بر اساس تحقیقی که سیتیزن لب (Citizen Lab) دانشگاه تورنتو منتشر کرده است، ایران درصدد است یک سیستم نظارت «بی‌سابقه» بر شبکه تلفن همراه ایجاد کند و با دو شرکت غربی در این مورد مذاکره کرده است.
بنا بر مدارک هک‌شده‌ای که سیتزن لب اعتبار آن‌ها را تایید کرده، تمرکز جمهوری اسلامی بر ادغام با سیستم‌های تلفن همراه است. در این گزارش آمده است: «قابلیت نظارت و سانسور ناشی از این سطح ادغام با خدمات‌دهندگان موبایل را نمی‌توان دست‌کم گرفت.»
به گزارش واشنگتن‌پست، مدارک به‌دست‌آمده، که بیشتر بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ را شامل می‌شود، به‌طور قطعی نشان نمی‌دهند که ایران این سیستم را کامل یا نسبی اجرا کرده باشد، گرچه «به نظر می‌رسد گفت‌و‌گوها پیشرفت خوبی داشته است».
در ادامه گزارش آمده است این مدارک به‌روشنی نشان‌دهنده تمایل جمهوری اسلامی به اجرای طرح نظارت و رصد بی‌سابقه‌ای است که با توجه به سابقه‌اش در سرکوب هرگونه مخالفتی، به نقض بیشتر حقوق بشر منجر خواهد شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بررسی این مدارک، که روزنامه اینترسپت در اختیار سیتزن لب قرار داده است، نشان می‌دهد که این سیستم «اطلاعات جامعی در مورد مشترکان برای دولت ایران فراهم می‌کند، از جمله اطلاعات شخصی شهروندان و غیرشهروندان هنگام خرید سیم‌کارت».
پژوهشگران سیتزن لب دریافته‌اند در چارچوب این طرح، میزان اطلاعاتی که مقام‌های جمهوری اسلامی می‌توانند از خدمات‌دهندگان موبایل جمع‌آوری کنند گسترده است، از جمله:
- چه کسی با چه کسی تماس برقرار می‌کند، چه مدت، هر چند وقت یک بار، و کجا.
- سوابق میزان مصرف اینترنت و سوابق تماس تلفنی و پیامک.
- استفاده از شماره تلفن در موقعیت‌های جغرافیایی خاص.
- اطلاعات شخصی قابل شناسایی مانند شماره شناسنامه و گذرنامه.
- و این مورد بی‌سابقه که سیستم به مقام‌های جمهوری اسلامی امکان می‌دهد در تلفن کاربر تغییرهایی ایجاد کنند مانند تغییر به شبکه کم‌سرعت‌تر ۲جی.
منبع اصلی ایمیل‌ها آرین‌تل، یک شرکت خدمات‌دهنده تلفن همراه در ایران، بود.
اما مدارک افشا‌شده حاکی از مذاکرات بین ایران و چند شرکت خارجی است:
- پروتل (PROTEL)، یک شرکت روس فروش خدمات مخابراتی.
- تلینسول (Telinsol)، شرکت مشاوره مخابرات ماهواره‌ای مستقر در بریتانیا.
- پورتاوان (PortaOne)، شرکت موبایل و سیستم پشتیبان مستقر در کانادا.
به گفته سیتزن لب، ایمیل‌ها نشان می‌دهد تلینسول واسطه خریدها برای پشتیبانی از راه‌اندازی آرین‌تل بوده است. یک شرکت حقوقی در پاسخ به درخواست سیتزن لب برای اظهارنظر در این مورد، گفت تلینسول «هرگونه ادعایی مبنی بر مشارکت در فعالیت‌هایی که به هر نحوی به جاسوسی دیجیتال از شهروندان ایرانی کمک کند رد می‌کند» و تهدید کرد این موضوع را از طریق حقوقی پیگیری می‌کند.
پورتاوان ابتدا به سیتزن لب گفت که «هیچ‌گونه محصول یا خدماتی برای استفاده در ایران فراهم نمی‌کند، و هیچ‌گونه مراوده تجاری با ایران، تلینسول یا آرین‌تل نداشته است». سپس، تایید کرد که با یک شرکت پرتغالی مرتبط با آرین‌تل وارد معامله شده بود اما بعد قرارداد را فسخ کرده و مبلغ پرداختی را پس داده است.
آرین‌تل در بیانیه‌ای که به دست واشنگتن‌پست رسیده است، می‌گوید: «مکان‌یابی افراد و مشترکان از لحاظ فنی ممکن نیست و تمام اتهام‌ها کذب است.»
به نوشته پژوهشگران سیتزن لب، در حالی که شرکت‌ها ممکن است بگویند خدماتشان بی‌ضرر است و به‌طور مشخص برای شنود قانونی طراحی نشده‌اند، آن‌ها را از مسئولیتشان در روند حقوق بشری شناسایی، جلوگیری و پاسخگویی در مورد چگونگی برخوردشان با آثار نامطلوب حقوق بشری استفاده مشتری از محصولاتشان معاف نمی‌کند.
در حالی که اعتراض‌ها در ایران وارد چهارمین ماه شده، جمهوری اسلامی از تمام امکاناتش برای سرکوب معترضان استفاده کرده است، که استفاده از فناوری تشخیص چهره برای شناسی زنان بی‌حجاب، تشدید سانسور و محدودسازی اینترنت و دسترسی به پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ و اسکایپ، و دسترسی به حساب‌های معترضان بازداشتی در رسانه‌های اجتماعی را شامل می‌شود.
