پنجشنبه این هفته بار دیگر روز ۲۰ آوریل فرا می‌رسد که در بسیاری کشورها، به‌خصوص آمریکا، بیش از هر چیز از یک بابت معروف است: روز جهانی ماریجوانا، ماده مخدری که در ایران به «علف» و «گل» هم معروف است. طرفداران استعمال این ماده در سراسر جهان مدت‌ها است که خرده‌فرهنگی حول آن شکل داده‌اند و این روز را می‌توان تعطیلات رسمی اعضای این خرده فرهنگ به‌حساب آورد. این خرده‌فرهنگ آنقدر وسیع است که حتی احزاب سیاسی طرفدار قانونی شدن ماریجوانا هم سال‌ها است در کشورهای مختلف فعالند. در سال‌های اخیر شاهد قانونی شدن ماریجوانا در شمار زیادی از ایالات آمریکا و برخی کشورهای جهان بوده‌ایم. اگر در سال‌های قبل روز ۲۰ آوریل باعث می‌شد طرفداران با توسل به نافرمانی مدنی به استعمال ماریجوانا اقدام کنند، حالا در سال‌های اخیر، در بسیاری میادین اصلی شهرها شاهد برگزاری جشن‌های تجاری‌تر مرسوم هستیم: از جمله تخفیف‌های ویژه که مغازه‌های ماریجوانا ارائه می‌کنند.

نیم قرن پیش در کالیفرنیا

ریشه روز ماریجوانا به ۵۲ سال پیش در ایالت کالیفرنیا بر می‌گردد. در آن تاریخ پنج دانش‌آموز دبیرستانی در شهر سن رافائل (در نزدیکی سان فرانسیسکو) نقشه گنجی پیدا کردند که یک کشاورز ماریجوانا درست کرده بود و وعده می‌داد با دنبال کردن نقشه می‌توان به جایی رسید که این گیاه در آن کاشته شده، اما درختچه‌ها را رها کرده‌اند.

به همین ترتیب، این پنج دانش‌آموز نیز تصمیم گرفتند ساعت ۴ و ۲۰ دقیقه بعدازظهر نزدیک مجسمه لوئی پاستور، شیمی‌دان شهیر فرانسوی، در دبیرستان سن رافائل با یکدیگر دیدار کنند و همین دیدار باعث شد که اسم رمزشان «۴:۲۰ لوئی» باشد. آن‌ها البته هرگز موفق به پیدا کردن این گنج نشدند اما اصطلاح «۴:۲۰» بین‌ آنها باقی ماند.

سال‌ها بعد وقتی استیون هگر، کنشگر حق آزادی مصرف ماریجوانا، ماجرای این دانش‌آموزان را در مجله «های تایمز» بازگو کرد آن‌ها در درون خرده فرهنگ مصرف‌کنندگان ماریجوانا حالتی افسانه‌ای پیدا کردند: نوجوانانی به دنبال گنجی از جنس علف. هگر البته به اشتباه گفته بود «۴:۲۰» کد رمز پلیس بوده و از آن پس بسیاری داستان‌های ساختگی دیگر نیز در این رابطه مطرح شد. اما از دهه ۱۹۹۰ رسم شد که «۴:۲۰» به بیستمین روز چهارمین ماهِ هر سال، یعنی بیست آوریل، مربوط شود و این روز را جشن بگیرند. طرفداران موسیقی «گریتفول دد» نقش مهمی در مطرح کردن این روز داشتند. در سال ۲۰۰۹ بود که دو خبرنگار وب‌سایت «هافینگتون پست» در مطلبی به ریشه‌های این روز پرداختند و ارتباط آن‌ را به پنج دانش‌آموزی که به «والدوها» معروف بودند و دیگر فراموش شده‌ بودند نشان دادند. والدوها وب‌سایتی هم برای خودشان درست کرده‌اند؛ گرچه حق کپی‌رایت این روز به آنها تعلق ندارد.

در سال‌های اخیر این روز بعد جهانی هم پیدا کرده و در بسیاری کشورها، بزرگ داشته می‌شود: از کانادا و مکزیک تا استرالیا و نیوزلند تا بریتانیا، اسلوونی و قبرس. روزی که هنوز در کشورهای غیرغربی چندان به جشن و پایکوبی نمی‌گذرد.