مطالعات جدید نشان می‌دهد که لیکوپن، عصاره گیاهی طبیعی که به میوه‌ها و سبزیجاتی مانند گوجه‌فرنگی و هندوانه رنگ قرمز و صورتی می‌بخشد، می‌تواند با بهبود ارتباط سلول‌های مغزی، به کاهش علائم افسردگی کمک کند.

عصاره‌های گیاهی مخلوط‌هایی از متابولیت‌های ثانویه معطر مانند فنول‌ها، اسیدهای فنولی، ترپن‌ها، ترپنوییدها، فلاونوئیدها و گاهی اوقات اسیدهای چرب‌اند که گیاهان معمولا به‌عنوان مواد دفاعی طبیعی یا برای جذب حشرات و محافظت در برابر بیماری‌ها و آفات تولید می‌کنند. بسیاری از این ترکیبات خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد التهابی و درمانی دارند.

نیویورک‌پست به نقل از پژوهشگران دانشگاه پزشکی چونگ‌کینگ در چین می‌نویسد: «عصاره‌های گیاهی طبیعی در مقایسه با داروهای مصنوعی، این مزیت را دارند که برای مصرف طولانی‌مدت مناسب‌ترند، عوارض جانبی کمتری دارند و بی‌خطرترند. با پیشرفت تحقیقات، ثابت شد که عصاره‌های گیاهی مانند لیکوپن و کورکومین بر سلول‌های عصبی اثر محافظت‌کننده دارند و در این میان، اثر لیکوپن به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی قوی و دسترسی گسترده، برجسته‌تر است.»

دانشمندان برای ایجاد علائمی مشابه افسردگی در ۶۰ موش از تکنیک‌هایی استفاده کردند تا بتوانند تاثیر لیکوپن را بر این وضعیت بررسی کنند. سپس موش‌های افسرده را به دو گروه تقسیم کردند و به یک گروه به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ۲۰ میلی‌گرم لیکوپن دادند، در حالی که گروه دیگر دارونمایی از روغن ذرت مصرف کرد.

موش‌هایی که لیکوپن مصرف کرده بودند، در مقایسه با گروه دارونما، با سایر موش‌ها تعامل اجتماعی بیشتری داشتند و به محلول آب‌شکر، که به‌عنوان محرکی برای ایجاد لذت در نظر گرفته می‌شود، علاقه بیشتری نشان دادند.

محققان دریافتند که قرار دادن موش‌ها در شرایط استرس‌زا باعث اختلال در انعطاف‌پذیری سیناپسی آن‌ها می‌شود؛ فرایندی حیاتی برای یادگیری و تشکیل حافظه که به مغز امکان ذخیره اطلاعات و تطبیق با تجربیات جدید را می‌دهد.

درمان با لیکوپن به بازسازی انعطاف‌پذیری سیناپسی آسیب‌دیده کمک کرد و از طریق یک مسیر سیگنال‌دهی خاص در سیستم عصبی، رفتارهای افسرده‌گونه را معکوس کرد.

با این‌ حال، این مطالعه چندین محدودیت داشت. محققان فقط از موش‌های نر استفاده کردند و تنها بر تاثیر لیکوپن بر هیپوکامپ‌ــ‌ بخشی از مغز که عمدتا مسئول یادگیری و حافظه است‌ــ تمرکز داشتند.

آن‌ها همچنین خاطرنشان کردند: «با توجه به اینکه افسردگی یک بیماری مزمن است، سازوکارهای پاتولوژیک آن (تغییرات زیستی و فیزیولوژیکی) برای ظهور کامل اغلب به زمان بیشتری نیاز دارند. بنابراین، تمدید زمان مشاهده رفتارها پس از مداخله با لیکوپن ممکن است از اثربخشی آن ارزیابی جامع‌تری ارائه دهد.»

یک نکته مهم هم این است که موش‌ها دوزی معادل ۲۰ میلی‌گرم لیکوپن به ازای هر کیلو وزن بدن دریافت کردند، در حالی‌ که دوز معادل در انسان تقریبا ۱.۶۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم تخمین زده می‌شود. به این ترتیب برای یک فرد با وزن ۹۰ کیلو، این مقدار معادل حدود ۱۴۷ میلی‌گرم لیکوپن در روز می‌شود. در حالی که برخی تحقیقات نشان داده‌اند مصرف حداکثر ۷۵ میلی‌گرم لیکوپن در روز بی‌خطر است. مطالعه‌ای هم که ماه ژوئن منتشر شد، مصرف تا ۱۰۰ میلی‌گرم را بی‌‌ضرر گزارش کرد.

در اینجا میزان لیکوپن موجود در برخی خوراکی‌ها ذکر شده است:

• گوجه‌فرنگی خشک‌شده، با بالاترین غلظت لیکوپن در میان محصولات گوجه‌فرنگی، در هر ۱۰۰ گرم، ۴۵.۹ میلی‌گرم لیکوپن دارد
• ۱۳۰ گرم گوجه‌فرنگی تازه: ۴ تا ۱۰ میلی‌گرم لیکوپن
• یک قاشق غذاخوری کچاپ: ۳.۳ میلی‌گرم لیکوپن
• رب گوجه‌فرنگی: ۱۶ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم
• هندوانه: ۴.۵ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم
• پاپایا: ۱.۸ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم
• گریپ‌فروت صورتی: ۱.۱ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم