بخش مهمی از زباله‌های غیرقابل بازیافت میلیون‌ها لباس‌زیری‌اند که هر سال دور انداخته می‌شوند؛ چون اغلب اوقات پارچه‌های آن‌ها به هیچ طریق قابل استفاده مجدد نیست.

با اینکه لباس‌زیر با حساس‌ترین قسمت بدن در تماس است، موادی که در تهیه پارچه و دوخت این لباس‌ها به کار می‌روند، چندان مناسب تماس دائمی با پوست نیستند. از طرفی، استفاده از پارچه‌های دارای الیاف طبیعی در لباس‌زیرها مخصوصا زمانی که به زیبایی آن هم مهم باشد، اصلا طرفدار ندارد.

وقتی یک شورت کهنه می‌شود، راه‌حل واضح دور انداختن آن است و این در طول زمان به میلیاردها تن زباله منسوجات خواهد افزود.

دهه‌ها حضور پرقدرت الیاف مصنوعی در صنعت تولید لباس‌زیر، پنبه و الیاف طبیعی را آنچنان به عقب رانده است که شوخی یا جدی، استفاده از این نوع لباس‌زیرها اغلب به بی‌سلیقگی، عقب بودن از مد و پیروی از سبک مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها تعبیر می‌شود. اما با توجه به فواید استفاده از منسوجات الیاف طبیعی برای سلامتی، می‌شود راهی پیدا کرد که لباس‌زیر پنبه‌ای هم راحت باشد و هم زیبا.

شرکت کنت، مستقر در لس‌آنجلس، دو سال است که خط تولید لباس‌‌زیرهای بازیافت‌شونده را به راه انداخته و لباس‌زیر ۱۰۰ درصد از پنبه پیما (Pima Cotton) تولیدشده را به فروش می‌رساند. پنبه پیما الیاف بلندتری دارد و نسبت به ترکیب‌های پنبه‌ای سنتی، بادوام‌تر است. مشتریان می‌توانند لباس‌‌زیرهای زنانه کنت را با قیمت حدود ۲۵ دلار آمریکا به صورت آنلاین خریداری کنند.

هنگامی که لباس‌زیرهای کنت عمرشان را کردند، می‌توان آن‌ها را در سطل کمپوست معمولی انداخت تا تجزیه شوند یا به شرکت فروشنده بازگرداند تا در جنوب کالیفرنیا آن‌ها را به خاک تبدیل کند.

طبق اعلام این شرکت، از زمان عرضه این لباس‌زیرها در سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ شورت فروخته است.

بازیافت لباس‌زیر ممکن است ساده به نظر برسد اما نمادی از چالش‌هایی است که شرکت‌های دنبال تغییر کاربری لباس‌های مستعمل، با آن مواجه‌اند.

چرا لباس‌زیر قابل بازیافت نیست؟

به گزارش نشریه ساوت‌ چاینا مورنینگ پست، جسیکا شریبر، موسس و مدیرعامل فابسکرپ (Fabscrap)، یک شرکت مستقر در نیویورک که متخصص بازیافت و استفاده مجدد منسوجات است، می‌گوید اسپندکس یا الاستین به کار‌رفته در  لباس‌زیرهای کشی قابل بازیافت نیستند. این‌ها نقطه ذوب پایینی دارند و باعث می‌شوند پردازش این مواد برای خردکن‌ها در مقدار زیاد در کارخانه‌های بازیافت پارچه دشوار شود.

ریچل کیبه، مدیر اجرایی گروه گردش منسوجات آمریکا (American Circular Textiles Group) که برای تنظیم سیاست در صنعت نساجی فعالیت می‌کند، می‌گوید اکثر لباس‌‌زیرها از «منابع تجدیدناپذیر مبتنی بر سوخت فسیلی» درست می‌شوند.

کیبه توضیح می‌دهد: «آن‌ها کشش و پوشانندگی و عملکردی را فعال کرده‌اند که مصرف‌کنندگان دوست دارند. اما این‌ها اصلا قابل‌بازیافت نیستند و فناوری هم برای این منظور وجود ندارد.»

