موقعیت ژئوپلیتیک سودان موجب افزایش ابعاد منطقه‌ای بحرانی می‌شود که اکنون با آن مواجه است. تاثیرات چنین ابعادی فراتر از همسایگان مجاور سودان می‌رود و به سایر کشورها و مناطقی سرریز میکند که در برخی از محورها با این کشور فصل مشترک دارند. از این منظر، کشورهای شمال آفریقا با توجه به التزامات مشترک سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی‌شان، در برابر پیامدهای بحران سودان مصون نیستند. سودان و کشورهای شمال آفریقا به جهان عرب تعلق دارند و همچنین از طریق کشورهای منطقه ساحل در آفریقا که توسعه آن‌ها همواره در سراسر شمال آفریقا بازتاب داشته است، با یکدیگر مشترکاتی داشته‌اند.
خطر تکرار احتمالی بحران سودان در کشورهای شمال آفریقا در صدر نگرانی‌های این کشورها و سایر کشورهای عرب قرار دارد و این نگرانی درحال افزایش است، زیرا بسیاری از پایتخت‌های کشورهای عرب دریافته‌اند که اظهارنظرهای آنان درخصوص مستثنا بودن از موج اعتراضات در سال ۲۰۱۱ و سپس در سال ۲۰۱۸، شکستی پرهزینه از آب درآمده است. در عمل، حتی یک کشور نیز از این خیزش‌ها در امان نبوده است. بنابراین، سرریز شدن بحران سودان سناریویی بسیار محتمل است؛ هرچند که چارچوب بحران در سودان و تفاوت طرف‌های درگیر در سایر کشورهای منطقه، بدان معنا خواهد بود که احتمالاً نتایج متفاوتی در پی خواهد داشت. سناریوی لیبی یکی از نگران‌کننده‌ترین احتمالات برای بحران سودان است؛ به‌ویژه با توجه به اینکه این کشور دچار نبرد بر سر قدرت شده و بین شرق و غرب تقسیم شده است و طرف‌های متخاصم مناسبات پیچیده‌ای با طرف‌های درگیر در بحران سودان دارند.
دسته دوم خطرهای مرتبط با کشورهای شمال آفریقا، در پیامدهای ناشی از مناقشات جاری بین دو طرف درگیر در جنگ سودان بر سر موقعیت سیاسی در چاد و همچنین مشکلات امنیتی و بشردوستانه متعاقب آن نهفته که ممکن است به کشورهای منطقه ساحل سرریز شده و دامنه آن به همه کشورهای شمال آفریقا کشیده شود. در چند تحلیل آمده که نظام سیاسی مستقر در چاد ممکن است تحت تاثیر آشوب موجود در سودان قرار گیرد و این در صورتی است که مناقشات جاری ادامه یابد و نبرد در دارفور متمرکز باشد که مشترکات قومی و جغرافیایی با لیبی دارد. از همین روست که حکومت چاد نگران هرگونه ائتلاف ممکن و حمایت متقابل بین نیروهای واکنش سریع (آراس‌اف) و گروهای مسلح مخالف این حکومت است. در همین زمینه باید توجه کرد که هرگونه بحرانی در چاد ممکن است به کشورهای منطقه ساحل، از قبیل مالی و نیجر، سرریز کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تداوم بحران سودان همچنین موجب پیچیده‌تر شدن اوضاع سیاسی پیچیده در لیبی و چاد می‌شود که ممکن است منجر به بی‌ثباتی سیاسی و درنهایت، مداخله نظامی نیروهای خارجی شود. چنین ناآرامی و اغتشاشی ضمن ایجاد زمینه مناسب برای گروه‌های تروریستی، این امکان را برای آن‌ها فراهم میکند که در سرتاسر منطقه ساحل آزادانه جابه‌جا شوند. پس از اعتراضات سال ۲۰۱۱، فعالیت‌های این گروه‌ها که ابتدا به‌دلیل تضعیف شرایط امنیتی آغاز شد، گسترده و شدید بوده است. کاهش نسبی فعالیت‌های این گروه‌ها در سال‌های اخیر مقارن با بازگشت نسبی ثبات به کشورهایی بوده است که تحت تاثیر اعتراضات بهار عربی قرار گرفته بودند. در نتیجه، تداوم مناقشات در سودان و خطر سرریز آن در کشورهای ساحل ممکن است موجب افزایش فعالیت‌های گروه‌های تروریستی شود که در مناطق مرزی بین تونس و الجزایر عملیات انجام می‌دهند. این گروه‌ها در دل کوه‌های چامبی تونس و در امتداد نواحی مرز الجزایر-لیبی تا شمال کشور مالی مستقرند. در چنین شرایطی، احتمال حملات تروریستی مانند حمله تیگوئنتورین که یک پایگاه نظامی در الجزایر را هدف قرار داد، افزایش می‌یابد. در آن عملیات که گروه تروریستی دلیلش را مداخله نظامی فرانسه در مالی عنوان کرد، مهاجمان حمله خود را از نواحی مرزی بین نیجر و لیبی آغاز کردند.
