الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، روز سه‌شنبه، ۲۳ خرداد ۱۴۰۲، با حضور در مراسمی رسمی در شهر باکو از رجب طیب اردوغان، همتای ترکیه‌ای‌اش، استقبال کرد.

بنا به گزارش شبکه دولتی تی‌آر‌تی ترکیه، در نشست مشترکی که روسای جمهوری آذربایجان و ترکیه در روز چهارشنبه، ۲۴ خرداد ۱۴۰۲، برگزار کردند، اردوغان رابطه ترکیه و آذربایجان را رابطه‌ای برادرانه خواند. او به موضوع چالش‌برانگیز «کریدور زنگزور» نیز اشاره و در این مورد چنین گفت: «راهی را که با حرکت در مسیر 'دو دولت، یک ملت' طی کرده‌ایم با عزم راسخ ادامه خواهیم داد. اگر موضوع زنگزور را به‌سرعت حل کنیم، در تقویت روابط ترکیه و آذربایجان موثر خواهد بود.»

اردوغان همچنین در مسیر بازگشت از باکو تاکید کرد: «گشایش کریدور زنگزور مسئله‌ای مرتبط با ایران است نه ارمنستان ... رویکرد ایران هم جمهوری آذربایجان و هم ترکیه را ناراحت می‌کند.»

رئیس‌جمهوری ترکیه افزود: «اگر جمهوری اسلامی [ایران] رویکرد مثبتی به این موضوع داشت، امروز ترکیه و آذربایجان و ایران، چه از طریق جاده و چه از طریق راه‌آهن، با یکدیگر ادغام می‌شدند.»

روز سه‌شنبه نیز پایگاه خبری آذر نیوز نوشت رئیس‌جمهوری ترکیه و رئیس‌جمهوری آذربایجان درمورد گام‌هایی در راه پیشبرد روابط دوجانبه و همکاری بین کشورهایشان گفت‌وگو کردند.

در آن دیدار نیز اردوغان با تاکید بر اینکه «برادری ترکیه و آذربایجان در سراسر جهان با حسادت دنبال می‌شود» یادآور شد: «ما بر مسئله زنگزور تمرکز کردیم که امتیازهای مهمی در حوزه جاده و راه‌آهن برای ما به ارمغان خواهد آورد.»

 الهام علی‌اف نیز با تاکید بر اتحاد و برادری بین ترکیه و جمهوری آذربایجان گفت: «افتتاح کریدور زنگزور اجتناب‌ناپذیر است؛ هرچه زودتر بهتر. تلاش‌های خود را در این زمینه افزایش خواهیم داد.»

روز ۲۰ دی ماهِ سال گذشته نیز الهام علی‌اف در مصاحبه با رسانه‌های آن کشور در خصوص اصرار برای ایجاد کریدور زنگزور، با اشاره به اینکه این پروژه در بیانیه سه‌جانبهٔ آبان ماه ۳ سال قبل منعکس شده است، گفت: «درست است که در آنجا کلمه 'کریدور زنگزور' وجود ندارد، اما به‌صراحت اعلام شده است که باید بین مناطق غربی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان ارتباط حمل‌ونقلی وجود داشته باشد و ارمنستان آن را فراهم کند.» او افزود: «بعد از آن، من اصطلاح کریدور زنگزور را وارد دایرة‌المعارف ژئوپولیتیک کردم.»

دولت جمهوری آذربایجان قصد دارد با احداث گذرگاهی به نام «زنگزور»، که از خاک استان سیونیک ارمنستان و نزدیکی مرز ایران خواهد گذاشت، بخش اصلی سرزمین خود را به منطقه خودمختار نخجوان وصل کند، اما ایران به‌شدت با چنین طرحی مخالف است.

قبل از جنگ دوم قره باغ، جاده بین آذربایجان و منطقه نخجوان از ایران عبور می‌کرد و در پی احداث کریدور زنگزور، این وضعیت احتمالا تغییر می‌کند و وابستگی باکو به تهران برای برقراری حمل‌ونقل با نخجوان کاهش می‌یابد.

برخی کارشناسان معتقدند کریدور زنگزور که جمهوری آذربایجان در پی احداث آن است فقط یک راه ارتباطی نیست، بلکه جمهوری آذربایجان به دنبال ایجاد گذرگاهی است که کنترل آن را در دست داشته باشد و این مسئله مساوی است با قطع مرز تاریخی ایران و ارمنستان. به گفته کارشناسان، در همین شرایط، اردوغان در دوره سوم ریاست‌جمهوری خود می‌تواند برای تحقق بخشیدن به طرح موسوم به «کریدور زنگزور» تلاش بیشتری انجام دهد.

جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که کریدور زنگزور اساسا پروژه مشترک آذری و ترکی و مورد حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا است و هدف آن ایجاد ارتباط ترکیه با متحد خود، جمهوری آذربایجان، و دسترسی آن به دریای خزر است، ضمن اینکه به ترکیه برای دسترسی به کشورهای آسیای مرکزی کمک خواهد کرد. تهران همچنین می‌گوید در اثر احداث زنگزور، ایران مسیر جایگزین خود به سمت اروپا را از دست می‌دهد، به جمهوری آذربایجان و ترکیه وابسته می‌شود و اهمیت ترانزیتی خود را در مقابل آن دو کشور از دست خواهد داد.

در همین حال، به گفته برخی ناظران، با وجود مخالفت‌های اولیه روسیه با ایجاد کریدور زنگزور، پس از جنگ اوکراین، نگاه روسیه به ایجاد چنین کریدوری تغییر کرده است. به گفته ناظران، اگرچه مسکو همچنان از ایجاد این کریدور حمایت علنی نکرده، اما واقعیت این است که آن‌ها ناراضی نیستند، زیرا ایجاد چنین کریدوری را به معنای تسهیل دسترسی روسیه به ارمنستان، ترکیه، کشورهای اروپایی و همچنین خاورمیانه عربی می‌دانند.

در رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران، به‌نقل از کارشناسان سیاسی در داخل کشور، تاکید شده است که «به‌جای لفظ کریدور زنگزور باید از لفظ دالان ناتو استفاده کرد، زیرا ناتو در تلاش است اتصال سرزمینی به نواحی قفقاز و آسیای مرکزی داشته باشد.»

از این رو، با وجود تاکید رسانه‌های داخل ایران مبنی بر مخالفت ارمنستان با ایجاد کریدور زنگزور، برخی کارشناسان معتقدند ارمنستان هم مخالفت جدی با ایجاد این مسیر ندارد و ایران بیش از کشورهای دیگر نگران این موضوع است.