بیش از ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل‌اند؛ بیماری که بر قابلیت شناختی مغز از جمله حافظه، افکار و توانایی انجام دادن کارهای روزانه تاثیر‌ می‌گذارد. به همین دلیل بسیاری از مردم به منظور پیشگیری از زوال عقل و ارتقای سلامتی به مصرف مکمل‌های ویتامین روی می‌آورند.

به گزارش وری‌ول هلت، این در حالی است که بسیاری از مردم از اثربخش بودن مکمل‌ها بر سلامتی مغز اطلاع‌ زیادی ندارند و نکته این است که نشان‌های تجاری تولیدکننده مکمل‌ نباید ادعا کنند محصولاتشان برای موارد خاص سلامتی یا بیماری‌هایی مانند زوال عقل و آلزایمر خاصیت درمانی دارند.

مکمل‌های ویتامین به‌تنهایی در درمان بیماری‌ها تاثیری ندارند؛ از طرفی شواهد بسیار زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این رژیم غذایی سالم و سبک زندگی درست است که در پیشگیری از بیماری‌ها اهمیت اساسی دارد.

مواد غذایی موثر برای مغز

با توجه به تحقیقات در مورد سلامتی مغز، برخی غذاها و مواد مغذی برای مغز بهتر از بقیه‌اند. مثلا کمبود ویتامین ب۱۲ اختلال‌های شناختی یا حتی زوال عقل را به دنبال دارد. علاوه بر این، برخی مطالعات حاکی از آن است که کمبود آهن نیز با مشکلات شناختی مرتبط است. مواد مغذی حاوی خواص آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی و پروبیوتیکی هم بر سلامتی مغز تاثیر مثبت دارد.

گفته می‌شود رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بر میوه‌ها، سبزیجات و روغن زیتون تمرکز دارد، نیز برای سلامتی مغز مفید است.

از مواد مغذی توصیه‌شده برای سلامتی مغز می‌توان به اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین ب۱۲ و سایر ویتامین‌های گروه ب، کولین، ویتامین ئی و سایر ریزمغذی‌ها اشاره کرد. با این حال از اینکه مکمل‌های ویتامینی حاوی این موارد به‌تنهایی سلامتی مغز را بهبود بخشند، شواهد بسیار ضعیفی در دست است.

اسیدهای چرب امگا ۳ (امگا ۳) دسته‌ای از اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه‌اند. مصرف امگا ۳ از طریق غذا و مکمل‌های غذایی تنها راه افزایش سطح آن در بدن است. باور عمومی این است که انواع خاص امگا ۳ برای سلامتی مغز حیاتی‌اند.

البته امگا ۳ موجود در رژیم غذایی برای سلامتی مغز ضروری است، اما برای اینکه مطمئن شویم آیا مکمل‌ها بهترین انتخاب برای افزایش مصرف این مواد مغذی مهم‌اند یا خیر، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

ویتامین ب۱۲ یکی دیگر از مواد مغذی ضروری برای سلامتی مغز است. ویتامین ب۱۲ از ابتدا در رشد و عملکرد سیستم عصبی مرکزی که مغز و نخاع را می‌سازد، نقش دارد. باور عمومی این است که ویتامین ب۱۲ در پیشگیری از ابتلا به زوال عقل و سایر بیماری‌های شناختی نقش کلیدی ایفا می‌کند.

در این خصوص باید گفت که کمبود ویتامین ب۱۲ زوال شناختی، افسردگی و خستگی را در پی دارد و وقتی ویتامین ب۱۲ کم باشد، اسید آمینه‌ای به نام هوموسیستئین افزایش می‌یابد که به اعصاب مغز یا نخاع آسیب می‌رساند. با این حال، مطالعاتی که مکمل ویتامین ب۱۲ را به عنوان درمان زوال شناختی بررسی می‌کنند، نتایج متفاوتی به همراه داشته و در حالی که مکمل ب۱۲ بر افراد مبتلا به اختلالات عصبی پیشرفته آثار مثبتی داشته، در افراد بدون چنین اختلالی اثر مشابهی نشان نداده است.

مکمل‌های مولتی‌ویتامین

با توجه به برخی شواهد، مکمل مولتی‌ویتامین شناخت را تقویت می‌کند. با وجود این، مولتی‌ویتامین اگرچه حاوی ریزمغذی‌های مختلف (ویتامین‌ها و مواد معدنی) موردنیاز روزانه بدن است، هرگز نباید جایگزین یک رژیم غذایی متعادل شود.

مصرف مولتی‌ویتامین برای افراد خاص‌ــ مانند زنان باردارــ توصیه می‌شود اما برای همه ضروری نیست. برای اطلاع از چگونگی مصرف مولتی‌ویتامین مشورت با پزشک ضروری است.

استفاده از مکمل‌های مولتی‌ویتامین برای افراد مسن با مشکلات حافظه هم مفید است. در یک کارآزمایی بالینی، بیش از سه هزار سالمند به طور تصادفی به مدت سه سال روزانه یک دارونما یا مولتی‌ویتامین مصرف کردند. حافظه فوری در کسانی که روزانه مولتی‌ویتامین مصرف می‌کردند، بهبود یافت. این پیشرفت‌ها در کل دوره آزمایشی سه ساله حفظ شدند.

با توجه به جدید بودن این پژوهش، برای تاثیر مولتی‌ویتامین روی قابلیت شناخت افراد مسن تحقیقات بیشتری نیاز است.

در مورد مکمل‌های غذایی، همیشه نمی‌توانید هرچیز را که می‌شنوید باور کنید. این موضوع برای مکمل‌هایی که برای تقویت سلامتی مغز به بازار عرضه می‌شوند، نیز صادق است. برای مثال، ویتامین ئی یک ماده مغذی مهم است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند. درباره نقش احتمالی این ویتامین بر سلامتی مغز تحقیق شده، اما نتایج متناقض بوده است و هنوز در مورد تاثیر آن بر آلزایمر یا زوال عقل اتفاق نظری وجود ندارد.

از دیگر موارد، ویتامین دی است. کمبود ویتامین دی با بیماری آلزایمر در ارتباط است اما از تاثیر مکمل ویتامین دی بر بیماری آلزایمر شواهدی در دست نیست.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، برای بررسی تاثیر این مکمل‌ها به پژوهش‌های بسیار بیشتری نیاز است.

راه‌های دیگر برای حفظ سلامتی مغز

انجمن آلزایمر برای حفظ سلامتی مغز و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل موارد زیر را توصیه می‌کند:

ــ انجام دادن فعالیت بدنی
ــ رعایت رژیم غذایی متعادل شامل میوه و سبزیجات
ــ خواندن کتاب یا شرکت در کلاس‌های آموزشی
ــ ترک سیگار
ــ مراقبت از سلامتی
ــ خواب کافی و مفید
ــ مراقبت از سلامت روان
ــ شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
ــ به چالش کشیدن مغز با پازل یا هر چیزی که ذهن را فعالانه درگیر می‌کند