جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، آخر هفته گذشته به ایران هشدار داد چنانچه درگیری بین اسرائیل و حماس را به یک جنگ منطقه‌ای تبدیل کند، حضور نظامی آمریکا را در منطقه تقویت خواهد کرد؛ اقدامی که بازارهای انرژی را در حالت آماده‌باش قرار می‌دهد.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ۱۵ اکتبر در گفت‌وگویی تلویزیونی هشدار داد چنانچه اسرائیل اقدام‌های تلافی‌جویانه غزه را متوقف نکند، «به احتمال زیاد جبهه‌های دیگری باز خواهد شد».

به نوشته موسسه اس‌اندپی گلوبال کامودیتی اینسایت، از زمان آغاز حملات شبه‌نظامیان حماس از غزه به اسرائیل در ۷ اکتبر، اختلال در بازارهای انرژی عمدتا به شرق مدیترانه محدود بوده و بیش از همه بر جریان گاز تاثیر گذاشته است.

جریان‌های تجاری

جریان انتقال گاز اسرائیل از طریق خط لوله فراساحلی ئی‌ام‌جی به مصر به حالت تعلیق درآمده و به دنبال دستور توقف تولید از سکوی تامار، صادرات از طریق خط لوله فجر در اردن نیز تغییر مسیر داده است. ئی‌ام‌جی مسیر دریایی گاز اسرائیل برای رسیدن به بازار مصر است و به موازات نوار غزه ادامه دارد و عمده صادرات گاز اسرائیل به مصر معمولا از طریق همین خط لوله انجام می‌شود.

بر اساس داده‌های وزارت انرژی اسرائیل، تولید گاز این کشور در سال ۲۰۲۲ به ۲۱.۹ میلیارد مترمکعب رسید که رکوردی جدید برای این کشور محسوب می‌شود. مصرف داخلی اسرائیل هم به ۱۲.۷ میلیارد مترمکعب افزایش یافت و صادرات به مصر و اردن در سال ۲۰۲۲ نیز با ۲۹ درصد افزایش به ۹.۲ میلیارد مترمکعب رسید.

گسترش درگیری به مناطق فراتر از غزه به لحاظ نظری برای جریان نفت، به‌ویژه در خلیج فارس خطری جدی‌تر به همراه خواهد داشت؛ جایی که ایران حضوری راهبردی مشرف بر تنگه هرمز دارد.

جیم بورکهارد، رئیس بخش پژوهش‌های بازارهای نفت و انرژی موسسه اس‌اندپی گلوبال کامودیتی اینسایت، هشدار داد که در صورت تشدید تحریم‌های آمریکا، ۵۰۰ هزار بشکه صادرات ایران ممکن است دچار مخاطره شود. بورکهارد در یادداشتی در ۱۱ اکتبر، اشاره کرد که بایدن تحت فشار قرار خواهد گرفت تا تحریم‌های ایران را اجرا کند و درآمد صادراتی این کشور را کاهش دهد.

مقام‌های اوپک در خاورمیانه از ابراز نگرانی در مورد خطر گسترده‌تر عرضه نفت منطقه‌ای در اثر درگیری اسرائیل و غزه اجتناب کرده‌اند.

جمهوری آذربایجان، قزاقستان و شمال عراق منابع اصلی نفت خام برای پالایشگاه‌های اسرائیل‌اند. این در حالی است که صادرات نفت خام شمال عراق از طریق خط لوله به سواحل ترکیه در بیشتر سال ۲۰۲۳ در حالت تعلیق بود.  

قیمت

هراس از گسترش بیشتر درگیری در خاورمیانه روندی صعودی نرخ بازارهای نفت را تشدید کرده است. این امر در نتیجه ترکیب کاهش داوطلبانه عرضه اوپک پلاس و افزایش خطرات ژئوپلیتیکی ناشی از درگیری در اوکراین و تحریم‌های روسیه است.

نگرانی‌های ژئوپلیتیکی به بازارهای گاز نیز سرایت کرده‌اند.

زیرساخت

هیچ زیرساخت نفتی یا گازی بزرگ در نزدیکی نوار غزه یا جنوب اسرائیل قرار ندارد اما اسرائیل به‌منزله یک اقدام احتیاطی، تولید گاز میدان تامار را متوقف کرده است.

شورون، شرکت انرژی آمریکایی، نهم اکتبر اعلام کرد که در پی حمله حماس، وزارت انرژی اسرائیل دستور داد عملیات تولید گاز طبیعی سکوی تامار تا اطلاع ثانوی متوقف شود.

اسرائیل در سال‌های اخیر به لطف میدان‌های تامار، لویاتان و کاریش به یک تولیدکننده عمده گاز تبدیل شده است. در ماه مه ۲۰۲۲، دولت اسرائیل طرحی را برای ساخت خط لوله گاز جدید به مصر تصویب کرد که صادرات سالانه شش میلیارد مترمکعب گاز اسرائیل را امکان‌پذیر می‌کند.

افزایش تنش‌ بین اسرائیل و لبنان بر فعالیت‌های پالایش نفت اسرائیل تاثیر خواهد گذاشت و حتی ممکن است به حمله گروه‌های شبه‌نظامی مانند حزب‌الله از درون لبنان به این پالایشگاه‌ها منجر شود و عملیات حمل سوخت داخل منطقه درگیری را هم تحت‌تاثیر قرار دهد.