روز سه‌شنبه، ۳۰ مه (۹ خرداد)، در حاشیه جلسه شورای امنیت در مورد نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران گفت آژانس و تهران در مورد مسائل متعددی در حال گفت‌و‌گو هستند. رافائل ماریانو گروسی در کنفرانس خبری‌اش در نیویورک گفت: «حل برخی از این مسائل در حال پیشرفت است و برخی دیگر نه. این جریان ادامه دارد و هنوز به پایان مذاکرات نرسیده‌ایم.» او افزود که گزارشش درباره وضعیت برنامه هسته‌ای حکومت ایران به‌زودی منتشر خواهد شد.
رسانه‌های دولتی ایران روز سه‌شنبه اعلام کردند جمهوری اسلامی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برخی مسائل مربوط به یکی از سه سایتی که بازرسان در آن‌ها مواد هسته‌ای اعلام نشده پیدا کرده بودند را حل کردند. آژانس طی چند سال گذشته در پی پاسخ تهران درباره علت «وجود ذرات اورانیوم با منشا انسانی» در سایت‌های گزارش نشده متعلق به جمهوری اسلامی است.
برگزاری چند نشست، و از جمله سفر ماه مارس رافائل گروسی به تهران، با وعده‌های حکومت اسلامگرای ایران به‌منظور همکاری با تحقیقات آژانس همراه بود. رسانه‌های دولتی ایران روز سه‌شنبه نوشتند دو طرف موضوع تاسیسات هسته‌ای مریوان را حل کرده‌اند.
گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاکی از آن است که بررسی نمونه‌های گرفته شده از این سایت در سال ۲۰۲۰ نشان‌دهنده وجود ذرات اورانیوم است. آژانس اعلام کرد اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان می‌دهد ایران در سال ۲۰۰۳ قصد داشته است از مواد هسته‌ای در این تاسیسات برای آزمایش مواد منفجره استفاده کند. ایران اتهام‌های مبنی بر تلاش برای تولید سلاح هسته‌ای را رد کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
رافائل گروسی روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری‌اش که درباره تازه‌ترین وضعیت نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیای اوکراین برگزار شد، وضعیت این نیروگاه را نیز بسیار شکننده و خطرناک خواند. او در جلسه شورای امنیت درباره تهدید صلح و امنیت بین‌المللی هشدار داد که عملیات نظامی در منطقه ادامه دارد و در آینده نزدیک ممکن است افزایش چشمگیری یابد.
نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، واقع در جنوب اوکراین، بزرگ‌ترین نیروگاه از این نوع در اروپا به‌حساب می‌آید که به علت جنگ تاکنون هفت مرتبه برق دریافتی خارج از نیروگاه را از دست داده و مجبور به استفاده از ژنراتورهای اضطراری دیزل شده است. به گفته گروسی، این اقدام «آخرین خط دفاعی در برابر حادثه هسته‌ای است.» گروسی خطاب به اعضای شورای امنیت سازمان ملل گفت: «ما خوش‌شانس هستیم که هنوز حادثه هسته‌ای رخ نداده است.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ماه سپتامبر ۲۰۲۲ حضور خود را در نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا حفظ کرده است. در روزهای اول درگیری در اوکراین، نیروهای روسیه این نیروگاه را اشغال کردند و تعداد کارکنان اوکراینی آن «بسیار کم شده است».
گروسی، پس از مذاکراتی گسترده با دو طرف، پنج اصل مشخص را برای جلوگیری از «حادثه فاجعه‌بار» در نیروگاه زاپوریژیا مطرح و تاکید کرد که همه کشورها باید طبق این اصول عمل کنند.
آن پنج اصل این‌ها است:
- جلوگیری از حمله به این نیروگاه یا حمله از این نیروگاه به نقاط دیگر
- جلوگیری از نظامی شدن نیروگاه و استقرار تجهیزات سنگین و ماشین آلات نظامی در نیروگاه
- اطمینان از اینکه برق نیروگاه قطع نشود
- ضرورت حفاظت از نیروگاه در برابر خرابکاری
- همه اعضای سازمان ملل متحد باید همه این اصول را رعایت کنند
مدیر کل آژانس اتمی روز سه‌شنبه تاکید کرد که همچنان بین روسیه و اوکراین میانجیگری می‌کند تا از امنیت نیروگاه اطمینان حاصل کند.
برخلاف گفته‌های گروسی، روسیه روز سه‌شنبه اعلام کرد که هیچ سلاح سنگینی در نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا مستقر نکرده است. کی‌یف بارها نیروهای روسی را به استفاده از تاسیسات هسته‌ای برای انبار کردن واقعی سلاح متهم کرده است. درگیری بر سر نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا ترس از وقوع فاجعه هسته‌ای احتمالی از نوع چرنوبیل را افزایش داده است. کی‌یف و مسکو یکدیگر را به رفتار بی‌ملاحظه متهم کرده‌اند.
