از اولین باری که انسان معاصر چشمش به دیوار مقبرههای باستانی مصری افتاد تا امروز، مورخان همچنان در حال کشف رمزورازهای جدیدی درباره این شاهکارهای معماریاند و این بار نوبت نقاشها است که شیوه کار استادان باستانی خود را دریابند.
بازبینیهای پرزحمت و اصلاحات ریز بیشماری که نقاشها در طول خلق یک اثر هنری انجام میدهند، برای کسانی که فقط محصول نهایی را میبینند، نامرئی بودند تا آنکه فناوری توانست به آنچه زیر لایه اصلی نهفته است، دست یابد.
در مطالعهای که بهتازگی در نشریه علمی پلس وان (PLOS ONE) منتشر شد، محققان با استفاده از اشعه اکس نشان دادند که چگونه نقاشیهای سه هزار ساله درون قبرستان تبانی مصر مرحلهبهمرحله خلق شدهاند. این یافتهها فرایند خلاقانهای را که برای تولید این شاهکارهای باستانی استفاده شده است، آشکار میکند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گزارش نشریه علمی ساینس، مارین کوت، شیمیدان مرکز تشعشع سنکروترون اروپا که قبلا با نویسندگان این مطالعه همکاری کرده بود اما در این مطالعه مشارکت نداشت، میگوید استفاده از روش اشعه اکس در نقاشیهای دیواری مصر باستان «واقعا بازی را تغییر میدهد».
دانشمندان و مورخان هنر در سراسر جهان در سالهای اخیر دستبهدست هم دادهاند تا برای شناسایی رنگها و خطوط ردیابیشده زیر سطح آثار هنری معروف، از فناوری موسوم به فلورسانس اشعه اکس (x-ray fluorescence) استفاده کنند. هر رنگ ترکیب شیمیایی مشخصی دارد و دانشمندان با بمباران نقاشیها با اشعه اکس و اندازهگیری نحوه جذب آنها، میتوانند رنگدانهها را هم در سطح و هم زیر اثر شناسایی کنند. این تکنیک به دانشمندان اجازه میدهد اشتباهاتی را که هنرمندان پوشاندهاند و همچنین تکرار لایهبهلایهای را که به نتیجه نهایی معروف منجر شده است، ببینند.
این کار بیشتر در موزهها یا آزمایشگاهها انجام میشود؛ جایی که میتوان اشیای کوچکتر و قابلحمل را در دستگاه قرار داد. اجرای این کار برای نقاشیهای روی دیوار یک مقبره زیرزمینی دشوار است اما با استفاده از دو دستگاه اشعه اکس قابلحمل، یک تیم بینارشتهای متشکل از مورخان هنر، مصرشناسان و مهندسان، این بار آزمایشگاه به مقبرهها آورده شد و به محققان اجازه داد بدون تخریب آنها، به زیر سطح نقوش نگاهی بیندازند.
تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوریشده از مقبرهها در نهایت محققان را شگفتزده کرد. بسیاری از مصرشناسان بر این باور بودند که تعداد زیادی از نقاشیهای مصری داخل گورستان حاصل فرایند خلق خطیاند، بدون اینکه برای بازگشت هنرمندان و اصلاح مجدد کار امکانی وجود داشته باشد؛ اما بررسی با اشعه اکس پرتره معروف رامسس دوم که از سال ۱۲۷۹ قبل از میلاد تا ۱۳۱۳ قبل از میلاد بر مصر حکومت میکرد، آثاری از نسخه قبلی زیر آن را آشکار کرد. این تیم دریافت که تصویر قبلی رامسس دوم تاجی کوتاهتر، عصایی متفاوت و گردنبندی تغییریافته داشت.
گورستان تبان یا آنطور که مصریها مینامند، «مدينه طيبه الجنائزيه» که مقبره توت عنخ آمون نیز در آن قرار دارد، دارای صدها مقبره است که هر یک از آنها پر از نقاشیهاییاند که به یاد مردگان کشیده شدهاند. بسیاری از مورخان هنر آنها را نمایانگر اوج نقاشی مصر باستان میدانند.
نویسندگان خاطرنشان میکنند اینکه چرا نقاشان کار خود را اصلاح کردند و جزئیات کوچکی مانند موقعیت بازو را تغییر دادند، ممکن است امروزه غیرقابل درک باشد. کریستینسن حدس میزند بازبینیها نمایانگر آن است که یک هنرمند استاد این طرح را کشیده و سپس کارآموزان آن را رنگآمیزی کردهاند و استاد در ادامه اصلاحاتی را اعمال کرده است.
فیلیپ مارتینز، نویسنده اصلی این مطالعه و مصرشناس دانشگاه سوربن، میگوید خود این واقعیت که آنها نقاشیها را تغییر دادهاند، مفروضات بسیاری از مورخان درباره هنر مصر بهعنوان آثاری از پیش برنامهریزیشده و دقیق را به چالش میکشد: «آنچه میبینیم این است که هیچچیز کامل نیست و این عالی است؛ چرا که آنها هم انسان بودند.»