نبردها در سودان بین شبه نظامیان «نیروی پشتیبانی سریع» به فرماندهی، محمد حمدان داگالو مشهور به «حمدی» و نیروهای ارتش به رهبری عبدالفتاح برهان در این کشور ادامه دارد و به گفته سازمان ملل تاکنون جان دست کم ۲۸۰نفر را گرفته است. در میان قربانیان نام بیش از ۱۵۰ غیرنظامی دیده می شود. در ۲۴ ساعت گذشته درگیری‌ها به جز خارطوم در بسیاری دیگر از شهرهای این کشور نیز گسترش یافته است.

گزارش ها حاکی از آن است که آمار جان‌باختگان احتمالا بیشتر از آمار کنونی است چرا که امکان کمک و خارج کردن جسدها همچنان، پس از شش روز درگیری در بسیاری از محله‌های خارطوم وجود ندارد.

تنش و درگیری بین شبه‌نظامیان سودان و نیروهای ارتش هر چند از اوایل ماه آوریل آغاز شد، اما از روز شنبه وارد فاز جدیدی شد و به اوج رسید.

نیروهای ارتش شنبه از شبه نظامیان خواستند تا هرچه سریع‌تر در ارتش سودان ادغام شوند و این موضوع باعث خشم نیروهای تحت امر ژنرال حمدی شد. ارتش سودان بلافاصله وارد عمل شد و توانست شبه نظامیان را به‌صورت موقت به عقب براند.

پس از آغاز این درگیری‌ها، دو ژنرالی که یک سال و هشت ماه پیش، همراه با هم کودتا کردند و به گفته خود می‌خواستند سودان را برای انتخابات دموکراتیک آماده کنند، عامل اصلی هرج و مرج و جنگ داخلی در این کشور پهناور آفریقایی شدند.

منبع اصلی درگیری‌ها

سودانی‌ها در سال ۲۰۱۹ موفق شدند به سه دهه دیکتاتوری عمر البشیر در یک انقلاب مردمی پایان دهند. یک سال و نیم بعد، نیروهای ارتش به فرماندهی برهان و معاونت ژنرال حمدی با کودتای نظامی به نوعی مقابل روند گذار دموکراتیک و رفتن به سوی انتخابات آزاد ایستادند.

عبدالفتاح برهان پس از نشستن بر مسند ریاست حکومت موقت، ژنرال حمدی را معاون خود کرد و قول داد زمینه انتخابات آزاد در کشور را فراهم کند. اما از همان اولین روزهای همکاری بین رئیس و معاون،  تنش میان دو ژنرال پیشین ارتش سودان بالا گرفت. هر دو ژنرال، جبهه نظامیان محبوب خود را دارند و حاضر نیستند «بله قربان گوی» دیگری باشند.

با این حال، تحت فشارهای فزاینده بین‌المللی نیروهای مسلح ارتش و شبه نظامیان موسوم به نیروهای پشتیبانی سریع، در اواخر سال ۲۰۲۲ میلادی پیمانی با گروه‌های دموکراسی‌طلب و غیرنظامی سودان امضا کردند. اما هیچ‌کدام از رهبران این گروه‌ها نیز موفق نشدند مانع از تشدید تنش‌ها بین فرماندهان دو گروه مسلح و نظامی شوند.

از سوی دیگر، ژنرال برهان از اولین ساعاتی که به قدرت رسید از شبه نظامیان خواست  هرچه سریعتر اسلحه هایشان را زمین بگذارند و به ارتش ملحق شوند. غافل از اینکه، این شبه نظامیان پیشاپیش فرمانده خود را شناخته بودند، ژنرال حمدی، که به مثابه یک ارتش، تسلیحات و تجهیزات نظامی در دسترس داشت، نمی‌خواست تن به مصالحه دهد.

بدین ترتیب، از اوائل ماه آوریل تنش و درگیری‌ها آغاز شد.

ژنرال حمدی که خود پیش‌تر در منطقه دارفور، در سرکوب‌های وحشیانه قومی و قبیله‌ای در دوران عمر البشیر نقش داشته، پس از به قدرت رسیدن ژنرال برهان از او انتقاد می‌کرد و می‌گفت که «نظامیان به حقوق بشر و دموکراسی احترام نمی‌گذارند و یک بار که به قدرت می‌رسند دیگر تمایلی به واگذاری قدرت ندارند.»

چرا درگیری‌ها به اینجا کشید؟

چهارشنبه هفته گذشته اولین بار شبه نظامیان نیروهای پشتیبانی سریع در حومه شمالی خارطوم، محله مرووه، مستقر شدند.

این منطقه نزدیک به فرودگاه بزرگ خارطوم و نیروگاه‌های انرژی پایتخت سودان است. نیروهای گسترش سریع روز پنجشنبه به دستور ژنرال حمدی نیروهای خود را در سراسر خارطوم مستقر کردند و پس از حملات جمعه شب نیروهای ارتش هم وارد عمل شدند. نخستین درگیری‌ها در یک پایگاه نظامی در جنوب خارطوم رخ داد.

از آن زمان تا امروز، نیروهای ارتش و شبه نظامیان در تمامی نقاط پایتخت و چند شهر دیگر با سلاح‌های سنگین با یکدیگر در نبرد بوده‌اند.

امیدی به آتش بس وجود دارد؟

در شش روز گذشته بارها جامعه جهانی از دو ژنرال خواسته تا دست کم به آتش بسی موقتی تن دهند. هرچند هم فرمانده ارتش و هم رهبر شبه نظامیان در گفتگوهای تلفنی موافقت ضمنی خود را با آتش بس اعلام کرده‌اند اما هیچ‌گاه در عمل آن را اجرا نکرده‌اند.

تازه‌ترین خبرها از خارطوم نشان می‌دهند که تنها چند ساعت پس از اعلام آتش بس ۲۴ ساعته روز چهارشنبه، درگیری‌ها در خارطوم از سر گرفته شده‌اند.

شاهدان عینی می‌گویند صدای انفجار و تیراندازی به‌طور مرتب در پایتخت سودان به گوش می‌رسد و بسیاری از محله‌های خارطوم به شهر ارواح تبدیل شده‌اند.

خبرنگار شبکه الجزیره می‌گوید از اولین ساعات صبح پنجشنبه درگیری‌ها در منطقه «مربعات» و «ام درمان» ادامه یافته و صدای انفجارهای مهیبی به گوش رسیده است.

جنگ و درگیری از خارطوم فراتر رفته و به شهرهای اطراف از جمله شهر «الفاشر» در غرب سودان رسیده است.

از سرگیری تقابل آتش در حالی است که ژنرال حمدی، فرمانده شبه نظامیان، چهارشنبه در گفتگو با مقامات اماراتی و سعودی قول داده که نیروهایش تن به آتش بس می‌دهند.

پیش از این نیز روز سه شنبه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در گفتگوهایی جداگانه با ژنرال برهان و ژنرال حمدی، از آنها قول گرفته بود که آتش بس اجرایی شود.

با این همه، به نظر می‌رسد دو ژنرال رقیب قصد دارند تا آخرین نفس و درهم شکستن یکدیگر پیش بروند.