احتمالا وقتی قرار است نام جایی مثل کازابلانکا را با سینما در ذهنمان پیوند بزنیم، تصویر عاشقانه همفری بوگارت و اینگرید برگمن جلوی چشمانمان ظاهر می‌شود که در شاهکار فراموش‌نشدنی «مارتین کورتیز» همراه با نام «کازابلانکا» در تاریخ سینما جاودانه شدند. اما حضور دو فیلم مراکشی در جشنواره فیلم کن امسال، که از قضا هردو هم در این شهر روایت می‌شوند، توانسته است تصویر کلیشه سینمایی از کازابلانکا را در ذهن مخاطب تغییر دهد و با رفتن به زیر پوست این شهرِ پر رمز و راز، چهره واقعی و البته خیره‌کننده‌تری از آن را به سالن‌های سینما بیاورد.
فیلم «سگ‌های شکاری» (Hounds) اثر کمال لزراق، کارگردان مراکشی، یکی از همین فیلم‌ها است. او با به تصویر کشیدن یک داستان ساده، اما در عین حال عجیب‌و‌غریب و با لایه‌هایی از کمدی سیاه در فیلم تازه‌اش در بخش «نوعی نگاه»، تماشاچیان فیلم را بر آن داشت که چنددقیقه ایستاده، فیلم و عواملش را تشویق کنند.
البته حضور مراکش در کن امسال به سگ‌های شکاری محدود نمی‌شود و فیلم کمابیش سورئال «مادر همه دروغ‌ها» (The Mother of All Lies) اثری دیگر از این سرزمین است که به کارگردانی «اسما المودیر»، از زاویه دید کارگردان که در جست‌وجوی کودکی گم‌شده‌اش است روایت می‌شود. او با ساختن یک ماکت از کازابلانکا، تلاش میکند تا در گذشته خود غوطه‌ور شود و اسرار آن را کشف کند.
فرش قرمز کن یکی از جاهایی است که علاوه بر درخشیدن ستاره‌های همیشگی سینما، سرنوشت سینمایی بسیاری از سینماگران تازه‌کار و حتی کهنه‌کار نه‌چندان سرشناس در آن رقم می‌خورد. فرش قرمزی که هوشمندانه‌ترین قاب‌های سینما را از سرتاسر جهان یک‌جا جمع و به هم نزدیک میکند تا جهان سینما همواره شاهد تولد شاهکارها باشد. بدون شک می‌توان گفت که این میدان نبرد هنری، می‌تواند نقش نقطه عطف را برای بسیاری از سینماگران در جهان ایفا کند. اما امسال این نقطه عطف را نه برای یک کارگردان خاص، بلکه به جهان سینمای عرب می‌توان نسبت داد. در سال‌های اخیر فیلم‌های عربی و حضور سینماگران عرب در فستیوال کن، توجه زیادی را به خود جلب کرده و پرده از استعدادهای سینمایی این منطقه برداشته است، اما سال ۲۰۲۳ را شاید بتوان نقطه اوج سینمای عرب در فستیوال کن دانست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
«انشالله یک پسر» (Inshallah A Boy) اثر امجدالرشید، کارگردان اردنی است که در بخش هفته منتقدان این فستیوال نمایش داده می‌شود. این فیلم داستان یک مادر جوان و دختر خردسالش را که پس از مرگ همسرش مجبور می‌شود برای خانه و میراثش بجنگد روایت میکند.
سینمای عرب در سال‌های اخیر رنسانس قابل‌توجهی را تجربه کرده و شهرتی بین‌المللی به دست آورده است. می‌توان گفت که فیلمسازان عرب جسورانه مرزها را جابه‌جا کرده‌اند و نوع تازه‌ای از شیوه روایت را که در آن به چالش کشیدن کلیشه‌ها نیز بسیار به چشم می‌خورد، به سینما آورده‌اند.
