهای مهم سینمایی سالی که گذشت اعلام ۱۵ فیلمی بود که در «فهرست کوتاه» نامزدی جایزه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۳ قرار دارند. از میان ۹۳ کشوری که امسال نماینده معرفی کردند، فیلم‌هایی از آرژانتین، اتریش، بلژیک، کامبوج، دانمارک، فرانسه، آلمان، هند، ایرلند، مکزیک، مراکش، پاکستان، لهستان، کره جنوبی و سوئد در فهرست نهایی قرار گرفتند. اگرچه «جنگ جهانی سوم»، ساخته هومن سیدی و نماینده ایران، امسال به این فهرست راه پیدا نکرد، سینمای دیاسپورایی ایران بار دیگر افتخار آفرید: «عنکبوت مقدس» ساخته علی عباسی و با بازی زر امیر ابراهیمی نماینده دانمارک بود و به‌عنوان یکی از ۱۵ فیلم نهایی انتخاب شده است.

یکی از جدی‌ترین رقیب‌های این فیلم برای نامزدی و فتح اسکار نماینده اتریش است: «کورساژ»، ساخته ماری کرویتزر و محصول مشترک اتریش، لوکزامبورگ، آلمان و فرانسه که از طرف اتریش به اسکار معرفی شد. اتریشی‌ها سال گذشته نیز به «فهرست کوتاه» راه یافته بودند، اما «آزادی بزرگ» به فهرست نامزدهای نهایی نرسید. این کشور در تاریخ خود دو بار برنده این جایزه شده است:‌ «جاعلان» ساخته استفان روزوویتسکی در سال ۲۰۰۷ و «عشق» ساخته میشل هانکه شهیر در سال ۲۰۱۲.

ستاره فیلم «کورساژ» ویکی کریپس، بازیگر لوکزامبورگی و از درخشان‌ترین چهره‌های سینمای اروپا در سال‌های اخیر است. او پیش از این، در نقش‌هایی مثل جنی مارکس، همسر فیلسوف انقلابی شهیر در «کارل مارکس جوان»، پیشخدمتی جوان در «رشته خیال» و کارگردان جوان در «جزیره برگمن»، مورد توجه گسترده قرار گرفته است. اما کریپس این‌بار ایفای نقش یکی از افسانه‌ای‌ترین شخصیت‌های تاریخ اروپا را به عهده گرفته است: الیزابت، ملکه اتریش و مجارستان در نیمه دوم قرن نوزدهم. ملکه «سیسی» شهیر شاید بیش از هر زن دیگری در زمان خود موضوع برداشت‌های هنری بوده است: از اپرا، باله، موسیقی و معماری تا ادبیات، تلویزیون و البته سینما. آوا گاردنر شاید مشهورترین بازیگری باشد که در سال ۱۹۶۸ در «مایرلینگ» نقش این ملکه را بازی کرد (در مقابل عمر شریف در نقش پسرش، ولیعهد رودولف).

کریپس در «کورساژ»، ملکه الیزابت را حول روزهای چهلمین جشن تولدش به تصویر می‌کشد. ملکه از شوهر اهل عیش و نوش خود (فرانتز جوزف اول، امپراتور اتریش) فاصله گرفته و در روزهای نزدیک به تولدش رفتاری غریب دارد؛ با گذشت فیلم می‌بینیم که زیبایی افسانه‌ای او همراه با معضلاتی است که برای بسیاری از زنان تماشاگر در سراسر جهان آشنا خواهد بود: نگرانی از وزن و ظاهر و تلاش برای حفظ استانداردهای زیبایی که جهان مردسالار برای زنان تعیین می‌کند.

ایده این فیلم متعلق به خود کریپس است. جالب است که مادر فمینیست او علاقه‌ای به «شاهدخت‌بازی» نداشته و با این وجود، کریپس از کودکی شیفته شخصیت مرموز این ملکه قرن نوزدهمی بوده است. در همان کودکی بود که ویکی اولین آشنایی خود با این ملکه را از طریق سینما تجربه کرد: با تماشای سه‌گانه «سیسی» ساخته ارنست ماریشکای اتریشی در دهه ۱۹۵۰ با بازی رومی اشنایدر، بازیگر شهیر فرانسوی-آلمانی در نقش ملکه. این فیلم در سال‌های نوجوانی کریپس بارها از تلویزیون‌های اروپا پخش شده بود. اما این نوجوان فراتر رفت و کتاب زندگینامه‌ای در مورد ملکه را هم به دست گرفت. او اخیرا طی گفت‌وگویی، به آسوشیتدپرس گفت: «آن موقع کم‌سن و سال‌تر از آن بودم که کل ماجرا را درک کنم، اما احساس کردم با این زن رابطه برقرار کرده‌ام.»

در سال ۲۰۱۶ بود که کریپس پس از همکاری با کرویترز در فیلم «ما قبلا باحال بودیم»، از او پرسید که آیا به ساختن فیلمی در مورد «سیسی» علاقه‌مند است یا نه؛ کرویترز مخالفت کرد. به روایت کریپس، این کارگردان گفت: «چی؟ نه این کار احمقانه‌ای است.»‌

این کارگردان اتریشی با کلیشه‌های مربوط به «سیسی» بزرگ شده بود و عکس او را همه‌جا دیده بود و در نتیجه حتی مطمئن نبود که کریپس شوخی می‌کند یا جدی می‌گوید. اما او همیشه علاقمند به ساختن فیلمی تاریخی بود و این بود که چند سال بعد، فیلم‌نامه‌ای با همین موضوع برای کریپس فرستاد؛ به همراه کارت پستالی که رویش نوشته بود: «ویکی عزیز، لابد تو درست می‌گفتی.»

این بازیگر حالا در سن ۳۹ سالگی به رویای قدیمی خود جامه عمل پوشانده و نقش «سیسی» را روی پرده سینما بازی می‌کند. بازی ظریف او نیروی محرکه اصلی فیلم است و بیش از هر عامل دیگری در تبدیل «کورساژ» به یکی از بهترین فیلم‌های سال نقش داشته است. استقبال برخی روزنامه‌ها و مجله‌ها با تیترهایشان از او گویا است. روزنامه لس آنجلس تایمز دو هفته پیش، مطلبی با این تیتر منتشر کرد: «ویکی کریپس در «کورساژ» بندهایی که دست و پای زنان را بسته در هم می‌شکند.» آنتونی لین، منتقد هفته‌نامه نیویورکر، نوشت: «کریپس همان هوشمندی سرسختانه‌ای را که در «رشته خیال»‌ داشت، دوباره به کار گرفته و آن‌ را به سلاح طنازی نیز مجهز کرده است.»

حالا باید دید ملکه اتریشی در قصرهایش در رویارویی با خبرنگار ایرانی در خیابان‌های مشهد چه عملکردی خواهد داشت.