«جامعه اینترنتی»، سازمان غیرانتفاعی مستقر در ایالات متحده آمریکا که از دسترسی جهانی به اینترنت حمایت می‌کند، هفته گذشته از ابزار جدیدی به نام «نت‌لاس» (NetLoss) رونمایی کرد که خسارت اقتصادی اقدام دولت‌ها به قطع تحمیلی اینترنت را محاسبه می‌کند.

براساس محاسبه «جامعه اینترنتی»، تخمین زده می‌شود که قطعی بلند‌مدت اینترنت در ایران بین ۱۶ تا ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹، (آبان ۹۸) بیش از ۳۳ میلیون دلار ضرر اقتصادی به این کشور وارد کرده است.

سی‌ان‌ان در گزارشی درباره هزینه قطع اینترنت در خاورمیانه می‌نویسد که رژیم‌های مستبد خاورمیانه که از [اعتراضات و مبارزه] مردم خود احساس خطر می‌کنند، اینترنت را قطع می‌کنند.

قطعی اینترنت را می‌توان به بهترین وجه، در جریان شورش‌های بهار عربی در ۲۰۱۱ که مهم‌ترین چالش برای حاکمان منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در تاریخ معاصر بود، ردیابی کرد. در آن زمان دولت‌های لیبی، مصر، سوریه و بحرین دسترسی به اینترنت را به شدت محدود کردند.

از آن زمان به بعد، دولت‌های عراق و الجزایر دسترسی به اینترنت را به بهانه جلوگیری از تقلب در جریان امتحانات محدود کرده‌اند، و اخیرا ایران نیز در مواجهه با اعتراضات گسترده‌ای که از سپتامبر ۲۰۲۲ آغاز شد، اینترنت نقاطی از کشور را در موارد متعددی قطع کرد.

با این حال، چنین اختلالاتی در جریان دسترسی آزاد به اینترنت، بی‌هزینه نیست و «جامعه اینترنتی» راهی برای محاسبه این هزینه ابداع کرده است. این انجمن دریافته است که کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا محدودیت‌های دسترسی به اینترنت را در طول زمان تشدید کرده‌اند.

بر اساس گزارش «جامعه اینترنتی»، این منطقه در سال ۲۰۲۲ شاهد ۲۷ مورد قطع اینترنت در ۱۱ کشور بود که از رشد ۶۲ درصدی آن در قیاس با ۲۰۲۱ حکایت دارد. دولت‌هایی که اینترنت را قطع کرده‌اند، در ۲۴.۳ درصد  موارد، پیام‌رسانی و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی را هدف گرفته‌اند.

بنابر این گزارش، در سودان درگیری خشونت‌آمیزی بین ارتش سودان و نیروهای شبه‌نظامی موسوم به «واکنش سریع» در جریان است، قطعی اینترنت از ۱۹ آوریل تا ۲۴ آوریل رخ داد و تخمین زده می‌شود که این اقدام بیش از سه میلیون دلار برای این کشور هزینه داشته است.

بر اساس داده‌های بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی سودان کمتر از ۵۲ میلیارد دلار است. به گفته «جامعه اینترنتی»، قطع یک‌هفته‌ای اینترنت همچنین باعث از بین رفتن ۵۶۰ شغل در سودان شده است.

مارک آون جونز، دانشیار دانشگاه حمد‌ بن خلیفه در قطر و کارشناس حوزه اطلاعات نادرست دیجیتالی، می‌گوید که تعطیلی اینترنت تاثیر مخربی بر اقتصاد دارد و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در این زمینه شرایط خوبی ندارند.

او همچنین گفت که در خارومیانه، قطع کردن اینترنت به دست رژیم‌های استبدادی، به‌ویژه در زمان ناآرامی‌ها یا درگیری‌های اجتماعی، رخ می‌دهد. او به سی‌ان‌ان گفت: «این منطقه قطعا از بدترین مناطقی است که اینترنت در آن قطع شده است.»

به گزارش گروه تحقیقاتی «حفظ حریم خصوصی دیجتال» (Top10VPN)، تخمین زده می‌شود که قطع اینرنت در سال گذشته میلیاردها دلار برای دنیا هزینه داشته باشد.

