جانشین وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران از «صادرات یک میلیارد دلاری» تسلیحات در طول سال گذشته از ایران به دیگر کشورها و مناطق جهان خبر داد، اما به مقاصد ارسال این تسلیحات اشاره نکرد.

مهدی فرحی، جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ایران، دوشنبه، ۲۲ آبان (۱۳ نوامبر)، در جریان یک سخنرانی در «کنگره حسن طهرانی مقدم» در دانشگاه رجایی تهران، با اشاره به سخنان علی خامنه‌ای که گفته بود، «یک روزی کشور‌های دنیا به ما سیم خاردار هم نمی‌دادند»، از تغییر شرایط تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران سخن گفت و افزود: «ما سال گذشته قریب به یک میلیارد دلار صادرات تجهیزات نظامی داشتیم.»

این مقام وزارت دفاع جمهوری اسلامی جزئیات بیشتری درباره «صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی»، از جمله کشورها و مناطقی که این تسلیحات ارسال شده‌اند، اشاره نکرد.

با این حال، از زمان تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و به ویژه در پی چند ماه اول پس از آغاز حمله‌ها، جمهوری اسلامی ایران از جمله معدود کشورهایی بوده که به ارسال تسلیحات، به ویژه پهپادهای انتحاری، به روسیه اقدام کرده است.

اظهارات مهدی فرحی، جانشین وزیر دفاع ایران، درباره صادرات یک میلیارد دلاری تسلیحات در طول ۱۴۰۱ خورشیدی، در حالی بیان می‌شود که طبق متمم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، مقر شده بود که تحریم‌های موشکی جمهوری اسلامی تا ۲۶  مهر ۱۴۰۲ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳) ادامه داشته باشد.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز ۲۶ مهر سال جاری در بیانیه‌ای گفت که «محدودیت‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در حوزه فعالیت‌های موشکی و تبادل خدمات و فناوری‌های مرتبط، از جمله توقیف اموال و محدودیت‌های مالی [که] علیه برخی افراد و نهادهای جمهوری اسلامی ایران وضع شده بود»، پایان یافته است.

این در حالی است که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ۱۴ مهر سال جاری و چند هفته پیش از تاریخ ذکرشده در متمم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، در بیانیه‌ای اعلام کرد که بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه کشور اروپایی حاضر در تفاهم برجام، قصد ندارند تحریم‌های خود را علیه ایران، در ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) لغو کنند.

ایالات متحده نیز، هم در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و هم در دولت جو بایدن، با «لغو تحریم‌های موشکی و تسلیحاتی» جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده است.

مخالفت‌ها با لغو تحریم‌های موشکی و تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه پس از آن تشدید شد که در تیر ۱۴۰۱، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، نخستین بار اعلام کرد که «حکومت ایران قصد دارد صدها هواپیمای بدون سرنشین، از جمله پهپادهای دارای قابلیت حمل تسلیحات نظامی، به روسیه تحویل دهد.»

پس از آن، ابعاد ارسال پهپاد از ایران به روسیه چنان گسترش یافت که مقام‌های اوکراین، از جمله ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری این کشور، بارها با انتشار تصاویری از پهپادهای ایرانی ساقط شده بر فراز اوکراین، گفتند که روسیه با پهپادها و در مواردی موشک‌های ساخت ایران، شهروندان غیرنظامی و زیر ساخت‌های اوکراین را هدف قرار می‌دهد.

جیک سالیوان همچنین در ۱۹ دی ۱۴۰۱ گفت، «جمهوری اسلامی ایران انتخاب کرده است به راهی قدم بگذارد که از سلاح‌هایش برای کشتار غیرنظامیان در اوکراین» استفاده شود، و به همین دلیل، به «مشارکت در جنایات جنگی» روسیه علیه اوکراین متهم است.

افزون بر «تحریم‌های موشکی» و «تحریم‌های تسلیحاتی» ذکرشده در متمم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، در این متمم بر «تحریم صادرات تسلیحات ایران» نیز تاکید شده است.

مقام‌ها و نهادهای جمهوری اسلامی ایران، از جمله وزارت خارجه، در بیانیه ۲۶ مهر سال جاری تاکید می‌کنند که «تحریم صادرات تسلیحات ایران»، در ۱۳۹۹ و «پنج سال بعد از اجرای برجام»، لغو شده است.

اما اتحادیه اروپا تاکید دارد که با توجه به «نقض تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران» و توقف اجرای برجام، لغو این تحریم‌های تسلیحاتی نیز در عمل امکان‌پذیر نیست و جمهوری اسلامی ایران به دلیل پایبند نبودن به تعهدش به کاهش فعالیت‌های هسته‌ای خود، از امتیازات برجام نیز نباید بهره‌مند شود.