کشورهای قدرتمند جهان نیز مانند کشورهای جهان سوم در موارد بسیاری دستخوش آشفتگی و هرجومرج میشوند. هرچند این آشفتگی در کشورهای بزرگ به میزان کمتری بروز میکند و از افشای آن جلوگیری میشود، هیچ کشوری در جهان فارغ از نگرانی نیست و نمیتواند پیوسته در آرامش خاطر به سر برد.
بهعنوان مثال در روسیه، گروه واگنر شورشی مسلحانه را آغاز کرد و ظرف چند ساعت، شهر روستوف (مرکز فرماندهی ارتش روسیه در جنگ با اوکراین) را اشغال و سپس به سمت مسکو حرکت کرد. در جریان این شورش کوتاهمدت، گروه واگنر هواپیماها و هلیکوپترهای جنگی را ساقط کرد و خلبانان و سربازانی را کشت که با آنها از یک ملیت، نژاد و مذهب بودند.
سازمان اطلاعات روسیه به اظهارات یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر، و مواضع تند و علنی او در مواجهه با وزیر دفاع و رئیس ستاد ارتش و این توطئه که او قصد داشت با استفاده از نیروهای واگنر انجام دهد، توجهی نکرد. اما دیری نگذشت که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، ناگزیر شد برای دستیابی به راهحلی که روسیه را از فرورفتن در باتلاق جنگ داخلی نجات دهد، از الکساندر لوکاشنکو، رئیسجمهوری بلاروس، کمک بخواهد. سپس، پریگوژین در اجلاس سران آفریقا در سنپترزبورگ ظاهر شد و نشان داد که هرچند پوتین به درخواست او برای تغییر وزیر دفاع و رئیس ستاد ارتش تن نداده است، نمیتواند این «هیولایی» را که خودش آن را ایجاد و حمایت کرده و مسئولیت اجرای ماموریتهای «کثیفی» در سوریه، لیبی، آفریقای مرکزی، نیجر، سودان جنوبی و مالی را به او سپرده است، به حال خود رها کند؛ زیرا پوتین هنوز برای پیشبرد جنگ اوکراین به پریگوژین بهشدت نیاز دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ایالات متحده نیز دچار آشفتگی است. چندی قبل، کاخ سفید از وجود پودر سفید در بخشی از کاخ که بایدن به آن رفتوآمد دارد، خبر داد و برای جلوگیری از شوکه شدن مردم، جزئیات این خبر را بهتدریج پخش کرد. تحقیقات برای یافتن سرنخی که نشان دهد چه کسی مسئول قرار دادن این پودر سفید در جایی است که باید امنترین مکان در جهان باشد، ادامه دارد. سپس به منظور «شفافسازی نسبی»، اعلام شد که پودر کشفشده کوکایین بوده است.
جای تعجب است که این اتفاق در امنترین مکان کشوری رخ میدهد که ارتش، سازمانهای امنیتی و سازمان مبارزه با مواد مخدر آن در سراسر جهان با قاچاق مواد مخدر مقابله میکنند تا از انتقال آن به ایالات متحده جلوگیری کنند و در این عرصه میلیاردها دلار هم هزینه میشود؛ آنوقت کوکایین در یکی از امنترین بخشهای عمارت کاخ سفید کشف میشود؛ البته بدون اینکه از فرد مظنون نامی برده شود.
از سوی دیگر، اداره تحقیقات فدرال دریافته که رابرت مالی، مذاکرهکننده ارشد آمریکا با ایران در گفتوگوهای هستهای، احتمالا اسنادی فوقسری را افشا کرده است و این امکان وجود دارد که به جاسوسی برای ایران متهم شود. رابرت مالی همان کسی است که مذاکرات با ایران را از زمان شروع آن در دوره اوباما هدایت میکرد اما بهدلیل به درازا کشاندن مذاکرات و نرمش روزافزون با طرف ایرانی، اتهامهای سیاسی بسیاری به او وارد شد و سوءظن در تیم خودش بهحدی افزایش یافت که شماری از اعضای این تیم در اعتراض به عملکرد او، کنارهگیری کردند.
