دولت ابراهیم رئیسی در نخستین هفته سال آبی جدید، زمینه‌سازی را برای توجیه بحران کمبود آب و پیامدهای خشکسالی در ایران آغاز کرد. خبرگزاری دولتی ایرنا، دوشنبه، ۱۰ مهر، به نقل از دفتر اطلاعات و داده‌‌های آب وزارت نیرو نوشت: «سال آبی جدید که از ابتدای مهر ۱۴۰۲ آغاز شد و تا آخر شهریور ۱۴۰۳ ادامه دارد، در حالی هفته نخست خود را پشت سر گذاشت که میزان بارش‌های آن نسبت به همین مدت در سال گذشته ۵۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.»

در این گزارش آمده است که وضعیت بارشی کشور در نخستین سال آبی جدید، برای منابع آبی چندان مطلوب ارزیابی نمی‌شود؛ چنانکه از ابتدای سال آبی جدید تا هفتم مهر فقط سه‌دهم میلیمتر بارندگی در سطح کشور ثبت شده است. این میزان، در مقایسه با میانگین دوره بلندمدت که یک میلیمتر بارش را ثبت کرده بود، نشان‌دهنده کاهشی ۶۷ درصدی است.

بر اساس گزارش موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، پیش‌بینی‌ها از تداوم کاهش بارش‌ در حوضه‌های آبریز درجه یک و دو تا ۲۱ مهر خبر می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که این هفته یک حوضه اصلی بدون بارش است و هفته آینده نیز دو حوضه بدون بارش خواهد بود. بر همین اساس، پیش‌بینی می‌شود که بیشینه بارش در حوضه آبریز دریای خزر در هفته منتهی به ۲۱ مهر، ۳۴.۸ میلیمتری باشد و با میانگین بارش در محدوده ۲.۴ میلیمتری قرار گیرد.

بر اساس این پیش‌بینی‌ها، بیشینه بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز در هفته آینده ۸.۷ میلیمتری و با میانگین بارش ۱.۶ میلیمتر، و بیشینه بارش در حوضه آبریز فلات مرکزی ۳.۳ میلیمتری و با میانگین محدوده صفر میلیمتری خواهد بود.

 برای حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان نیز در هفته منتهی به ۲۱ مهر بیشینه بارش ۲.۶ میلیمتری و میانگین بارش صفر میلیمتری پیش‌بینی می‌شود. حوضه‌های آبریز قره‌‌قوم و مرزی شرق، و نیز ۱۸ حوضه آبریز درجه دو هم بدون بارش خواهند بود.

ایران در حالی وارد چهارمین سال خشکسالی می‌شود که حکومت جمهوری اسلامی برنامه کارآمدی برای آبخوان‌داری و حکمرانی منابع آب در کشور ندارد. مقام‌های دولتی در توجیه ناکارآمدی خود، پیوسته شهروندان را به «زیاده‌روی در مصرف» متهم می‌کنند و مدعی‌اند که چاره خروج از بحران آب، کاهش الگوی مصرف است. اما کارشناسان این ادعا را رد می‌کنند و می‌گویند که راه‌حل خروج از بحران آب و پیامدهای خشکسالی در ایران، حکمرانی کارآمد آب و منابع آبی است. فقدان برنامه‌ها و طرح‌های اصولی آبخوان‌داری، این نتیجه را در پی داشته است که حتی بارندگی‌‌های نسبتا خوب هم تاثیری در بهبود ذخایر آبی نداشته‌اند.

بر اساس داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، در حال حاضر تنش آبی در بیش از ۴۷۰ شهر ایران احساس می‌شود و شدت خشکسالی در شرق و غرب کشور بیشتر از سایر مناطق است.

پیش‌تر، وب‌سایت تجارت‌نیوز در گزارشی نوشته بود که از مجموع ۶۰۹ محدوده مطالعاتی آبخوان، ۴۱۰ محدوده وارد «وضعیت ممنوعه و بحرانی» شده‌اند. همچنین، خطر وقوع سیلاب‌ بیش از ۵۰۰ شهر ایران را تهدید می‌کند.

خشکسالی در ایران از ۱۳۷۶ به بعد آغاز شد و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پنج سال دیگر نیز ادامه خواهد یافت. کارشناسان هشدار داده‌اند که مهم‌ترین راهکار برون‌رفت از این بحران، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های آبخیزداری و مدیریت اصولی منابع آبی است.

بحران کمبود آب در ایران در سال‌های اخیر، به ویژه در ۱۴۰۰، اعتراض‌های گسترده‌ای را در استان‌های خوزستان و اصفهان دامن زد. تابستان ۱۴۰۱ نیز بحران کمبود جدی آب در استان همدان خبرساز شد. در تمام این موارد، حکومت ایران اعتراض‌های مردمی را به «عوامل خارجی» نسبت داد و با برخوردهای خشونت‌آمیز، شهروندان معترض را سرکوب کرد.