در پی شورش ناکام گروه واگنر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، اوکراین و متحدان غربی‌اش را متهم کرد که می‌خواهند روس‌ها به جان یکدیگر بیفتند و «همدیگر را بکشند».

به گزارش رویترز، رئیس‌جمهوری روسیه شامگاه دوشنبه‌ ۲۶ ژوئن ( ۵ تیر) در سخنانی خطاب به مردم کشورش که مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد، گفت: «دشمنان روسیه هم نئونازی‌ها در کی‌یف و هم حامیان غربی آن‌ها و همین‌طور خائنان داخلی، دقیقا همین برادرکشی را می‌خواستند.»

گروه واگنر به رهبری یوگنی پریگوژین سال ۲۰۲۲ برای کمک به مسکو در جنگ اوکراین به این کشور اعزام شد اما به‌تدریج اختلاف میان رهبر این گروه و مقام‌های بلند پایه نظامی روسیه بالا گرفت تا اینکه مزدوران واگنر بامداد شنبه با عبور از دو ایستگاه مرزی، وارد خاک روسیه شدند و شهر مرزی روستوف‌ــ‌آن‌ــ‌‌دون را تصرف کردند. این شورش گرچه چند ساعت بیشتر دوام نیافت، آثاری پایدار خواهد داشت چرا که به گفته برخی تحلیلگران، پایه‌های قدرت کرملین را به لرزه درآورد.

ساعاتی قبل از سخنان پوتین، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، شورش ناکام واگنر را در زمره «درگیری‌های داخلی» روسیه خوانده و به‌صراحت خاطرنشان کرده بود که کاخ سفید یا هیچ یک از کشورهای غربی در ایجاد این بحران نقشی نداشته‌اند. بایدن همچنین افزود که تیم امنیت ملی کاخ سفید شورش واگنر را رصد کرد تا اطمینان حاصل کند این بحران سیاسی بر وضعیت متحدان واشنگتن تاثیری نخواهد داشت. 

رئیس‌جمهوری روسیه با قدردانی از سربازان و فرماندهان واگنر که خون نریختند، گفت که آن‌ها می‌توانند با وزارت دفاع قرارداد ببندند یا به بلاروس بروند. او افزود که «اکثریت قاطع» سربازان گروه واگنر وطن‌پرستان روس‌اند و با توقف و عقب‌نشینی، از خونریزی بیشتر جلوگیری کردند.

رئیس‌جمهوری روسیه در بخش دیگری از سخنانش، به خلبانانی که در جریان این شورش ناکام کشته شدند، ادعای احترام کرد.

برخی کانال‌های تلگرامی روسیه از کشته شدن ۱۳خلبان روس و سرنگونی سه هلی‌کوپتر و یک هواپیما در جریان شورش یک‌روزه واگنر خبر داده‌اند اما در مورد تعداد خلبانان جان‌باخته و تعداد و مشخصات هواپیماهای سرنگون‌شده هیچ اطلاعات رسمی موجود نیست.

پوتین همچنین افزود که به دستور او گام‌هایی برداشته شد تا از خونریزی شدید جلوگیری شود و از همین رو نیروهای واگنر به‌یک‌باره از حرکت بازماندند و در توافقی که صورت گرفت، رهبر واگنر به بلاروس تبعید شد. به گفته او، رهبران این شورش در اقدامی «جنایتکارانه»، در «چندپارگی و تضعیف کشور» مشارکت کردند؛ «کشوری که اکنون با یک تهدید خارجی عظیم و فشار بی‌سابقه از داخل روبرو است».

این در حالی است که یوگنی پریگوژین، روز دوشنبه در نخستین پیام خود پس از شورش علیه کرملین، هدف از این اقدام را «نجات گروه واگنر» و نه «سرنگونی دولت روسیه» خواند و گفت که حرکت او به سمت مسکو مشکلات امنیتی «بسیار جدی» روسیه را آشکار کرد.

هم‌زمان، لئونید اسلوتسکی، قانون‌گذار ارشد روسیه، شامگاه دوشنبه خواستار تشکیل ارتش حرفه‌ای هفت میلیونی شد. او که در برخی مذاکرات مربوط به جنگ ۱۶ماهه مسکو در اوکراین شرکت داشت، می‌گوید باید به این اطمینان برسند که برای حفظ امنیت کشور به هیچ گروه مزدوری نیاز نیست.

اسلوتسکی که رئیس حزب لیبرال دموکرات روسیه است، در تلگرام با اذعان به وجود مشکلاتی در ارتش روسیه، تاکید کرد که مزدوران جنگی نمی‌توانند آن‌ها را حل کنند.

ولادمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، هنگام اعزام نیروهایش به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، تصور می‌کرد ظرف چند روز کی‌یف را تصرف خواهد کرد اما با گذشت نزدیک به یک‌ سال‌ونیم، جنگ هنوز به پایان نرسیده و نقاط ضعف ارتش روسیه و اختلاف‌های داخلی در مورد چگونگی رهبری جنگ پدیدار شده است.

