در نخستین روز از آغاز روند اخراج اجباری مهاجران افغان از پاکستان، آمریکا فهرستی حاوی اسامی ۲۵ هزار نفر را که پرونده‌هایشان در حال بررسی برای مهاجرت به ایالات متحده است، برای دولت پاکستان فرستاد و از مقام‌های این کشور خواست این افراد را از اخراج اجباری معاف کنند. در همین حال گروهی از سیاستمداران و فعالان حقوق بشر پاکستانی نیز در نامه‌ای به دادگاه عالی پاکستان خواستار لغو دستور اخراج اجباری مهاجران افغان شدند‌؛ اما به گزارش رسانه‌های پاکستانی، مقام‌های دولت این کشور به این درخواست‌ها اعتنای چندانی نکرده‌اند.

روزنامه دان، به نقل از یک مقام ارشد دولت پاکستان که نخواست نامش فاش شود، نوشت: «ما فهرستی شامل ۲۵ هزار شهروند افغان را که تنها چند روز قبل از پایان مهلت اخراج در اختیار دولت پاکستان قرار گرفت، به طور کامل بررسی کردیم اما آن را ناقص یافتیم.»

به گزارش دان، طرف پاکستانی این فهرست را رد کرده است و مقام‌های آمریکایی متعهد شده‌اند آن را تصحیح و دوباره ارسال کنند. در همین حال، یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با روزنامه دان ضمن اشاره به فهرست یادشده که حاوی اسامی افراد آسیب‌پذیر و کسانی است که در ۲۰ سال گذشته برای منافع آمریکا در افغانستان کار کرده‌اند، افزود: «ما در حال ارسال نامه‌هایی به این افرادیم تا بتوانند آن‌ها را به مقام‌های محلی پاکستان نشان دهند و به شناسایی آن‌ها به عنوان افراد تحت‌حمایت ایالات متحده کمک کند.»

این در حالی است که گزارش سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که از میان ۱.۷ میلیون مهاجر افغان که گفته می‌شود به طور غیرقانونی در پاکستان زندگی می‌کنند، دست‌کم ۶۰۰ هزار تن آنان کسانی‌اند که در دو سال گذشته و پس از سلطه طالبان بر افغانستان به این کشور پناه برده‌اند. بسیاری از آنان نیز پرونده‌های باز مهاجرت به کشورهای اروپایی یا آمریکایی دارند و منتظر طی مراحل رسیدگی به مدارکشان‌اند.

با وجود همه توصیه‌ها، پیشنهادها و انتقادهای سازمان ملل متحد، سازمان‌های حقوق بشری و دولت‌های برخی کشورها، پاکستان بر تصمیمش مبنی بر اخراج بیش از یک میلیون مهاجر افغان از این کشور ثابت‌قدم مانده و از تاریخ اول نوامبر، روند اخراج اجباری مهاجران را آغاز کرده است.

به گزارش رسانه‌های پاکستان، در روزهای نزدیک به اول نوامبر بیشتر از ۲۵۰ هزار نفر از ترس بازداشت و آزار و اذیت‌های آتی، از مرزهای پاکستان عبور کردند و به کشورشان بازگشتند.

در همین حال، شماری از سیاستمداران، نمایندگان احزاب و فعالان حقوق بشر پاکستان روز چهارشنبه در نامه‌ای به دادگاه عالی پاکستان، تصمیم اخراج اجباری مهاجران افغان را به چالش کشیدند و از دادگاه خواستند این تصمیم را لغو کند. در بیانیه آنان آمده است: «این تصمیم به معنای معکوس کردن سیاست ۴۵ ساله پاکستان برای میزبانی از پناهندگان، پناهجویان و حتی مهاجران ثبت‌نام‌نشده است؛ تصمیمی راهبردی که کاملا فراتر از دستورکار محدود دولت موقت بر اساس قانون اساسی است.»

در این نامه ذکر شده که موضوع اخراج افغان‌های غیرقانونی قبل از کابینه‌های منتخب فدرال هم مطرح بود اما به جای سیاست اخراج گروهی «راه‌حل‌های ظریف‌تر و انسانی‌تر» را انتخاب کرده بود. در ادامه آمده است: «بسیار ناراحت‌کننده است که دولت موقت به جای انجام دادن وظیفه‌اش‌ــ آماده شدن برای انتخابات‌ــ تصمیم‌های سیاسی راهبردی اتخاذ می‌کند که پیامدهای آن متوجه مردم این کشور خواهد بود.»

در این نامه از دادگاه خواسته شده است نیروهای دولتی را از «بازداشت، اخراج اجباری یا آزار و اذیت هر کسی که در پاکستان متولد شده و ادعای شهروندی حق تولد دارد» منع کند.

از آنجا که این بازگشت داوطلبانه نیست و حاکمان فعلی افغانستان نیز این امر را تسهیل نمی‌کند، این فعالان سیاسی و حقوق بشر از اینکه ممکن است بسیاری از کسانی که اخراج می‌شوند، از سرما و گرسنگی تلف شوند، ابراز نگرانی کرده‌اند.

در همین حال یک گزارش جدید از گذرگاه مرزی تورخم حاکی از شیوع انواع بیماری‌ها و نیز تاثیر مشهود تروما و فشارهای روانی بر مهاجران افغان است. رسانه‌های پاکستان گزارش دادند که پزشکان در کمپ درمانی در لندی کوتل در نزدیکی مرز با افغانستان، گفته‌اند که نزدیک به ۴۰ درصد بیمارانی که در دو روز اخیر به این مرکز مراجعه کرده‌اند دچار تروما و آسیب‌های شدید روانی بوده‌اند.

دکتر حماد، پزشک وظیفه در این کمپ، به روزنامه دان گفت که علاوه بر آسیب‌های شدید روانی و ترومای ناشی از بازگشت به کشور، حجم بزرگی از مهاجران با ضعف، استفراغ، فشار خون متغییر، سرماخوردگی، تب و آنفلوانزا و نیز مواردی اورژانس ناشی از آزار و اذیت در اردوگاه‌ها دست به گریبان‌اند.

یک روانپزشک شاغل در این کمپ هم گفت که نسل جدید افغان‌هایی که در پاکستان متولد شده‌اند، بیشتر از دیگران از این بازگشت آسیب می‌بینند «زیرا آن‌ها پاکستان را کشور خود می‌دانند و افغانستان برای آن‌ها یک کشور خارجی است». او تصریح کرد بسیاری از دختران متولدشده در پاکستان که با مردان افغان ازدواج کرده‌اند، اکنون مجبورند به افغانستان بروند و خانواده‌شان در پاکستان را ترک می‌کنند و این زمینه‌ساز یک ترس بزرگ برای آنان است.