این گروه تحقیقاتی می‌گوید که صرفا در ۲۰۲۲، دنیا شاهد ۱۱۴ مورد قطع اینترنت به دست دولت‌ها در ۲۳ کشور بوده است که بیش از ۲۴ میلیارد  و ۷۰۰ میلیون دلار ضرر داشته است. به گفته این گروه، امسال نیز دست‌کم ۸۱ مورد قطع اینترنت در ۱۴ کشور رخ داده است که هزینه آن نزدیک به دو میلیارد دلار برآورد می‌شود.

هانا کریتم، مشاور ارشد «جامعه اینترنتی»، می‌گوید که برای محاسبه هزینه قطع اینترنت، از متغیرهایی مانند حجم اقتصاد و میزان وابستگی کشور به فناوری استفاده شده است.

او یادآور می‌شود که در وضعیتی که اینترنت برای اقتصاد جهانی حیاتی شده است، خاموشی اینترنت رویکرد بدون هزینه‌ای برای دولت‌ها نیست. کریتم همچنین تاکید می‌کند که هزینه‌های محاسبه‌شده این گروه برای قطع اینترنت، تخمینی است و لزوما هزینه دقیق واقعی را منعکس نمی‌کند، اما به سیاستگذاران اجازه می‌دهد که برخی از تاثیرات تصمیم‌های خود را در زمینه دسترسی به اینترنت بازبینی کنند.

به گفته او، برای مثال اگر عربستان سعودی که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان عرب است، اینترنت را ۲۴ ساعت قطع کند، تقریبا ۱۲ میلیون دلار برای این کشور هزینه خواهد داشت و یک میلیون و ۸۳۰ هزار دلار سرمایه‌گذاری خارجی و ۳۸ شغل را از دست خواهد داد.

همچنین، برای امارات متحده عربی که مرکز مالی، تجاری و گردشگری منطقه است، قطع کامل اینترنت چهار میلیون و ۷۷۰ هزار دلار در روز هزینه خواهد داشت و حدود دو میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی از دست خواهد داد.

به گفته «جامعه اینترنتی»، هیچ‌یک از این دو کشور هرگز قطع کامل اینترنت را اعمال نکرده‌اند و خطر قطع اینترنت در این دو کشور  زیر ۱۰ درصد است.

به گزارش «Access Now» که سازمانی غیردولتی و حامی حقوق مدنی دیجیتال است، هند با ۸۴ مورد قطع اینترنت در سال گذشته میلادی، بیشترین تعداد قطع اینترنت به دست دولت را داشت و پس از این کشور، اوکراین و ایران در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. در این گزارش آمده است که عامل قطع اینترنت در اوکراین، نیروهای نظامی روسیه بوده‌اند.

کریتم می‌گوید که در حالیکه دولت‌ها، از جمله در خاورمیانه، به سمت تحول دیجیتال به‌ مثابه ابزاری برای رشد اقتصادی می‌روند، هنوز این تصور وجود دارد که دسترسی به اینترنت گونه‌ای امتیاز است، نه یک حق.

کریتم  می‌افزاید:‌ «دولت‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند در زیرساخت اینترنتی خود اعتماد ایجاد کنند، یا می‌خواهند از این حربه (قطع کردن اینترنت) استفاده کنند که در این صورت، در طول زمان خواهند دید که آنقدرها که فکر می‌کنند، در سرکوب اعتراض‌ها یا رسیدگی به تقلب در آزمون‌ها موثر نیست.»

مارک آون جونز می‌گوید که دولت‌های خاورمیانه عموما خدمات اجتماعی را «به‌ مثابه آنچه اقتدارگرایی خیرخواهانه تلقی می‌شود» ارائه می‌کنند، اما در عین حال، از هزینه‌های اقتصادی قطع کردن اینترنت آگاه‌اند.

به گفته او، هزینه ‌اقتصادی قطع اینترنت می‌تواند عاملی بازدارنده باشد، اما این عامل نمی‌تواند بر این تصور که بستن اینترنت برای امنیت حیاتی است، غلبه کند.