این مشکل به‌ویژه برای شورت‌های زنانه که معمولا دارای الیاف الاستیک‌اند، حادتر است؛ زیرا شورت‌های مردانه معمولا تنها یک نوار الاستیک دارند که راحت‌تر می‌شود آن را جدا کرد.

مشکل فقط اسپندکس (پارچه مصنوعی کشی) نیست. بیشتر لباس‌زیرهای زنانه پلی‌استر و نایلون هم دارند که به طور فزاینده‌ای در تولیدات نساجی، به‌عنوان جایگزینی ارزان برای الیاف طبیعی مانند پنبه رایج شده است.

به گفته جیمنا دیاز لیوا، مدیر علمی مرکز بهداشت محیط در ایالات متحده، برخی از این لباس‌ها سطوح بالایی از مواد شیمیایی بیسفنول‌ آ (بی‌پی‌ای/ یک ماده شیمیایی صنعتی برای تولید انواع پلاستیک و رزین) و مواد پرفلوئوروآلکیل (PFAS) هم دارند که می‌توانند با اختلالات غدد درون‌ریز و سرطان پروستات و پستان بسیار مرتبط باشند.

کنت در این مبارزه تنها نیست

تعدادی از تولیدکنندگان و فروشندگان لباس‌زیر به دنبال راه‌هایی برای کاهش آثار زیست محیطی محصولاتشان‌اند. شرکت بیگ فیوریت (Big Favorite) مستقر در فیلادلفیا، که زیرپوش‌های خود را ۱۰۰ درصد از پنبه پیما تولید می‌کند و یک برنامه بازپس‌گیری محصولات مستعمل را دارد که در حال کار برای بازیافت پنبه از لباس‌های مستعمل و تبدیل آن به نخ‌هایی است که لباس‌های جدید را با آن تولید می‌کنند.

ویکتوریا سیکرت، غول دنیای لباس‌زیر، هم به دنبال راه‌هایی برای استفاده مجدد از ضایعات اسپندکس در محصولات خود است و در عین حال در مورد مواد بیوسنتزی ساخته‌شده از ذرت و  لیونسل، پارچه‌ای مشتق از خمیر کاغذ، تحقیق می‌کند.

یادآور می‌شویم که دشوارتر از بازیافت شورت، بازیافت پستان‌بند (کرست) است. به این دلیل که کرست‌ها  قطعات ریز پلاستیک و فلز هم دارند که باید تکه تکه جدا شوند؛ فرایندی پرهزینه که کار زیادی می‌برد. روکش آن‌ها نیز معمولا از پلی‌اورتان ساخته شده است که قابل بازیافت نیست.

جداسازی آسان‌تر مفید خواهد بود. برای مثال یکی از شرکت‌های تولید سوتین به نام رسورتس (Resortecs) محصولاتی با دوخت‌های قابل حل در گرما تولید می‌کند؛ اگرچه در حال حاضر اجرای آن در مقیاس بزرگ برای اکثر تولیدکنندگان بسیار گران است و حتی این هم راه‌حل مشکل غزن‌ها و سیم‌های پلاستیکی نخواهد بود.

با وجود این، برخلاف شورت، بازار سوتین‌های دست‌دوم گرم است. به عنوان مثال آئه‌ری (Aerie) در بیش از ۴۰۰ فروشگاه برنامه بازپس‌گیری دارد و سوتین‌های دست‌دوم را به فری د گرلز (Free the Girls)، برنامه‌ای که از قربانیان قاچاق جنسی حمایت می‌کند، اهدا می‌کند. ویکتوریا سیکرت نیز در حال اجرای آزمایشی یک برنامه بازپس‌گیری در ۱۴ فروشگاه برای محصولاتی غیر از لوازم جانبی و شورت است.

سوتین‌ها علاوه بر نگرانی‌های بهداشتی کمتر نسبت به شورت‌، دوام بیشتری هم دارند. در واقع در حالی که بهبود قابلیت بازیافت لباس‌‌زیرها نیازمند نوآوری در مواد به‌کاررفته و روش‌های دفع آن‌ها است، در حال حاضر تمرکز بر دوام ممکن است بهترین راه برای طولانی‌تر دور نگه داشتن لباس‌زیر‌ها از مکان‌های دفن زباله باشد.