ایالات متحده در تلاش است تا توجه و توان خود را بر روسیه و چین، دو رقیب سرسخت سال‌های دور و نزدیک، متمرکز کند، اما حملات نیروهای تحت حمایت جمهوری اسلامی در سوریه به نیروهای ایالات متحده، ظاهرا این مسیر را ناهموار کرده است.

هفته گذشته در اثر حمله یک پهپاد «با سرمنشا ایرانی» به مواضع نظامیان آمریکا در سوریه، یک پیمانکار آمریکایی کشته شد و یک پیمانکار دیگر و پنج نیروی نظامی مجروح شدند. ارتش آمریکا در واکنش به این حمله، مواضع نیروهای وابسته به سپاه پاسداران را در سوریه هدف حملات هوایی خود قرار دارد که در جریان آن ۱۹ تن کشته شدند.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دراین‌باره گفت که واشینگتن «بدون شک به‌دنبال درگیری با ایران نیست، اما آماده است برای محافظت از شهروندان آمریکا با قدرت پاسخ بدهد.» اشاره او به واکنش ارتش آمریکا بود که بامداد پنجشنبه رخ داد.

یک روز پس از آن، نیروهای «مقاومت اسلامی» تحت حمایت جمهوری اسلامی به دو پایگاه نظامیان آمریکایی در منطقه نفتی العمر و پایگاه «کونیکو» در استان دیرالزور، حمله هوایی و پهپادی با ۱۰ راکت انجام دادند. این حملات تلفات و خساراتی نداشت.

به نظر می‌رسد درگیری‌های متقابل نیروهای نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی در سوریه با ارتش ایالات متحده آمریکا، دردسر تازه‌ای برای دولت بایدن ایجاد کند، در حالی که واشینگتن آرام آرام در تلاش بود تا خود را از وضعیت برزخی منطقه بیرون بکشد.

بر اساس گزارش سایت «هیل» این درگیری‌ها در حالی رخ می‌دهد که تحولات عمده از‌منظر جغرافیای سیاسی در منطقه، از لیبی تا افغانستان، در جریان است. از آن جمله می‌توان به ازسرگیری روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران با میانجیگری چین اشاره کرد که اوایل ماه جاری میلادی توافق آن به دست آمد. اندکی پس از آن، مذاکرات بین عربستان سعودی و جمهوری عربی سوریه با میانجیگری روسیه و با هدف ازسرگیری روابط پس از ۱۰ سال به وقوع پیوست. از سوی دیگر مذاکرات ناکام جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هم در میان است.

اوضاع در خاورمیانه در حال تغییر و تحول است. روند تحولات در این منطقه در شش ماه گذشته شتاب بیشتری گرفته‌، اگرچه هر آنچه تاکنون رخ داده روی کاغذ بوده است، اما تحقق آن‌ها به عوامل بسیاری بستگی دارد.

مرزبندی‌های جدید در خاورمیانه بدان معنا است که واشینگتن باید به‌زودی برای دیپلماسی‌اش در منطقه طرحی نو دراندازد. در غیر این صورت، با خطر کمرنگ شدن نفوذش در منطقه روبرو می‌شود و این امر احتمالا به تضعیف قدرت بازدارندگی ایالات متحده در منطقه منتهی خواهد شد.

ایران همچنان تهدیدی جدی برای نیروهای آمریکایی مستقر در عراق و سوریه محسوب می‌شود، به‌ویژه که با خروج نابهنگام نیروهای آمریکایی از افغانستان در اوت ۲۰۲۱ و همین‌طور خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸، موقعیت ایالات متحده در سال‌های گذشته شکننده‌تر از قبل شده است، هرچند این کشور هنوز اهرم سیاسی و نظامی مسلطی در خاورمیانه به شمار می‌رود.

از سوی دیگر، واشینگتن آشکارا نشان داده که تمرکز خود را از مقابله با «گروه‌های تروریستی» نظیر داعش، طالبان یا القاعده، به مقابله تهدید‌های دو رقیب دیرین خود، روسیه و چین، معطوف کرده است.

تهدیدهای ادامه‌دار ایران، ازجمله بیش از ۸۰ مورد حمله نیروهای تحت حمایت سپاه ‌پاسداران انقلاب اسلامی به نیروهای آمریکایی در سوریه تنها در تقریبا دو سال گذشته، به چالشی جدی برای عظمت و شوکت ایالات متحده تبدیل شده است. حال آنکه‌ ارتش ایالات متحده در همان بازه زمانی تنها به چهار مورد از این حملات پاسخ داده است که آخرین آن هفته گذشته بود.

با توجه به تجهیز نیروهای تحت حمایت جمهوری اسلامی در منطقه به سلا‌ح‌های پیشرفته‌تر ازجمله موشک‌های بالیستیک و کروز و همین‌طور پهپاد، به نظر می‌رسد ضرورت بازدارندگی در برابر تهدید‌های تهران به بالاترین زمان خود رسیده است. اما همان‌طور که بایدن گفته است ایالات متحده به‌دنبال درگیری با ایران نیست و تنها به حفاظت از شهروندانش مي‌اندیشد.

از سوی دیگر شکست مذاکرات هسته‌ای، جمهوری اسلامی را به تولید سلاح هسته‌ای از هر زمانی نزدیک‌تر کرده است. به باور برخی کارشناسان، جمهوری اسلامی می‌تواند در کمتر از دو هفته مواد کافی برای سلاح هسته‌ای تولید کند و تنها چند ماه پس از آن، به تولید سلاح هسته‌ای قادر خواهد بود.

با این حال، ارتش ایالات متحده می‌گوید در صورتی که جمهوری اسلامی تصمیم به تولید سلاح هسته‌ای بگیرد، گزینه‌های متعددی پیش رو دارد.