یکی از دلایلی که تا این حد سینمای عرب را مورد توجه قرار داده، این است که جهان عرب را با پیچیدگی‌‌ها و موضوعاتی مثل عشق، خانواده، دین، مسائل اجتماعی و سیاسی بررسی میکند، درک دقیق‌تر و عمیق‌تری از این منطقه ناشناخته و پررمز و راز به مخاطب می‌دهد و با او ارتباط عاطفی برقرار میکند. از سوی دیگر، زیبایی‌شناسی بصری سینمای عرب نیز غالبا مسحورکننده است و به جذابیت روایت‌ها می‌افزاید.
اردن و سودان کشورهایی‌اند که امسال برای اولین بار فیلم‌هایشان را به سالن‌های سینمای فستیوال کن آورده‌اند. در این میان سینمای سودان با روایت‌هایی جذاب، پیشتاز است. «خداحافظ جولیا» ساخته محمد کردفانی، داستان یک خواننده زن را که بار یک گناه را به دوش می‌کشد و در تلاش برای جبران است روایت میکند.
از سوی دیگر، فیلم تونسی «چهار دختر» (Four Daughters) نیز در بخش مسابقه رقابت میکند. کوثر بن هنیه، کارگردان این فیلم، پیش‌تر نیز فیلم تحسین‌شده «مردی که پوستش را فروخت» را روانه سینماها کرده بود. فیلم تازه او فیلمی فمینیستی با قاب‌هایی درخشان است که قصه یک مادر و چهار دختر او را روایت میکند که در بحبوحه حضور داعش درگیر ایدئولوژی‌های افراطی می‌شوند.
البته در بخش مسابقه جشنواره کن امسال، یک فیلم سنگالی نیز با نام «بنل و آداما» (Banel & Adama) نیز حضور دارد. موضوع جالب توجه این است که بیشتر این فیلم‌ها را بنیاد دریای سرخ عربستان سعودی حمایت کرده است. البته امسال نام بنیاد دریای سرخ عربستان سعودی نه‌تنها در فیلم‌های کارگردانان عرب، بلکه در فیلم افتتاح‌کننده جشنواره کن امسال یعنی «ژان دو باری» اثر کارگردان فرانسوی «مایون» و با ایفای نقش جانی دپ نیز به‌عنوان حمایت‌کننده دیده می‌شود.
«عمر لا فریس» از الیاس بلکدار و «طبیعت عشق» از مونیا شکری، فیلم‌های دیگری از سینماگران عرب‌اند که در بخش‌های مختلف فستیوال کن ۲۰۲۳ حضور دارند.
اما در جشنواره امسال جایی برای فیلم‌های ایرانی نیست و روسیه و ایران به‌دلیل رفتارهای ضد حقوق بشری، از شرکت در این فستیوال منع شده‌اند. البته ایران پیش‌تر نیز از حضور در جشنواره فیلم برلین منع شده بود و پس از چندین سال حضور مداوم، غرفه بنیاد فارابی نیز در بخش بازار کن دیده نمی‌شود. تنها فیلم ایرانی حاضر در جشنواره، فیلمی زیرزمینی و بدون مجوز با نام «آیه‌های زمینی» و اثر مشترک علی عسگری و علیرضا خاتمی، مربوط به بخش «نوعی نگاه» است. این فیلم پس از انقلاب مهسا در تهران فیلمبرداری شده و به نوعی شرح حال وضعیتی است که مردم ایران به‌صورت روزمره با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. علی عسگری درباره این فیلم می‌گوید: «برای ما مهم بود که درباره نظام توتالیتری صحبت کنیم که می‌خواهد همه چیز را تحت کنترل درآورد.»
در کنار این فیلم، «کانون فیلمسازان مستقل ایران» که به‌تازگی تشکیل شده است نیز در بازار جشنواره کن با نمایش چند فیلم مستقل و رویدادهایی درباره وقایع ایران حضور دارد.
