با تداوم آلودگی بی‌سابقه هوا در تهران، دانشگاه‌ها و تمام مقاطع تحصیلی استان تهران به جز دماوند و فیروزکوه روز دوشنبه ۱۲ دی‌ماه تعطیل شدند. هم‌زمان، کمیته اضطرار آلودگی هوا مستقر در استانداری تهران نیز در مصوبه‌ای، از کارمندان بالای ۵۰ سال، زنان باردار، بیماران مبتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی، سرطان و رماتیسم خواست روز دوشنبه دورکاری کنند.

وضعیت در برخی دیگر از شهرهای ایران نیز تفاوت چندانی با تهران ندارد؛ کلاس‌های مدارس و دانشگاه‌ها در تعدادی از شهرهای استان اصفهان نیز به دلیل آلودگی هوا غیرحضوری برگزار می‌شوند. در استان قم، مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها تعطیل شده‌اند. تمام مقاطع تحصیلی در استان البرز نیز در روز دوشنبه غیرحضوری‌اند و آلودگی هوا مدارس قزوین و اراک را نیز تعطیل کرده است.

بر اساس اعلام سازمان هواشناسی، به دلیل سکون نسبی جو در شهرهای صنعتی و پرجمعیت، آلودگی هوا و انباشت آلاینده‌ها تا چهارشنبه نیز در کلان‌شهرها ادامه دارد.

به گفته عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، شاخص کیفیت هوا در تهران برای تمام گروه‌ها «بسیار ناسالم» است؛ تا آنجا که در برخی ایستگاه‌ها از عدد ۲۰۰ هم فراتر می‌رود. او با بیان اینکه در حال حاضر مهم‌ترین آلاینده موجود در هوای کلان‌شهرها ذرات معلق ۲.۵ میکرون است، گفت که این ذرات آثار مخربی بر سلامت انسان‌ها دارد.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در گفت‌وگویی دیگری با خبرگزاری ایرنا، از ۲۱ هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا تنها در طول یک سال پرده برداشت و گفت که این تعداد مرگ‌ومیر خسارت ۱۱.۳ میلیارد دلاری برای ایران به دنبال داشته است.

شاهسونی در ادامه افزود: «غلظت دی‌اکسید گوگرد در هوای شهرهای مختلف ایران نسبت به سال ۱۳۹۸ بیش از ۳۲ درصد افزایش یافته است اما کسی حاضر نیست منشا این افزایش آلودگی را اعلام کند و مسئولیتش را بر‌عهده بگیرد.»

نزدیک به پنج سال از تصویب قانون هوای پاک در ایران می‌گذرد. طبق این قانون، ۲۶ دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، وزارت نیرو، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط‌ زیست وظایف مشخص دارند. با این حال آلودگی‌ هوای کلان‌شهرها در جمهوری اسلامی ایران به کلافی سردرگم تبدیل شده است و دستگاه‌های اجرایی توپ آلودگی هوا را به زمین یکدیگر می‌اندازند و از خود سلب مسئولیت می‌کنند.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران، که پیش‌تر در سخنانی وظیفه شهرداری در موضوع آلودگی هوا را انکار کرده بود، روز شنبه ۱۰ دی‌ نیز در حالی‌ که آلودگی هوا در تهران در شرایط قرمز قرار داشت، در مراسمی، به مردم توصیه کرد دلار نخرند تا ارزان شود. او همچنین اذعان کرد که مشکل آلودگی هوا در ایران به دلیل «پاس‌کاری» دستگاه‌های اجرایی است.

اعضای شورای شهر تهران هم که وظیفه‌شان نظارت بر عملکرد شهرداری است، با اغماض از عملکرد شهردار تهران، برای سران سه قوه نامه نوشتند و به قول خود هشدار دادند که مردم تهران امسال تنها دو روز هوای پاک تنفس کردند و تعداد روزهای ناسالم به بیش از ۱۳۰ روز رسیده است. در این نامه به‌صراحت آمده است که اگر تمام دستگاه‌ها با یکدیگر هماهنگ نباشند، به بهبود وضعیت هوا امیدی نیست.

منابع متحرک مانند موتور سیکلت‌ها، خودروهای فرسوده، اتوبوس‌ها و استفاده از سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها مهم‌ترین عوامل آلودگی هوا به شمار می‌روند.

هم‌زمان با افزایش میزان آلاینده‌ها، محمدمهدی شمسی، متخصص قلب و عروق، در مصاحبه با پایگاه خبری انتخاب، گفت: «قبلا بسیاری از بیمار‌ان مرتبط با آلودگی هوا افراد بالای ۶۰ تا ۷۰ سال بودند، ولی الان بسیاری از جوانان زیر ۳۰ سال به مشکلات حاد قلبی مبتلا می‌شوند.» او همچنین خبر داد که برخی مواقع آلودگی هوای شهرها به بیش از ۵۰ میکروگرم نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه باعث می‌شود که آمار سکته‌های قلبی دو برابر شود.

به گفته این پزشک متخصص، هر ۱۰ میکروگرم افزایش در ذرات معلق، می‌تواند هشت تا ۱۸ درصد خطر مرگ‌ومیر قلبی و عروقی را افزایش دهد.