یوگنی پریگوژین روز چهارشنبه اول شهریور در یک سانحه هوایی کشته شد. سرنوشت یوگنی پریگوژین به عنوان یک پیمانکار دولتی مورداعتماد و رئیس ارتش واگنر دهه‌ها است که با کرملین گره خورده است. او در اوکراین می‌جنگید و بابت اجرای پروژه‌های روسیه در سوریه و آفریقا سرزنش می‌شد.

آسوشیتدپرس در گزارشی به بررسی زوایای مختلف زندگی و شخصیت این فرمانده روس پرداخته است. بر اساس این گزارش، زمانی که او دو ماه پیش نیروهایش را به سمت مسکو فرستاد، بسیاری در داخل و خارج روسیه به این فکر افتادند که او پس از برانگیختن خشم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، چقدر می‌تواند دوام بیاورد.

پریگوژین با پوتین و رهبر بلاروس معامله کرد تا برای خود و نیروهای درگیر در این شورش پناهگاهی امن داشته باشد. گزارش شده بود که او هرازگاه در روسیه ظاهر می‌شد و اوایل این هفته در قاب یک ویدیو دیده شد اما در نهایت، سازمان هواپیمایی کشوری روسیه روز چهارشنبه اعلام کرد که او سوار بر هواپیمایی بود که در شمال مسکو سقوط کرد و همه ۱۰ سرنشین آن کشته شدند.

پیشینه پریگوژین

پریگوژین در سال ۱۹۸۱ به جرم سرقت و تجاوز مجرم شناخته و به ۱۲ سال زندان محکوم شد. وقتی در دهه ۱۹۹۰ از زندان بیرون آمد، یک رستوران در سن پترزبورگ افتتاح کرد. پوتین در آن زمان معاون شهردار این شهر بود. پریگوژین از این ارتباط برای توسعه کسب‌وکارش استفاده کرد و قراردادهای پرسود دولتی روسیه را به دست آورد که به او لقب «آشپز پوتین» را داد.

او بعدا در حوزه‌های دیگر نیز فعال شد؛ از جمله به عرصه‌ رسانه‌ها پا گذاشت و از سوی دیگر یک گروه «ترول‌های اینترنتی» را مدیریت می‌کرد. فعالیت‌های این ارتش مجازی پریگوژین سبب شد در ایالات متحده به دلیل دخالت او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ کیفرخواستی علیهش صادر شود.

واگنر اولین بار پس از آغاز درگیری جدایی‌طلبانه در آوریل ۲۰۱۴ و در هفته‌های پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه، در شرق اوکراین دیده شد. در آن زمان، روسیه علی‌رغم شواهد فراوان، ارسال تسلیحات و نیرو به این منطقه را رد کرد.

مزدوران گروه واگنر به سوریه هم اعزام شدند؛ جایی که روسیه از دولت بشار اسد در جنگ‌های داخلی حمایت می‌کرد. آن‌ها در لیبی نیز در کنار نیروهای فرمانده خلیفه حفتر جنگیدند و در جمهوری آفریقای مرکزی و مالی نیز فعالیت داشتند.

با این حال پریگوژین در سپتامبر ۲۰۲۲ تاسیس، رهبری و تامین مالی واگنر را تایید کرد. در آن زمان، مزدوران او از جمله افرادی که در زندان‌های روسیه استخدام کرده بود، در اوکراین و به‌ویژه در شهر ویران‌شده باخموت می‌جنگیدند و تعداد زیادی از آن‌ها کشته می‌شدند.

مشهور به بی‌رحمی

پریگوژین واگنر را به دلیل بی‌رحمی‌های این گروه به شهرت رساند. همین باعث شد تا کشورهای غربی و کارشناسان سازمان ملل متحد این گروه را به نقض حقوق بشر در سراسر آفریقا از جمله جمهوری آفریقای مرکزی، لیبی و مالی متهم کنند.

یک ویدیو آنلاین در سال ۲۰۱۷ گروهی از افراد مسلح را نشان می‌دهد که بنا بر گزارش‌ها مزدوران واگنرند و یک سوری را شکنجه می‌کنند و قبل از مثله کردن و سوزاندن جسدش، او را با پتک تا حد مرگ کتک می‌زنند.

