با قدم زدن در خیابان اپرای پاریس در صبحی از روز‌های هفته، این حس به آدم دست می‌دهد که با ماشین زمان به ۲۵ سال قبل برگشته است و می‌تواند همان هیجان، و نیز همان تقلا را برای یافتن خط مترویی در حال کار، تجربه کند. از آغاز دسامبر، این وضعیت مرتباً برقرار بوده است.

وقتی شمار زیادی از مینی‌بوس‌های ضد شورش در کنار خیابان پشت سر هم متوقف می‌شوند و اجتماع گروهی از اعضای اتحادیه سی‌جی‌تی که فریاد اعتراض سر داده‌اند، باعث راه‌بندان می‌شود، احتمال شلیک گلوله‌های پلاستیکی بالا می‌گیرد و آدم به ناچار وارد یکی از خیابان‌های کناری می‌شود. حدود نیم ساعت بعد هم در توییتر باخبر می‌شود که همان وقت که او از آنجا گریخته‌، پلیس با استفاده از باتوم جمعیت را پراکنده کرده است. این خیابان، یکی از چندین میعادگاه‌ پراکنده در پایتخت فرانسه است، و اتحادیه‌های کارگری با هم برای تظاهرات در روزهای دیگر فراخوان می‌دهند. اکنون یک ماهی می‌شود که تظاهرات اخیر شروع شده است و تازه‌ترین آن در روز شنبه، در ایستگاه شلوغ «گار دی نور» پاریس رخ داد که به شلیک گاز اشک‌آور به سوی تظاهرات کنندگان ختم شد.

هر کسی که اوج‌گیری جنبش جلیقه زردها در سال گذشته را تجربه کرده باشد، از اصلاحات آتی نظام بازنشستگی بیشتر دچار خشم می‌شود، و اعتصاب از حمایت بیش از نیمی از جمعیت برخوردار است. طبق نظرسنجی‌های اخیر، این رقم اندکی کاهش یافته است، اما آمارگیری قبل از کریسمس گروه ایفاپ، همچنان از پشتیبانی ۵۱ درصدی خبر می‌داد.

اعتصاب‌کنندگان، حد نصاب طولانی‌ترین دور اعتراضات بی‌وقفه را که متعلق به سال ۱۹۹۵ است، پشت سر گذاشته‌اند. در آن هنگام، سامانه حمل و نقل و مدیریت عمومی، در اعتراض به برنامه اصلاحات نخست وزیر وقت، آلن ژوپه، تعطیل شد. نخست وزیر کنونی، ادوارد فلیپ، همان نقش را ایفا می‌کند. ولی این بار به نظر می‌رسد که اعتصاب‌کنندگان عزم خود را جزم کرده‌اند که با رئیس جمهوری، امانوئل ماکرون، مبارزه کنند، نه با خود اصلاحات نظام بازنشستگی. ممکن است سرمشق آن‌ها هم جلیقه زردها باشند که همین کار را کردند.

کارگران شرکت راه‌آهن دولتی اس‌ان‌سی‌اف و شبکه حمل و نقل پاریس، حرکت صنفی‌شان را از ۵ دسامبر آغاز کردند، و بعد کارکنان بخش عمومی به آن‌ها پیوستند. گروه موسوم به «درخواست کمک بازنشستگان» نیز اعلام کرد که اکنون از اعتراضات پشتیبانی می‌کند. گروه سی‌جی‌تی برای بستن کامل پالایشگاه‌های نفت از سه شنبه تا جمعه فراخوان داده است که با قطع عرضه در پمپ‌بنزین‌ها، دولت را دچار دردسر خواهد کرد.

در نظام کنونی بازنشستگی فرانسه، ۴۲ روش وجود دارد که در برخی از آن‌ها در مقایسه با سایر کشورهای اتحادیه اروپا، حقوق بازنشستگی بالاتر و سن بازنشستگی کم‌تر است، و وضعیت ویژه‌ای فراهم است. دولت خواهان نظام فراگیر مبتنی بر امتیاز است، و امیدوار است که مردم تشویق شوند بیش‌تر از ۶۲ سال و تا ۶۴ سالگی که سن بازنشستگی رسمی است، کار کنند.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که به اعتقاد عموم مردم، باید به نظام بازنشستگی حالتی پایدارتر داد تا به نفع همه باشد، اما در عین حال معتقدند که آن امر هرگز به دست ماکرون انجام نخواهد شد و او از اعتبار لازم برای پیشبرد چنین دستورکاری، برخوردار نیست.

رهیافت ماکرون در قبال خواست‌های جلیقه زردها، مانند افزایش قدرت خرید و مالیات سبک‌تر، این بود که با تأخیر معذرت‌خواهی کند؛ آن هم از مردمی که از سیاست‌های بالادست‌ها صدمه دیده‌اند و دچار محرومیت هستند. طبق تحقیقی که به تازگی انجام گرفته است، فرانسویانی که احساس می‌کنند فقیرتر شده‌اند، چه زیر خط فقر رسمی باشند چه بالای آن، به آینده خوش‌بین نیستند.

طرح مذاکره ملی بزرگ که ماکرون چند ماه بعد از خشونت‌بارترین دور جنبش جلیقه زردها مطرح کرد، کوششی دیرهنگام برای انجام گفت‌وگو بود که تغییر چشم‌گیری پدید نیاورد. هزینه‌های اجتماعی عمومی فزاینده در فرانسه، حدود یک سوم بودجه کل کشور را به خود اختصاص داده است، ولی میزان رضایت از نظام خدمات حمایتی، از ۷۳ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۶۲ درصد کاهش یافته است. واکنش دلسرد کننده دولت در قبال این حس «به حال خود رها شدن» که مردم دارند و جلیقه زردها نیز نمود آن بودند، اوضاع را بدتر کرده است.

این بن‌بست، تا زمانی که ماکرون اثرات ماندگار اشتباهات قبلی خود را نپذیرد، پابرجا است. اشتباهاتی مثل برداشتن گام‌های نادرست در حوزه سیاست عمومی که با پیشینه نخبه‌وار او نیز میانه‌ای ندارد. جلیقه زردها سیاست در فرانسه را بازتعریف کرده‌اند و نارضایتی خود را از طبقه حاکم  که با تقلای روزمره بسیاری از اقشار اجتماعی میانه‌ای ندارد، ابراز کرده‌اند.

ماکرون اکنون نماد این بیزاری است و تمامی اقدامات وی محکوم به شکست است. این واقعیت که حدود ۴۴ درصد مردم که در انتخابات اروپا به رهبر جناح راست افراطی، یعنی مارین لوپن، رأی دادند، پشتیبان تظاهرات‌های جلیقه زردها هستند یا در آن شرکت کرده‌اند، به خوبی نشان‌گر شناخت نداشتن ماکرون از سرخوردگی‌های سیاسی آن‌ها است. اگر لوپن هم بخواهد به معضل بازنشستگی سامانی بدهد، ماکرون بخت کمی خواهد داشت که بتواند محبوبیت خود برای دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری را حفظ کند.

این هفته دوباره مذاکرات برای پایان دادن به بن‌بست آغاز می‌شود، ولی تا زمانی که ماکرون فروتنانه دست به خوداندیشی نزند، خیابان اپرا همچنان صحنه بحث‌های عمومی خواهد بود که کامل نشده است. برای رسیدگی به این وضعیت باید بستری سالم برای بحث و مذاکره سامان داد.