بنا به دستور رسمی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، پنجم مرداد آخرین روز کاری زنان آرایشگر در افغانستان خواهد بود و پس از این تاریخ، هیچ آرایشگاهی اجازه فعالیت ندارد و ادامه کارش تخلف محسوب میشود. اما به نظر میرسد بسیاری از زنان آرایشگر نمیخواهند به این دستور تمکین کنند و قصد دارند به روشهای دیگر به کارشان ادامه دهند.
از نخستین روز مرداد، ویدیوهایی متفاوت از آرایشگران افغان که در حال بستهبندی وسایل یا بستن مغازههایشاناند در رسانههای اجتماعی فراگیر شد. در برخی از این ویدیوها، زنان غمگینی دیده میشوند که با گریه و فریاد از سر ناامیدی وسایل و ابزارکار آرایشگریشان را در چمدانها میگذارند و اینگونه پایان کارشان را اعلام میکنند؛ اما در تعدادی از ویدیوها، پیام مقاومت قویتر است.
سالن زیبایی رها آرایشگاهی در کابل است که حدود ۱۰ سال پیش مانند هزاران آرایشگاه کوچک دیگر آغاز به کار کرد و در عرض این ۱۰ سال، کمکم به یک مرکز تخصصی خدمات زیبایی در کابل تبدیل شد. این مرکز بیش از ۲۰ کارمند آموزشدیده داشت که در بخشهای مختلف فعالیت میکردند.
اکنون در این روزهای آخر، حساب فیسبوک رها ویدیویی منتشر کرده است که سالنهای شلوغ این مرکز را قبل از محدودیتها و نیز سالن خالی و تاریک پس از دستور منع فعالیت را نشان میدهد اما از سراسر این ویدیو پیام مقاومت و ایستادگی به گوش میرسد. در این ویدیو کارمندان رها به مشتریان میگویند: «این پایان راه ما نیست، منتظر فعالیتهای جدید ما قویتر و محکمتر از گذشته باشید.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین حال، شمار دیگر آرایشگران نیز با انتقال وسایل و ابزار کارشان به خانهها، دوباره به ۲۵ سال قبل برگشته و فعالیت زیرزمینی را از سر گرفتهاند. این آرایشگران هرچند از توقف کار رسمی سرخورده و ناراحتاند، به مشتریانشان نوید دادهاند که هنوز میتوانند از خدمات آرایشی و بهداشتی آنان بهرهمند شوند.
آرایش و آرایشگری برای زنان چیز جدید نیست که آن را به فرهنگ شرق یا غرب نسبت دهیم، بلکه بخشی از روال عادی زندگی انسان است که بر اساس غریزه و ذوق طبیعی از هزاران سال پیش تاکنون وجود داشته است. بنابراین اگر حکومتی بخواهد مانع این امر عادی شود، این تنها به معنی حذف آن از فضای عمومی و کوچهخیابان خواهد بود، نه از بین رفتن آن در وجود زنان.
دستور رهبر طالبان برای ممنوع کردن فعالیت آرایشگاهها هم هرگز نخواهد توانست آرایشگری و زیباپسندی را در افغانستان از بین ببرد و فقط ضربه اقتصادی شدیدتری بر بدنه جامعه فقیر وارد میکند. زیرا برای بیشتر از ۱۲ هزار آرایشگاه ثبتشده در افغانستان، به همین میزان مکان در اجاره یا رهن بود که اکنون مالکان آنها آسیب خواهند دید. از سوی دیگر، دهها هزار زن برای برپایی این آرایشگاهها سرمایهگذاری کرده و وسایل و امکانات خریده بودند که اکنون فقط میتوانند بخش کوچکی از آنها را در خانه استفاده کنند و باید بقیه را دور بریزند، زیرا اگر بخواهند بفروشند نیز خریداری وجود ندارد.
بخش دیگر این صدمه نیز به هزاران مغازه فروشنده وسایل آرایشی و بهداشتی زنان وارد میشود که در ۲۰ سال گذشته منبع تغذیه آرایشگاهها بودند و مشتریان اصلی و قابل ملاحظهشان را نه مردم عادی که آرایشگران بودند.
همانطور که ذکر شد، آرایشگری در افغانستان کاملا از بین نخواهد رفت، زیرا اکنون زنان جسورتر از ۲۵ سال پیشاند و بیشترشان به فعالیت زیرزمینی ادامه میدهند؛ با این حال بخش بزرگی از این کسبوکار زنانه از بین میرود. زیرا ممکن است صدها زن چنین جرئتی نداشته باشند یا خانوادههایشان اجازه ندهند دوباره در خانه کار کنند. از طرفی صدها زن هم از ترس طالبان جرئت نمیکنند به آرایشگاههای خانگی بروند.
دستورهای طالبان در نزدیک به دو سال گذشته بهتدریج به حذف کامل زنان از جامعه منجر شده است. از بستن مدارس متوسطه و دبیرستان تا منع ورود دختران به دانشگاه، منع کار در ادرات غیردولتی، منع حضور در آزمون کنکور، منع حضور در پارکها، حمامهای زنانه و باشگاههای ورزشی و هزاران دستور منع کننده دیگر و سرانجام منع آرایشگری. به این ترتیب زنان از همه عرصههای عمومی منع شدهاند و تنها جایی که برای آنان باقی مانده، چهاردیواری خانه است.
زنان در افغانستان ۲۲ سال پیش از امروز هم حبس خانگی را تجربه کرده بودند و هنوز به یاد دارند که تبعات آن جز ازدواجهای اجباری و زیر سن، زایمانهای پیاپی که اغلب سبب مرگ مادران و نوزادان میشد، بروز خشونتهای خانگی و بدبختیهای اینچنینی چیزی نبود.