سال ۲۰۲۲ نیز ویدیو دیگری منتشر شد که نشان می‌داد یک مزدور سابق واگنر پس از اینکه ادعا شد به طرف اوکراینی‌ها فرار کرده است، به روسیه بازگردانده شد. بر اساس این ویدیو، نیروهای واگنر او را به دلیل خیانت با پتک تا حد مرگ کتک زدند.

کرملین با وجود خشم عمومی و درخواست‌ها برای متوقف کردن واگنر‌ها، تاکنون بر این اقدام‌های غیرانسانی چشم بسته است.

نقش واگنر در اوکراین

نیروهای واگنر در جنگ اوکراین نقش قابل‌توجهی ایفا کردند، چرا که نیروهای ارتش روسیه به‌شدت خسته و فرسوده شده بودند و در پی شکست‌های تحقیرآمیز، سرزمین‌های فتح‌کرده را از دست می‌دادند. پس از آن بود که پریگوژین به زندان‌های روسیه سر زد تا جنگجویان جدیدی به خدمت بگیرد. او به آن‌ها وعده داد در صورت زنده ماندن در یک دوره شش‌ماهه جنگ در خط مقدم کنار واگنرها، مشمول عفو خواهند شد.

پریگوژین در مصاحبه‌ای که ماه مه انجام داد، ادعا کرد ۵۰ هزار محکوم را جذب کرده است و حدود ۳۵ هزار مرد همیشه در خط مقدم حضور دارند. او همچنین گفت که بیش از ۲۰ هزار مرد را که نیمی از آن‌ها همان محکومان بوده‌اند، در نبرد باخموت از دست داده است. ایالات متحده تخمین زده است که واگنر حدود ۵۰ هزار نیرو در اوکراین دارد که ۱۰ هزار تن مزدور و ۴۰ هزار تن محکوم‌اند.

یاغی‌گری پریگوژین

پریگوژین در ژانویه ۲۰۲۳ مدعی شد اعتبار تصرف معادن نمک سولدار در منطقه دونتسک اوکراین متعلق به واگنرها است و وزارت دفاع روسیه تلاش می‌کند شکوه این افتخار را از آن‌ها بدزدد. او بارها از ارتش روسیه شکایت کرد که برای تصرف باخموت مهمات کافی به واگنرها نمی‌رساند و تهدید کرد افرادش را از خط مقدم بیرون خواهد کشید.

پس از دستگیری سولدیر، پریگوژین به طور فزاینده‌ای شهرت عمومی‌اش را افزایش داد و تا ماه‌ها تقریبا هر روز در مورد پیروزی‌های ادعایی واگنر فخرفروشی می‌کرد، دشمنانش را با طعنه به باد تمسخر می‌گرفت و با ناسزاگویی از نیروهای نظامی شکایت می‌کرد.

در ۲۳ ژوئن، او خواستار قیام مسلحانه علیه وزیر دفاع شد و با مزدورانش از اوکراین به سمت مسکو حرکت کرد. نیروهای او کنترل مقری نظامی در روستوف‌ نا‌ دونو، شهری در جنوب روسیه و نزدیک مرز اوکراین، را به دست گرفتند و به آنچه «راهپیمایی عدالت» می‌خواندند، ادامه دادند. آن‌ها نهایتا در فاصله ۲۰۰ کیلومتری پایتخت روسیه متوقف شدند.

پوتین با شروع شورش، پریگوژین را خائن نامید اما بعدا، تشکیل پرونده جنایی علیه رئیس واگنرها به اتهام شورش منتفی شد و کرملین به طور غیرمعمولی اعلام کرد که پوتین چند روز پس از شورش با پریگوژین و فرماندهان گروه واگنر دیداری سه‌ساعته داشته است.

تعدادی از مزدوران واگنر هم به سمت بلاروس حرکت کردند، اما سرنوشت پریگوژین و نیروی او نامشخص باقی ماند.