در حال حاضر عربستان سعودی درصدد آن است که هویت ملی جدیدی برای خود تعریف کند. این هویت جدید که بر بنیاد میراث انباشته‌شده تاریخی گذشته و با توجه به واقعیت‌های جدید جهان معاصر ساخته می‌شود، مولفه‌های متعدد و گوناگونی دارد.
تشکیل هویت جدید عربستان سعودی اکنون به مولفه‌هایی همچون زبان، دین، خاک و دولت محدود نمی‌شود، بلکه چیزی فراتر و فراگیرتر از آن است. زیرا تعریف جدید از «خود» در زمان کنونی، با تعریف‌های سنتی گذشته تفاوت پیدا کرده است و دیگر «من اجتماعی» که تغییرناپذیر تصور می‌شد، نمی‌تواند به‌تنهایی تعریف دقیقی از «خود» ارائه کند.
در جهان معاصر، هویت موجود زنده‌ای تلقی می‌شود که همواره در حال تغییر، تحول، رشد و تکامل است. هویت راکد، بی‌تحرک و تغییرناپذیر نمی‌تواند بیانگر ویژگی‌های ملی و شهروندی باشد. هویت ملی باید ماهیت ملی را به گونه روشن نمایش دهد و از اندیشه، فرهنگ، تاریخ، آرزو، آرمان و چشم‌انداز آینده یک ملت نمایندگی کند.
با توجه به حقایق یادشده، اکنون عربستان سعودی با آوردن اصلاحات و تحولات در عرصه‌های مختلف به‌ویژه در عرصه دیانت، فرهنگ، رفتار و سنت در حال ساختن هویت جدیدی برای خود است. «چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی» جهشی است علمی در جهت تسریع و تقویت این فرایند.
امروز هویت ملی در عربستان سعودی بر تنوع و تکثر فرهنگی استوار است. دولتی که این فرایند را مدیریت می‌کند، تنها دولت رانت‌خوار کلاسیک یا تکنوکرات نیست، بلکه ساختاری است که بر چند ستون استوار شده است؛ رهبری سیاسی (پادشاه و ولیعهد)، شورای وزیران، نهادهای دولتی و جامعه مدنی. در این ساختار، شهروندان در جایگاه خشت و سنگ و مصالح آن نقش ایفا می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تنوع و تکثر در ساختار هویت ملی عربستان سعودی به آن خاصیت انعطاف‌پذیری و فراگیری بخشیده است؛ به گونه‌ای که همه اندیشه‌ها و دیدگاه‌های گوناگون و متعدد را زیر یک چتر گرد آورده و با هم سازگار کرده است. افزون بر تنوع و تکثر، احساس گرایش به وطن و افتخارات تاریخی به شهروندان سعودی انگیزه داده است تا در «چشم‌انداز عربستان سعودی» و در ساختن پروژه‌های بزرگی همچون نئوم، القدیه و امثال آن مشارکت فعال داشته باشند.
شفاف‌سازی، مبارزه با فساد و جلوگیری از ثروت‌اندوزی فراقانونی و سوءاستفاده از نفوذ نیز در تشکیل هویت ملی جدید عربستان نقشی برازنده دارد. زیرا این احساس که در کشور برابری، عدالت و شفافیت وجود دارد، شهروندان را دلگرم و امیدوار می‌کند و احساس وطن‌دوستی و شهروندی را در آن‌ها قوت بیشتری می‌بخشد.
در این‌جا می‌خواهم به سه دستاورد عربستان سعودی در سال جاری اشاره کوتاهی داشته باشم. دستاورد اول برگزاری سی‌ودومین نشست سران کشورهای عربی در مه ۲۰۲۳ در جده بود. دستاورد دوم رفتن ریانه برناوی، نخستین زن فضانورد سعودی، با همکارش علی القرنی به فضا بود. دستاورد سوم جوایزی بودند که به دانشجویان سعودی در مسابقه نمایشگاه بین‌المللی علوم و مهندسی ریجینیرون (ISEF 2023) داده شدند. در این مسابقه که موسسه استعدادیابی ملک عبدالعزیز (موهبه) و وزارت آموزش عربستان سعودی حامی مالی آن بودند، از میان یک هزار و ۸۰۰ دانشجوی مبتکر پسر و دختر از ۷۰ کشور جهان، ۲۷ جایزه این مسابقه به دانشجویان مبتکر سعودی تعلق گرفت که ۲۳ جایزه آن از جمله جوایز بزرگ و چهار جایزه آن از جمله جوایز ویژه به شمار می‌رفت.
دستاوردهای یادشده نمایانگر چند واقعیت است؛ برگزاری نشست سران عرب در جده، دیپلماسی خارجی فعال، انعطاف‌پذیر و مبتنی بر صفر شدن مشکلات عربستان سعودی را بازتاب می‌دهد. رفتن ریانه برناوی به عنوان نخستین زن فضانورد عرب همت و استعداد زنان سعودی و جایگاه آنان در این کشور را به نمایش‌می‌گذارد و نشان می‌دهد که ریاض تا چه اندازه در توانمندسازی زنان در عرصه‌های مختلف آموزش، کار و مدیریت موفق بوده است. بردن جوایز از یک نهاد معتبر بین‌المللی دلالت بر این دارد که آموزش و پرورش و توسعه علمی یکی از اولویت‌های اساسی دولت عربستان سعودی به شمار می‌رود.
این دستاوردها غرور ملی و احساس قدرت و افتخار را در شهروندان سعودی برانگیخته و عشق آن‌ها به کار و تلاش پیگیر، پیشرفت مداوم، توسعه پایدار و کسب دستاوردهای بیشتر را افزایش داده است. این‌ها همه بخش مهمی از هویت ملی جدید عربستان سعودی را تشکیل می‌دهند.
