دانشمندان به‌تازگی در نیمه تاریک ماه یا به‌اصطلاح سمت پنهان ماه، نواحی عجیب و غیرعادی از انتشار گرما به شکل حباب و لکه کشف کرده‌‌اند.

به گزارش لایوساینس، خاستگاه این مناطق هنوز برای دانشمندان نامشخص است اما احتمال می‌دهند این نواحی انتشار حرارت در اثر پرتوهای طبیعی ناشی از توده عظیم گرانیت مدفون در ماه شکل گرفته باشند که در مقیاس زیاد و خارج از زمین، به‌ندرت یافت می‌شود. دانشمندان می‌گویند منشا این پدیده عجیب ممکن است آتشفشان مرده‌ای باشد که از ۳.۵ میلیارد سال پیش تاکنون فوران نکرده و احتمالا این آتشفشان خاموش خاستگاه این قطعه غیرمعمول گرانیت در نیمه‌ پنهان ماه است.

مت سیگلر، سرپرست تیم پژوهشی از موسسه علوم سیاره‌ای در توسان آریزونا، در این‌باره می‌گوید که این میزان گرانیت در ماه بیش از حد تصور شبیه زمین است و این فراتر از مقداری است که ما تصور می‌کردیم ممکن است در ماه تولید شود.

به گفته او، آب و تکتونیک صفحه‌ای به شکل‌گیری گرانیت‌ در زمین کمک می‌کند اما ماه فاقد آن است و از این رو وجود این میزان گرانیت عجیب به نظر می‌رسد.

سیگلر و همکارش، ریتا اکونوموس، از دانشگاه متدیست جنوبی، دمای زیرسطحی را با استفاده از روشی جدید و با بهره‌گیری از امواج مایکروویو (ریزموج) اندازه‌گیری کردند. آن‌ها این حرارت عجیب را با کمک مدارگردهای چینی ماه یعنی «چانگ‌ای۱» و «چانگ‌ای۲» کشف کردند و برای این کار از داده‌های کاوشگر اکتشاف ماه ناسا (Lunar Prospector) و مدارگردهای شناسایی ماه (LRO) نیز بهره گرفتند.

دانشمندان در تحقیقات خود، منطقه‌ای به وسعت ۵۰ کیلومتر را یافتند که دمای آن حدود ۱۰ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از محیط اطراف بود. به گفته آن‌ها، این منطقه زیر ناحیه‌ای به قطر ۲۰ کیلومتر در سطح ماه قرار داشت که سرشار از سیلیکون است و گمان می‌رود یک دهانه آتشفشانی تخریب‌شده باشد. این آتشفشان مرده آخرین بار ۳.۵ میلیارد سال پیش فوران کرد اما گدازه‌‌های جاری آن احتمالا هنوز هم زیر سطح وجود دارند و تشعشع می‌کنند.

اکونوموس می‌گوید این ناحیه یک ژرف‌سنگ یا باتولیت ۵۰ کیلومتری است. باتولیت نوعی سنگ آتشفشانی است که هنگام بالا رفتن گدازه به پوسته زمین تشکیل می‌شود اما روی سطح فوران نمی‌کند. ال‌کاپیتون، هاف‌دُم و یوسیمیتی در کالیفرنیا نمونه‌هایی از این سنگ‌های گرانیتی به شمار می‌روند که به سطح آمده‌اند.

پژوهشگران یافته‌های اولیه خود در این زمینه را ۵ ژوئیه در نشریه «نیچر» منتشر کردند. جزئیات بیشتر آن نیز روز ۱۲ ژوئیه در همایش ژئوشیمی گلداشمیت در لیون فرانسه ارائه شد.

استیون ام الاردو، ژئوشیمی‌دان دانشگاه فلوریدا که در این تحقیقات مشارکت نداشته است، این یافته‌ها را «بسیار جالب» ارزیابی کرد و گفت: «گرانیت در زمین بسیار رایج است اما در جاهای دیگر منظومه شمسی این طور نیست.»

به گفته او، افراد خیلی به این موضوع دقت نمی‌کنند که سنگ‌ گرانیتی که در آشپزخانه خود دارند، چقدر باارزش و کمیاب است اما واقعیت این است که به لحاظ زمین‌شناختی، تشکیل سنگ گرانیت بدون آب و صفحات تکتونیکی (زمین ساخت صفحه‌ای) بسیار دشوار است و اساسا به همین دلیل است که در سیارات دیگر اثری از گرانیت پیدا نمی‌کنیم. از این رو، اگر یافته‌های سیگلر و همکارانش درست باشند، این کشف جدید نحوه نگرش ما در مورد عملکرد درونی دیگر اجرام سنگی در منظومه شمسی را تغییر خواهد داد و این بسیار مهم است.