دو سال قبل، در چنین روزهایی مردم ایران و جهان غرق در بهت و اندوه برخورد مرگبار نفتکش «سانچی» و فله‌بر «کریستال» در آب‌های چین بودند. نفتکشی با ۳۲ خدمه که برای هشت روز در برابر چشم جهانیان در آتش می‌سوخت و سرانجام به زیر آب رفت.

امروز مردم داغدار جان باختن ۱۷۶ مسافر و خدمه پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین هستند. هواپیمایی مسافربری که بر فراز تهران با شلیک پدافند هوایی سرنگون شد.

سانچی در ۱۶ دی‌ماه ۱۳۹۶ و در زمانی که اعتراض‌های مردمی در ایران جریان داشت، دچار سانحه شد و تا امروز پرسش‌های پاسخ داده نشده زیادی در مورد آن مطرح است.

«پرواز شماره ۷۵۲» نیز در در بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه، زمانی که سپاه بدون اعلام منطقه پرواز ممنوع سرگرم حمله‌های موشکی به پایگاه‌های آمریکا در عراق بود، سرنگون شد و با گذشت یک هفته هر روز ابعاد جدیدی به آن اضافه می‌شود.

با مقایسه عملکرد مقامات تهران در برابر این دو فاجعه؛ خط ثابتی از کتمان حقیقت، فرافکنی و ابهام به چشم می‌خورد.

با گذشت دو سال از سانحه سانچی و در شرایطی که تغییر مسیر کشتی کریستال اصلی‌ترین عامل وقوع این تصادف اعلام شده، هنوز روشن نیست که چرا علی ربیعی به عنوان مسئول کمیته رسیدگی به پرونده، پس از سفر به چین ناگهان موضع خود را از متهم کردن این کشور به کم‌کاری به تاکید بر همکاری خوب انجام شده از سوی چین تغییر داد و شکایت از پکن منتفی شد.

همانگونه که ابهام‌های دیگری در مورد دلایل خاموش بودن سیستم ردیابی سانچی (گزارش وال‌استریت‌ ژورنال)، وقوع آتش‌سوزی، عدم دسترسی به خدمه کشتی کریستال به عنوان شاهدان عینی ماجرا، چگونگی کمک‌رسانی، سرنوشت خدمه و ... مطرح است.

دامنه ابهام‌ها در مورد بویینگ ۷۳۷ هواپیمایی اوکراین که اکنون تصاویر ویدیویی نشان می‌دهد، دست‌کم  برخورد دو موشک در سرنگونی آن در نزدیکی فرودگاه امام خمینی نقش داشته، از این هم فراتر می‌رود.

این هواپیما چهارشنبه هفته گذشته سرنگون شد و تا صبح شنبه که ستاد کل نیروهای مسلح در بیانیه‌ای اصابت موشک به آن را پذیرفت، همه آنچه مقامات تهران نگفتند، حقیقت بود.

در فاصله این سه روز تصاویر ماهواره‌ای و فیلمی تایید شده از برخورد موشک با این هواپیما منتشر شد و کارشناسان نظامی تاکید کردند که سوراخ‌های ایجاد شده روی لاشه هواپیما که در تصاویر به خوبی قابل مشاهده است، در اثر اصابت ترکش‌های موشک ایجاد می‌شود. 

اما تهران همه این شواهد و مدارک را عملیات روانی خواند و آمریکا را به دروغ‌گویی متهم کرد.

اکنون علی ربیعی وزیر کار سابق که پس از پیگیری پرونده سانچی، سخنگویی حسن روحانی را بر عهده دارد، از افکار عمومی می‌خواهد که بپذیرد در این مدت مقامات دولت از شلیک موشک در پایتخت بی‌اطلاع بوده‌اند.

حسن روحانی با سابقه طولانی فعالیت در شورای عالی امنیت ملی هم می‌گوید تا عصر جمعه خبر نداشته است. او که عالی‌ترین مقام رسمی اجرایی در کشور به شمار می‌رود، خطاب به «مسئولین» می‌گوید: مقصر‌ها را شناسایی و اطلاع‌رسانی کنید!

اما دامنه ابهام‌ها و کتمان حقیقت به همین‌جا محدود نمی‌شود. در همان زمانی که تهران می‌کوشد راهی برای شریک شدن بار مسئولیت سرنگونی هواپیمای اوکراینی با آمریکا پیدا کند، انتشار فیلم دیگری از اصابت دومین موشک به این هواپیما ۳۰ ثانیه پس از برخورد نخستین موشک، ابعاد تازه‌ای به این پرونده اضافه می‌کند.

در دو فاجعه «سانچی» و«پرواز شماره ۷۵۲»، اصل کتمان حداقل بخشی از حقیقت ثابت مانده و آنچه تغییر کرده اضافه شدن بعد بین‌المللی به ابعاد داخلی پرونده سرنگونی هواپیمای اوکراینی است. 

سانچی یک نفتکش حامل میعانات گازی ایران و تحت مالکیت شرکت ملی نفتکش جمهوری اسلامی بود که با ۳۰ خدمه ایرانی به کشتی کریستال برخورد کرد. در این سانحه هیچ یک از خدمه کریستال یا محموله این کشتی دچار خسارت نشد و همه خسارت جانی متوجه خدمه ایرانی (و دو بنگلادشی) سانچی بود. همین نکته موجب شد که این پرونده دور از تمرکز جامعه بین‌المللی با همه ابهام‌های موجود، مختومه شود.

اما «پرواز شماره ۷۵۲» متعلق به هواپیمایی بین‌المللی اوکراین است که با ۱۷۶ خدمه و مسافر از کشورهای اوکراین، ایران، کانادا، بریتانیا، سوئد و افغانستان؛ سقوط نکرد، بلکه با شلیک موشک سرنگون شد.

فشار رسانه‌ای و بین‌المللی در این پرونده، تا کنون تهران را از مرحله انکار حقیقت به اعتراف به بخش کوچکی از واقعیت سوق داده است.

شاید نورافکن بین‌المللی و رسانه‌ای بتواند روی زوایای بیشتری از این فاجعه نور بتاباند و سرنوشتی متفاوت با سانچی برای آن رقم بزند.