وزارت خارجه جمهوری آذربایجان روز شنبه ۱۳ خردادماه، پس از ارسال نامه‌ای اعتراضی به وزارت خارجه جمهوری اسلامی درباره بازداشت یک دانشجوی تبعه جمهوری آذربایجان در ایران، با انتشار بیانیه‌ای به شهروندان این کشور هشدار داد از «سفرهای غیرضروری» به ایران خودداری کنند و در صورت سفر نیز «نهایت احتیاط» را به‌کار ببرند.

در بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان، با تاکید بر «تروریستی» بودن حمله مسلحانه سال گذشته به سفارت آذربایجان در تهران و «محدود» بودن روابط دیپلماتیک دو کشور، آمده است: «اکیدا به اتباع جمهوری آذربایجان توصیه می‌شود که تا حد توان به جمهوری اسلامی ایران سفر نکنند و افرادی که وارد این کشور می‌شوند هم باید تا جای ممکن هوشیار باشند و ضوابط ایمنی را رعایت کنند.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری آذربایجان، روز جمعه بازداشت فرید صفرلی، که اسفند سال گذشته از آلمان به ایران سفر کرده بود را تایید کرد و خواستار پاسخگویی مقام‌های ایرانی در مورد این «ربایش» شد.

مادر این دانشجوی ۲۷ ساله، پیش از این به رسانه‌های این کشور گفته بود: «پسرم دانشجوی دانشگاه ینا در آلمان است. او ۲۰ فوریه (اول اسفند) از آلمان برای دیدن دوست‌دخترش که زمانی در دانشگاه ینا طبابت می‌کرد، به ایران رفت و قرار بود به آلمان بازگردد، اما موبایل او از سیزدهم اسفند خاموش شد و بعد متوجه شدیم که او در ایران بازداشت است.»

خبرگزاری‌های جمهوری آذربایجان می‌گویند فرید صفرلی «با اتهام واهی جاسوسی» بازداشت شده است تا بدین طریق، «با ایرانی‌های وابسته به حکومت ایران که در باکو بازداشت شده‌اند معاوضه شود».

مقام‌های جمهوری آذربایجان روز گذشته نیز دفتر رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در باکو را بسته و نماینده این نهاد را اخراج کرده بودند، اقدام‌هایی که با ماجرای حمله مسلحانه بهمن‌ماه سال گذشته به سفارت این کشور در تهران که از طرف آذربایجان «حمله تروریستی» خوانده شد، ارتباط مستقیم دارد.

صبح روز جمعه هفتم بهمن ۱۴۰۱ یک مهاجم مسلح ایرانی با حمله به ساختمان سفارت جمهوری آذربایجان در محله دروس تهران، یکی از کارمندان سفارت را کشت و ۲ نفر دیگر را هم مجروح کرد. فرد مهاجم پس از بازداشت، انگیزه‌اش از این حمله خونین را «خانوادگی» عنوان کرد، اما مقام‌های آذربایجان به‌خصوص الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری این کشور، با اشاره به ابهام‌های پرونده از جمله محافظت نکردن از سفارتخانه از طرف پلیس جمهوری اسلامی و همچنین موارد قبلی حمله به مقام‌های آذربایجانی از طرف حکومت ایران، مورد آخر را نیز «مرتبط با دستگاه امنیتی نظام جمهوری اسلامی» دانست و دستور به تخلیه فوری سفارتخانه‌شان در تهران دادند.

روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، پس درگیری‌های قره‌باغ، میان آذربایجان و ارمنستان تیر‌ه‌و‌تار شده بود، اما پس از حمله مسلحانه به سفارت این کشور در تهران، روابط دو کشور همسایه در بحرانی عمیق فرو رفت.

رئیس‌جمهوری آذربایجان پس از حمله به سفارت کشورش در تهران، در تماسی تلفنی به ابراهیم رئیسی گفته بود: «این اقدام خشونت‌آمیز تروریستی باید به‌طور کامل بررسی شود و جنایتکاران با نهایت سخت‌گیری قانونی مجازات شوند. انجام تحقیقاتی به صورت شفاف درباره این پرونده بسیار مهم است.»

علی‌اف همچنین با کنایه به نهادهای انتظامی و امنیتی جمهوری اسلامی، گفت:‌ «یکی از ماموران امنیتی سفارت ما با دستان خالی با این تروریست برخورد کرده و با اقدامی سریع موفق به خلع سلاح او شده است. اگر این تروریست خلع سلاح نمی‌شد، قطعا سایر کارمندان سفارت و اعضای خانواده آن‌ها را که در بخش آپارتمانی مجموعه سفارت زندگی می‌کردند، هدف گلوله قرار می‌داد.»

حالا هشدار جدید دولت آذربایجان به شهروندان خود درباره پرهیز از سفر به ایران، درحالی اعلام شده است که اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری اسرائیل، طی روزهای گذشته سفری مهم به آذربایجان داشت و درباره «جلوگیری از اقدام‌های بی‌ثبات‌کننده جمهوری اسلامی در منطقه» با الهام علی‌اف گفت‌وگو کرد.

رئیس‌جمهوری اسرائیل پیش از ورود به باکو گفته بود: «آذربایجان کشور کلیدی و همسایه ایران است که دائم برای ضربه زدن به اسرائیل و علیه امنیت در منطقه اقدام می‌کند و من در این سفر قطعا دراین‌باره گفت‌وگو می‌کنم.»

حدود دو ماه قبل از سفر رئیس‌جمهوری اسرائیل، وزیر امور خارجه آذربایجان در سفری به اسرائیل، سفارت این کشور در تل‌آویو را افتتاح کرد و روابط دو کشور اکنون به سطح بالایی رسیده است.

جمهوری اسلامی همواره مدعی است که اسرائیل عملیات خرابکارانه علیه ایران را از آذربایجان سازمان‌دهی می‌کند. در یکی از آخرین اتهام‌ها، اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات، ادعا کرد «تیم تروریستی مرتبط با رژیم صهیونیستی» از مرز‌های غربی به ایران وارد شده‌اند. پیش‌تر، حسین امیرعبداللهیان نیز مدعی شده بود اسرائیل در سراسر جمهوری آذربایجان حضور دارد.

در همین حال، مقام‌های امنیتی کشور آذربایجان روز ۱۴ فروردین سال جاری، چهار نفر را در این کشور به ظن مشارکت در حمله تروریستی به یک نماینده مجلس بازداشت کرده و اعلام کردند که تروریست‌ها با سفارت ایران در باکو در ارتباط بوده‌اند. فاضل مصطفی، رهبر حزب «نظام بزرگ» که مخالف نفوذ ایران در باکو است، فروردین امسال در نزدیکی منزلش هدف گلوله قرار گرفت و مجروح شد.