پس از دو هفته کارزار انتخاباتی گرم در ترکیه، بر اساس نتایج اولیه و غیررسمی، رجب طیب اردوغان با کسب ۵۲ درصد آرا در دور دوم انتخابات بر نامزد رقیب خود کمال قلیچ‌داراوغلو پیشی گرفت و برای بار سوم پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه شد.

ائتلاف مخالف هم در انتخابات ریاست‌جمهوری و هم در انتخابات پارلمانی، در مقابل اردوغان شکست خورد و فرصت طلایی را که در چند ماه‌ اخیر به دلیل انتقادهای وارده به اردوغان و حزب عدالت و توسعه در اختیارش قرار گرفته بود، از دست داد.

در چند سال آخر ریاست‌جمهوری اردوغان، ترکیه با شرایط اقتصادی سختی مواجه بود. افزون بر آن در زمین‌لرزه‌ فوریه گذشته که ۴۵ هزار کشته به جا گذاشت، دولت اردوغان به‌طور گسترده هدف انتقاد قرار گرفت زیرا با صدور بی‌رویه مجوز ساخت‌وساز در مناطق آسیب‌دیده، مسبب بالا رفتن تلفات انسانی شده بود.

انتقاد دیگری‌ که از اردوغان می‌شد، این بود که او ۲۰ سال پیش وقتی قدرت را به دست گرفت، سیاست خارجی خود را بر بنیاد سیاست «مشکل صفر» با کشورهای همسایه آغاز کرد، اما با گذشت زمان از این سیاست روی گرداند و به سمت سیاست «مشکل با همه» گام برداشت. به‌ویژه بعد از شروع «بهار عربی» در ۲۰۱۱. از این جهت در چند ماه اخیر برای ائتلاف مخالف اردوغان فرصت مناسبی فراهم شد تا افکار عمومی را به سود خود و علیه اردوغان بسیج کند، اما ائتلاف مخالف نتوانست از این فرصت طلایی استفاده بهینه کند.

در واقع اردوغان در سال‌های اخیر ریاست‌جمهوری خود با دشواری‌های زیادی دست‌و‌پنجه نرم کرد. او علیه جریان‌های سکولار و لیبرال در کشور مبارزه سیاسی و رسانه‌ای سختی به راه انداخت و تلاش کرد جلو پیشرفت آن‌ها را بگیرد و اقتدار خود را افزایش دهد. به‌ویژه پس از کودتای ناکام سال ۲۰۱۶، توانست در سال ۲۰۱۷ در قانون اساسی تغییراتی دهد و نظام سیاسی ترکیه را از پارلمانی به ریاستی تبدیل کند که در نتیجه، اختیارات ریاست‌جمهوری افزایش یافت و از اختیارات پارلمان کاسته شد.

هم پیروزی اردوغان برای سومین بار در انتخابات ریاست‌جمهوری در تاریخ ترکیه سابقه ندارد وهم‌ کشیده شدن انتخابات به دور دوم در این کشور. اگر اردوغان پنج سال دوره سوم ریاست‌جمهوری خود را سپری کند، نخستین سیاستمداری خواهد بود که پس از تاسیس جمهوریت در ترکیه، ۲۵ سال در قدرت مانده است. گویا اردوغان می‌خواهد در کنار مصطفی کمال آتاتورک، بنیان‌گذار ترکیه نوین، جای پای ماندگاری در تاریخ ترکیه برای خود باز کند و دومین سیاستمداری باشد که تاثیر ژرف خود را بر نسل‌های آینده به جا می‌گذارد.

اردوغان در دوران زمامداری خود، توانست جمهوری ترکیه را از اساس دگرگون کند. او قدرت حداکثری سکولاریسم را که آتاتورک پی‌ریزی کرده بود، کاهش داد و ارتش را که همواره بازیگر اول سیاست در این کشور بود و نبض جامعه را در دست داشت، از معادله سیاسی بیرون کرد. جالب‌تر اینکه در اکتبر آینده که ترکیه صدمین سالگرد تاسیس جمهوریت را جشن می‌گیرد، صدرنشین و ستاره آن جشن هم اردوغان خواهد بود؛ یعنی کسی که تغییرات زیادی را بر جمهوریت آتاتورک تحمیل کرده است.

ناظرانی‌ که شخصیت رجب طیب اردوغان را خوب می‌شناسند، می‌گویند او خود را بنیان‌گذار دوم جمهوری ترکیه می‌داند؛ جمهوری‌ که میان میراث اسلامی عثمانی و میراث سکولاریسم آتاتورکی توازن برقرار می‌کند و در تقویت هم‌زمان گرایش ملی و اسلامی تلاش می‌ورزد. اردوغان می‌خواهد در ۱۰۰ سالگی ترکیه نوین، آغاز ۱۰۰ سال دیگر را اعلام کند که تحت‌تاثیر اندیشه‌ها و کارنامه‌های او خواهد بود. در واقع جشن ۱۰۰ سالگی جمهوریت به اعلان مرگ جمهوریت آتاتورک و تولد جمهوریت اردوغان مبدل خواهد شد. البته با این تفاوت که آتاتورک جمهوری خود را بر روش دیکتاتوری استوار کرده بود، اما اردوغان این شانس را ندارد؛ زیرا قدرت در ترکیه به صورت عمودی تقسیم شده است و بنیان‌گذار دوم با موانع بزرگی روبرو خواهد بود؛ از چندقطبی شدن جامعه درباره مسائل مهم و بنیادین گرفته تا بحران اقتصادی و چالش‌های خارجی با دشمنان و متحدان.

به هر صورت، پیروزی اردوغان برای دور سوم ریاست‌جمهوری و پیروزی ائتلاف اردوغان در پارلمان به معنای این نیست که راهی‌ که او در پیش دارد، با گل فرش شده است. زیرا اگرچه ائتلاف مخالف اردوغان در انتخابات شکست خورد، در بسیج کردن نزدیک به نیمی از جامعه پیروز شد. از این جهت مسیری را که اردوغان و حزبش در پیش دارند، باید با دقت هرچه بیشتر زیر نظر گرفت. به ویژه باید منتظر بود و دید که اردوغان در جشن ۱۰۰ سالگی نخستین جمهوری ترکیه چه موضعی اتخاذ خواهد کرد.   

 برگرفته از روزنامه النهارالعربی