پوتین در پایان سال ۲۰۲۲ و با گذشت بیش از ۱۰ ماه از جنگ، تعداد نیروهای ارتش را از ۱.۱۵ به ۱.۵ میلیون سرباز از جمله ۶۹۶ هزار نیروی قراردادی افزایش داد اما با مقاومت سرسختانه ارتش اوکراین روبرو شد و رویارویی نیروهای نظامی دو کشور در خاک اوکراین به جنگی فرسایشی بدل شد.

خواسته قانون‌گذار ارشد روسیه برای تشکیل یک ارتش هفت میلیون نفری نیازمند بودجه هنگفتی است. آن هم در شرایطی که اقتصاد روسیه به دلیل جنگ و تحریم‌های غرب فلج شده و رشد آن در سال گذشته ۲.۲ درصد کاهش یافته است.

ساعاتی پس از آن، وزارت دفاع روسیه بامداد روز سه‌شنبه اعلام کرد که با هدف آزمایش آمادگی خدمه پرواز برای عملیات‌های رزمی و ویژه، رزمایش‌ تاکتیکی جنگنده‌ها را بر فراز دریای بالتیک انجام می‌دهد.

کرملین که ظاهرا از شورش واگنر ضربه خورده، در حال سروسامان دادن به اوضاع است تا دست‌کم در میدان نبرد ضربه سنگین‌تری نخورد.

شورش ناکام واگنر که به باور غرب و بسیاری از تحلیلگران از ضعف کرملین و اقتدار پوتین حکایت دارد، می‌توانست آن‌طور که کی‌یف ارزیابی کرده بود، به فرصتی مغتنم در میدان نبرد، و فرود آوردن «ضربه عظیم» ضدحمله اوکراین تبدیل شود. اما در واقعیت چنین فرصتی از دست رفت و ارتش اوکراین نتوانست پیشروی چندانی داشته باشد.

از سوی دیگر این گمانه هم مطرح است که طرح شورش واگنر اساسا «ساختگی» و با توافق پشت‌پرده میان پوتین و پریگوژین روی داده و دو هدف را دنبال می‌کرده است؛ نخست اینکه پوتین با نشان دادن ضعف در نیروی نظامی و اقتدار خود، دامی برای اوکراین و غرب پهن کرده باشد تا آنچه را در چنته دارند، رو کنند. دوم اینکه، این فرصت با توجه به نارضایتی رهبر واگنر از وزیر دفاع و رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح روسیه و تنش میان آن‌ها می‌تواند فرصتی در اختیار پریگوژین قرار دهد تا در اوج، خود را از این ماجرا کنار بکشد. همچنین با طرح وزیر دفاع مبنی بر متحد کردن تمامی نیروهای نظامی رسمی و غیررسمی، آن‌طور که انتظار می‌رود بتوان بهتر آن‌ها را کنترل کرد و کارآمدی‌شان را در جنگ با ارتش اوکراین بالا برد.

به گزارش واشنگتن‌پست، سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده ادعا می‌کنند که از قبل می‌دانستند چیزی در جریان است، بنابراین دور از ذهن به نظر می‌رسد که اداره‌کل اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح فدراسیون روسیه که روابط نزدیکی با واگنر دارد، متوجه چیزی غیرعادی نشده باشد. از همین‌رو، امتناع از اقدام پیشگیرانه نشان می‌دهد که برخی بازیگران کلیدی تصمیم گرفتند تماشا کنند و ببینند آیا دوران رئیس‌جمهوری روسیه به پایان رسیده است یا خیر.

اگرچه اوکراین نتوانست در میدان نبرد از شورش ناکام واگنر بهره‌برداری کند، این رویداد به فرصتی تبدیل شد تا غرب کمک‌های نظامی بیشتر به کی‌یف برساند. بایدن در گفت‌وگو با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، تاکید کرد: «مهم نیست در روسیه چه اتفاقی افتاده است، ما در ایالات متحده به حمایت از اوکراین در دفاع از تمامیت ارضی آن ادامه خواهیم داد.»

به گفته مقام‌های آمریکایی که نخواستند نامشان فاش شود، انتظار می‌رود پنتاگون نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار کمک نظامی دیگر از جمله بیش از ۵۰ خودرو زرهی سنگین و موشک‌هایی برای تقویت سامانه دفاعی ارتش اوکراین روانه این کشور کند.

آنتونی آلبانیز، نخست‌وزیر استرالیا، هم روز دوشنبه اعلام کرد که کمک نظامی جدیدی به ارزش نزدیک به ۷۴ میلیون دلار، شامل ۷۰ خودرو نظامی در اختیار اوکراین قرار خواهد داد. استرالیا تاکنون بیش از ۵۳۰ میلیون دلار به اوکراین کمک کرده است.

هم‌زمان، سوئد نیز که هنوز به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) درنیامده است، ۳۵ میلیون دلار دیگر به‌عنوان کمک بشردوستانه به اوکراین اهدا می‌کند.