به همین دلیل، به هیچ طریق نمیشود از آشفتگیهای پیدرپی در برخی جنبههای سیاست آمریکا چشمپوشی کرد؛ از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- در پی مخالفت شدید واشنگتن با نامزدی بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، به سمت دبیرکلی ناتو، بایدن مجبور شد برای ترمیم شکاف با نزدیکترین متحدش، سفر کوتاهی به لندن داشته باشد. علاوه بر این، آنچه بریتانیا برای حمایت از اوکراین در مواجهه با روسیه میخواهد، با برنامهریزیهای آمریکا آشکارا در تضاد است و حتی باعث شد لندن از رویکرد کنونی با اوکراین انتقاد کند و از ارسال بمبهای خوشهای به کییف امتناع ورزد. آنچه روزنامههای بریتانیا درباره «بیمهری بایدن به بریتانیا، حضور نیافتن او در مراسم تاجگذاری پادشاه و تحمیل دستوراتش در مورد تجارت آزاد» نوشتند، نیز نمیتوان نادیده گرفت.
- اشتیاق بایدن به انتصاب اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، به سمت دبیرکل ناتو که با مخالفت کشورهای اروپای شرقی مواجه شد.
- مجبور شدن بایدن به اعمال فشار بر اروپا بهمنظور پذیرش درخواست ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا و تسهیل شرایط پذیرش در این اتحادیه، در حالی که از زمان ارائه درخواست ترکیه بیش از پنج دهه میگذرد. افزون بر آن، بایدن به اردوغان قول داد که در ازای موافقت آنکارا با پیوستن سوئد به ناتو، واشنگتن قطعات یدکی هواپیماهای اف۱۶ را به ترکیه خواهد فروخت و اتحادیه اروپا، سوئد و کانادا نیز تحریمها و ممنوعیت فروش سلاح به ترکیه را لغو خواهند کرد.
- به دنبال مشاهده بالون چینی بر فراز آمریکا، بایدن روابط با پکن را به لبه پرتگاه کشاند. او سفر برنامهریزیشده بلینکن به پکن را لغو کرد و به درخواست نمایندگان دو حزب دموکرات و جمهوریخواه برای انتقامگیری از چین پاسخ مثبت داد. همان زمان، دولت آمریکا مذاکراتی محرمانه را با سفیر چین در واشنگتن و بین سفیر آمریکا و وزارت خارجه چین در پکن انجام داد. سپس رئیس سیآیای و بلینکن مخفیانه به پکن رفتند.
چین نیز مانند روسیه و آمریکا دچار هرجومرج و آشفتگی است اما این آشفتگی در اغلب موارد پنهان است، زیرا بهرغم اینکه نظام سیاسی حاکم در پکن بر پایه اقتصاد سرمایهداری و اقتصادی سوسیالیسم استوار است، این کشور هنوز ویژگیهای نظام مائوئیستی برگرفته از تجربه استالینیستی را با خود یدک میکشد. چین هرچند از نظر اقتصادی اندکی انعطافپذیری نشان میدهد، در مسائل امنیتی همچنان سختگیر است و ناپدید شدن وزیر امور خارجه پیشین این کشور آخرین مورد از این دست نیست.
پکن در مواجهه با تحریمهای آمریکا، ابتدا صادرات فلزات گالیوم و ژرمانیوم را که برای ساخت تراشههای الکترونیک به کار میروند، منع کرد، اما پس از سفر جنت یلن، وزیر خزانهداری آمریکا به چین، از این تصمیم صرفنظر کرد. افزون بر آن، رئیسجمهوری چین برای سرمایهگذاریهای خارجی و ملی نشدن آنها یا ایجاد مانع در روند کار، ضمانتهایی را اعلام کرد.
به هر حال، ابرقدرتها نیز با چالشها و آشفتگیهای خاص خود مواجهاند و این امر ناشی از برخی تصمیمهای سیاسی و طرحهای داخلی چالشبرانگیز است که این کشورها را به سمت «آشوب» سوق میدهد. با این حال، برخلاف آنچه در کشورهای جهان سوم اتفاق میافتد، حاکمیت قانون و نظام سیاسی پایدار از تشدید و گسترش آشفتگیها در کشورهای قدرتمند جلوگیری میکند.