با توجه به این موضوع، اکنون الجزایر در برنامه‌ریزی اقدامات خود درجهت حل‌وفصل بحران در سودان، به‌طور مکرر بر ضرورت اولویت‌دادن به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز و همچنین اجتناب از مداخله نظامی نیروهای خارجی تاکید دارد، زیرا از نظر این کشور، چنین کاری یکی از دلایل اصلی تشدید بحران در این منطقه است.
افزون بر این، کشورهای آفریقای شمالی از تهدیدهای امنیتی ناشی از مهاجرت غیرقانونی، پناهجویان و جنایات سازمان‌یافته در همه اشکال آن، نگران‌اند، زیرا این کشورها بخش جنوبی دریای مدیترانه به‌شمار می‌روند که قایق‌های حامل مهاجران غیرقانونی از آنجا عازم اروپا می‌شوند. در سال‌های اخیر، تعداد پناهجویان و مهاجران غیرقانونی که به‌دلیل شرایط وخیم کشورهای منطقه ساحل به‌سمت کشورهای شمال آفریقا حرکت می‌کنند، به‌شدت افزایش یافته است. هرچند که پیش از این، کشورهای آفریقای شمالی تنها نقطه ترانزیت به شمار می‌رفتند، اما در حال حاضر این کشورها به مرکزی برای افرادی تبدیل شده‌اند که در بحبوحه کنترل شدید کشورهای اروپایی بر سیل مهاجرت غیرقانونی، همچنان برای مهاجرت قانونی به این کشورها تلاش می‌کنند. این امر موجب مشکلات داخلی متعددی در این کشورها شده است که کمترین آن، اتهام نژادپرستی به تونس است که به‌دلیل نحوه رفتار با پناهندگان و مهاجران آفریقایی متوجه این کشور شده است. این موضوع حتی موجب شد تا رئیس‌‌جمهوری تونس به منظور رد این‌گونه اتهامات، توضیحاتی ارائه کند.
در آخر اینکه مشکلات ساختاری که طی دهه‌های گذشته کشورهای منطقه ساحل با آن مواجه بوده‌اند، ممکن است توان آن‌ها در پیشگیری از سرریز کردن بحران سودان به این منطقه را کاهش دهد، به‌ویژه با توجه به اینکه طرف‌های درگیر در این مناقشات همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کنند. این سناریو تمام منطقه را به‌سمت شرایطی سوق خواهد داد که پیش از موج نخست به‌اصطلاح بهار عربی در آنجا غالب شده بود. به این ترتیب، کشورهای شمال آفریقا با مجموعه‌ای از مشکلات روبه‌رو خواهند شد، ازجمله سرریز بی‌ثباتی به این کشورها، موج دوم مهاجرت غیرقانونی و افزایش شدید تعداد پناهجویان و جنایت‌های سازمان‌یافته. به همین دلیل، ضروری است که این کشورها بر تلاش‌های خود در جهت حفظ امنیت و ثبات بیفزایند و همچنین به تلاش‌های بین‌المللی برای رسیدن به توافق بین طرف‌های درگیر در مناقشات کمک کنند، خصوصاً به این دلیل که آن‌ها به‌شدت از پیامدهای آن نگران‌اند.
